10 تمرین بلع برای درمان دیسفاژی (اختلال بلع) بعد از سکته مغزی
سکته مغزی یکی از مشکلاتی است که در صورت بروز، باعث مشکلاتی از جمله دیسفاژی (اختلال بلع) می شود که می بایست زیر نظر متخصص با درمان های متنوع از جمله تمرین بلع مورد درمان قرار بگیرد.
بیماری های نورولوژیکی به علت آسیب به مغز، ساقه ی مغز، نخاع و عصب ها می توانند باعث ایجاد مشکل در بلع شوند. در این مقاله به شما چند تمرین بلع را آموزش می دهیم که برای درمان دیسفاژی بعد از سکته مغزی میتواند مفید باشد.
نزدیک به هشتاد درصد افرادی که دچار سکته مغزی شده اند درگیر اختلال بلع می شوند و قریبا در چهل درصد این افراد بهبودی خود به خودی در بلع رخ نمی دهد و حتی بعد گذشت شش ماه از سکته اختلال بلع با فرد می ماند. بنابراین آگاهی از تمرینات بلع و نحوه درمان بلع بسیار ضروری و مهم است. انجام تمرینات بلع به بیماران سکته مغزی کمک می کند تا عمل بلع را راحت تر انجام دهند و بلع ایمن تری داشته باشند. گفتاردرمانگرانی که تخصصی در این حوزه کار می کنند کمک ویژه ای در درمان این بیماران خواهند کرد. در مجموعه دکتر خسروی، دکتر الهام محمودی در بخش درمان مشاورات و راهنمایی های لازم را به شما خواهند کرد.
علت اهمیت پی گیری درمان بلع
- 23 تا 50 درصد از بیماران دارای حمله قلبی از دیسفاژی رنج می برند . (دنیل اس.کی آرک ، مجله پزشکی 2008)
- دیسفاژی احتمال خطر ابتلا به بیماری های ریوی و حتی مرگ را افزایش می دهد. ماریک 2003.
- ارتباط معناداری بین دیسفاژی و پیامدهای کلی آن مثل ضعف عمومی و کاهش وزن برای شش ماه بعد از سکته وجود دارد. به عبارتی از عوارض عدم درمان بلع بیماران سکته مغزی، کاهش وزن و سوء تغذیه بیمار است.
مشکل در بلع منجر به آبریزش از دهان ، مشکل در قورت دادن مایعات و جامدات و نیمه جامدات و حتی عفونت ریه ها که آن را پنومونی می گویند ، خواهد شد.
در درمان این اختلال قدم اول ارزیابی سیستم نورولوژی و سیستم اعصاب مرکزی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب است که خوشبختانه در مجموعه دکتر خسروی امکان ارزیابی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب فراهم شده است. قدم بعدی ارزیابی دقیق اختلال بلع زیر نظر متخصص همین موضوع و سپس طرحریزی درمان و انجام آن توسط متخصص اختلال بلع است.
تمریناتی که برای بهبود بلع پیشنهاد می شوند، تمریناتی هستند که باعث قدرتمند کردن عصب ها و ماهیچه های دخیل در عمل بلع می شوند.
تمرین برای ماهیچه های بلع، بهترین روش برای بهبود این توانایی است. علاوه بر تمریناتی که با تراپیست خود انجام می دهید، حتما باید تمریناتی را با هماهنگی درمانگر خود در خانه انجام دهید.
انواع تمرین بلع
برای سهولت کار شما عزیزان و همراهان، چند نمونه از تمرینات مهم را در این بخش شرح خواهم داد تا در منزل بتوانید به راحتی آنها را انجام دهید.
تمرین اول: تمرین شاکر
روی زمین دراز بکشید و سرتان را بلند کرده و سعی کنید نوک انگشتان پای خود را ببینید. نکته مهم هنگام انجام این تمرین این است که شانه هایتان نباید از سطح زمین جدا شود و در عین حال نباید گردنتان تحت فشار قرار گیرد.
این تمرین ساده، باعث قوی تر شدن ماهیچه ها برای بهبود توانایی بلع می شود. بهتر است سه تا پنج بار در روز به مدت حداقل شش هفته انجام دهید.
به مرور تایم بالا نگه داشتن سر خود را بیشتر کرده و دفعات انجام تمرین را افزایش دهید.
بیشتر بخوانید: مشکل بلع در سکته مغزی (دیسفاژی)
تمرین دوم: مانور افزایش قدرت زبان کوچک یا ولوم
این تمرین تقریبا راحت است. چند تکه کاغذ کوچک ( حدود 5/2 سانتی متر) را روی پتو یا حوله بگذارید.
سپس یک نی را داخل دهان بگذارید و یکی از کاغذها را با نی بمکید تا به سر نی بچسبد. سپس کاغذ را به داخل لیوان بیندازید و سپس دست از مکش بردارید و به عضلات استراحت دهید.
5 تا 10 قطعه کاغذ را به داخل لیوان ببرید تا کنترل ماهیچه ها بهتر شود.
تمرین سوم: مانور مندلسون و تمرین بلع
این تمرین ساده در بهبود رفلکس بلع بسیار مفید است که شامل بلع آب دهان خودتان می شود.
به صورت نرمال ، وقتی آب دهان وارد محیط پشت دهان طی عمل بلع می شود، برآمدگی جلوی گلو ( قسمت سفت و تخم مرغی جلوی گردن) بالا و پایین می رود.
برای انجام این تمرین، برآمدگی گلو را برای دو تا پنج ثانیه هر بار بالا نگه دارید و می توانید اول از انگشت خود برای بالا نگه داشتن اش کمک بگیرید. اما دقت کنید که به حنجره خود فشار نیاورید.
در روز چندین بار این تمرین را انجام دهید تا زمانی که موفق شوید ماهیچه های بلع را بدون نیاز به دست ها قدرتمند کنید.
تمرین چهارم: بلع پرتلاش و پر فشار
هدف این تمرین بهتر کردن تماس و هماهنگی بین ماهیچه های مختلف درگیر در عمل بلع است.
اصولا، این تمرین شامل بلع می شود و همان طور که این کار را انجام می دهید ، باید سعی کنید تمامی ماهیچه های دخیل در بلع را با شدت هرچه تمام فشار دهید. اگر بخواهم راحت تر و قابل فهم تر توضیح دهم، باید اغراق آمیز و پرفشار بزاقتان یا هر چیز دیگری را قورت دهید!
نیازی نیست که در طی تمرین حتما غذا قورت دهید، می توانید تمرین را با بلع بزاق انجام دهید. این تمرین را 5 تا 10 بار برای سه بار در روز انجام دهید تا ماهیچه هایتان قوی شوند.
تمرین پنجم: بلع سوپراگلوت
باید این تمرین را اول بدون غذا انجام دهید. همانطور که پیشرفت می کنید، می شود از غذا هم استفاده شود.
این تمرین شامل سه مرحله ساده است. اول، نفس عمیق بکشید.
همزمان که نفس خود را نگه داشته اید، عمل بلع غذا را انجام دهید و سپس سرفه کنید و سینه خود را صاف کنید تا اگر آب دهان یا پس مانده های غذا در بالای حنجره مانده است، پاک شود.
تمرین ششم: مانور بلع سوپرسوپراگلوت
این تمرین درست مثل مانور سوپراگلوت است که در بالا توضیح دادیم، اما با این تفاوت که بعد از آن نفس عمیق، بلع را با فشار بیشتری انجام دهید. به عبارتی در این روش بلع پرفشار و مانور سوپرا گلوتیک با هم انجام می شود.
فشار ایجاد شده باعث بلع بهتر و افزایش قدرت ماهیچه های دخیل در بلع می شوند.
تمرین هفتم: چین تاک یا پایین آورن سر
این تمرین جز تمرینات جدید در درمان بلع افراد سکته مغزی است. در این تمرین بیمار در حین بلع باید سر خود را در حدی پایین بیاورد که چانه به قفسه سینه بچسبد. در این پوزیشن احتمال ورودمواد غذایی به مسیر تنفسی نزدیک به صفر خواهد بود. برای تقویت عضلات این ناحیه از یک توپ خیلی نرم استفاده کنید، آن را مابین چانه و قفسه سینه خود قرار دهید و و با چانه خود به آن توپ فشار بیاورید. این تمرین ده تا پانزده مرتبه و سه بار در روز تکرار کنید.
تمرین هشتم: افزایش فرکانس صدا یا زیر کردن صدا
بلع خوب زمانی رخ می دهد که حنجره به خوبی صعود کند. بالا بردن حنجره یکی از بهترین تمرینات برای انجام بلع مناسب است. یکی از راههای افزایش صعود حنجره تولید صدای زیر و نازک است. زیر ترین آوا در زبان فارسی صدای (ای) است. سعی کنید با صدای نازک این آوا ا تولید کنید. اما دقت کنید، حتما باید این مورد را با درمانگرتان چک کنید، گاهی اشتباه انجام این تمرین به حنجره آسیب می زند.
تمرین نهم: تمرین ماساکو یا ثابت نگه داشتن نوک زبان
در این تمرین شما باید نوک زبان خود را بین دندان های جلو نگه دارید و سپس سعی کنید بزاق خود را ببلعید. ممکن است در ابتدا این کار برایتان سخت باشد اما با کمی تمرین خواهید توانست آن را انجام دهید.
تمرین دهم: تمرین عضلات زبان
عضله زبان، در ظاهر کوچ و ساده اما در باطن بسیار حیاتی و موثر در بلع است. کوچکترین بد عملکردی در این عضله، بلع ما را مختل خواهد کرد، افزایش قدرت این عضله روی مهارت بلع اثر ویژه ای خواهد داشت. مقاله زیر به طور کامل در مورد تمرینات تقویتی عضله زبان توضیح داده است.
تمرینات زبان برای درمان مشکل بلع
نتیجه گیری
اگر در نزدیکان خود فردی دچار سکته مغزی شده حتما حتما و حتما بلع بیمار را چک کنید. حتی اگر مشکوک به وجود اختلال بلع در بیمار خود بودید، حتما از یک متخصص برای تشخیص کمک بگیرید. گاهی اوقات تشخیص دیر هنگام اختلال بلع منجربه آسیب های جبران ناپذیری من جمله آسپیراسیون و پنومونی می شود.
هر کجا نیاز به کمک برای تشخیص یا درمان بلع بیمار سکته مغزی خود داشتید با شماره 09337836820 تماس بگیرید و یا به صورت پیامک مشکل خود را ارسال کنید تا کارشناس مربوطه با شما تماس بگیرد.
ما هستیم تا شما نگرانی هایتان کمتر شود.
بیشتر بخوانید: توانبخشی بلع با تمرین بیماران سکته مغزی
برای مشاوره با پزشک درمان اختلالات بلع و دریافت بهترین برنامه تمرینی و غذایی با کلینیک دکتر خسروی تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
