فیزیوتراپی و درمان فیزیکی فلج مغزی
فلج مغزی، عبارتی برای توصیف گروهی از اختلالات موثر بر سیر تکاملی حرکت و نحوه قرارگیری بدن است. در این مقاله به نقش درمان های فیزیکی در درمان بیماران فلج مغزی خواهیم پرداخت.
فلج مغزی ناشی از آسیب به مغز، پیش از تولد، در هنگام آن یا تا دو سال پس از آن است.
این آسیب ها شامل عفونت، سکته مغزی، ضربه یا کمبود اکسیژن است. آسیب به مغز، پس از آسیب اولیه بدتر نمی شود. اگرچه، توانایی انجام فعالیت های روزانه ای که تحت تاثیر آسیب هستند، می تواند با رشد فرد دچار افول شود.
گاهی افراد مبتلا به فلج مغزی در بینایی، شنوایی، لامسه، تفکر یا برقراری ارتباط دچار مشکل شده و گاهی نیز دچار حمله می شوند. شدت این مشکلات، بین خفیف تا شدید متغیر است.
از هر 1000 نوزاد متولد شده در ایالات متحده، فلج مغزی تقریبا 4 نفر را درگیر می کند. در سال های اخیر تعداد کودکان مبتلا به فلج مغزی افزایش یافته است.
این رشد، حاصل افزایش نرخ زنده ماندن کودکان نارس و کودکانی است که هنگام تولد، وزن پایینی دارند.
میانگین امید به زندگی در بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی نیز افزایش یافته است. افراد مبتلا به فلج مغزی در تمام مراحل زندگی خود می توانند از درمان فیزیکی بهره مند شوند.
فیزیوتراپیست ها در بهبود اعمال فیزیکی افراد مبتلا به فلج مغزی تخصص داشته و به آن ها کمک می کنند فعال و سالم باقی مانده و اعمال روزانه مانند راه رفتن، استفاده از ویلچر و جا به جایی از ویلچر به وان حمام، تختخواب یا خودرو را انجام دهند.
فیزیوتراپیست ها به کودکان و خانواده ها در فراهم کردن تجهیزات لازم برای حمایت از افراد مبتلا به فلج مغزی نیز کمک می کنند.
فلج مغزی چیست؟
فلج مغزی، عبارتی جامع است. این بیماری ناشی از آسیب به مغز در حال رشد بوده و تاثیرات این آسیب بر پیشرفت مهارت های حرکتی را توصیف می کند.
فلج مغزی انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع اختلال حرکتی و نواحی درگیر نام گذاری می شود. انواع آن به شرح زیر است:
- فلج مغزی انقباضی: انقباضات عضلانی که می تواند با حرکت رخ دهد.
- فلج مغزی آتاکسیک: ایجاد اختلال در تعادل و هماهنگی در سرتاسر بدن
- فلج مغزی دیس کینتیک: تغییرات غیر قابل پیش بینی در حجم عضله و حرکت که موجب وضعیت بدنی ناپایدار می شود.
- فلج مغزی مختلط: ترکیبی از مشکلات حرکتی فوق.
- کوادری پلژی: فلج مغزی که هر دو دست و پا، گردن و تنه را درگیر می کند.
- دای پلژی: هر دو پا یا هر دو دست را درگیر می کند.
- همی پلژی: تنها یک سمت از بدن را درگیر می کند.
- مونو پلژی: تنها یک اندام را درگیر کرده و نادر است.
علائم و نشانه ها
علائم فلج مغزی از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و حتی می تواند در چند ماهگی یک نوزاد خود را نشان دهد.
معمولا، والدین پیش از دو سالگی کودک متوجه علائم می شوند. علائم اولیه عبارت اند از:
- ناتوانی در بالا نگه داشتن سر
- ناتوانی در دراز کردن دست برای گرفتن اجسام
- اختلال در غلتیدن، نشستن، چهار دست و پا رفتن یا راه رفتن
سایر علائم فلج مغزی مرتبط با حرکت:
- سفتی عضلات که با استرس، بیماری و زمان بدتر می شود.
- سفتی مفاصل، به طوری که خم یا کشیده نمی شوند. این نشانه خصوصا در دست ها، آرنج، مفصل ران، زانو یا مچ پا رخ می دهد.
- ضعف عضلانی یا از دست دادن قابلیت انجام حرکاتی که کودک قبلا انجام می داده است.
- حرکت آهسته تر نسبت به سایر کودکان
- عدم هماهنگی
- سستی عضلات، خصوصا در گردن یا تنه.
- رعشه عضلانی.
سایر علائم فلج مغزی:
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال یادگیری (حتی با وجود اینکه هوش کودک، طبیعی است).
- مشکلات بینایی
- مشکلات شنوایی
- حمله
- درد مفصلی که اغلب ناشی از سفتی عضلات یا وضعیت بدنی ضعیف است.
- کاهش استحکام یا هماهنگی دهان-عضله که منجر به ایجاد مشکلاتی در خوردن و/یا بیرون ریختن بزاق دهان به بیرون می شود.
- یبوست
- اختلال در نگه داشتن ادرار
- رشد کندتر از حد طبیعی
نحوه تشخیص
ممکن است پزشک کودک متوجه تاخیری در حرکت شده و او را به یک فیزیوتراپیست ارجاع دهد. در صورت عدم تشخیص متخصص فیزیوتراپی ، از والدین خواسته می شود به متخصص اطفال مراجعه کنند.
در صورت مشکوک شدن به فلج مغزی ، متخصص فیزیوتراپی یا درمان فیزیکی شروع به بررسی سابقه پزشکی کودک کرده و سوالاتی در مورد بارداری مادر، تولد و سلامت عمومی کودک خواهد پرسید.
به عنوان بخشی از ارزیابی جامع، فیزیوتراپیست:
- کودک را در موقعیت های مختلف معاینه کرده تا الگوهای حرکتی را ارزیابی کند.
- حجم عضلانی، استحکام، انعطاف پذیری و رفلاکس های کودک را ارزیابی خواهد کرد.
- کیفیت نشستن، ایستادن یا گرفتن اجسام را بررسی خواهد کرد.
فیزیوتراپیست با پزشک کودک همکاری کرده و ممکن است پزشک، تست های دیگری نیز تجویز کند. این تست ها شامل تست خون یا اسکن های تصویربرداری (MRI یا CT) برای تشخیص نهایی است.
نقش متخصص فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست در سلامت و تناسب هر فرد مبتلا به فلج مغزی نقش مهمی داشته و به آن ها کمک می کند استحکام و حرکت خود را بازیابند تا در تمام مراحل زندگی، بهترین عملکرد را داشته باشند.
فیزیوتراپیست در مراحل مختلف رشد هر فرد، مراقبت های لازم را فراهم کرده و این مراقبت ها مختص نیازهای هر شخص است.
با تغییر اولویت های درمانی، فیزیوتراپیست ها با همکاری سایر اعضای کادر درمان از جمله پاتولوژیست کلامی/زبانی یا کار درمان، نیازهای بیمار را برآورده می کنند.
بیشتر بخوانید : درمان فیزیکی فلج مغزی چیست و چه کمکی می کند؟
فیزیوتراپی در سال های ابتدایی: تولد تا 4 سالگی
فیزیوتراپیست ها در مسیر پیشرفت حرکت کودک به والدین کمک کرده و آموزش های لازم را در مورد حرکت، غذا دادن، بازی کردن و آرام سازی خود ارائه می دهند.
به منظور تشویق پیشرفت حرکت و برقراری ارتباط، شنوایی، بینایی و مهارت های بازی، فیزیوتراپیست، پیشنهاداتی را نیز در مورد تغییرات خانه ارائه خواهد کرد.
از طریق بازی است که کودک، مهارت های بسیاری را می آموزد. فیزیوتراپیست، برنامه ای منحصر به فرد شامل بازی های مهیج و متناسب با نیازهای کودک طراحی خواهد کرد.
اهداف این برنامه، بهبود استحکام، حرکت و عملکرد است.
در این سن، معمولا کودکان، در خانه، مرکز مراقبتی یا کلینیک تحت فیزیوتراپی قرار می گیرند. فیزیوتراپیست با والدین همکاری کرده تا هم زمان با پیشرفت کودک، برنامه درمانی را اصلاح کند.
فیزیوتراپی در دوران مدرسه: 5 تا 18 سالگی
متخصص فیزیوتراپی یا درمان فیزیکی نحوه کمک به کودک فلج مغزی برای دستیابی به اهداف عملی را به مراقبین کودک آموزش می دهد.
یزیوتراپی، امکان رسیدن به بالاترین حد کیفیت زندگی را در تمام مراحل پیشرفت فراهم می کند.
برنامه و اهداف درمانی با افزایش سن کودک تغییر خواهد کرد. پیش دبستانی و مدرسه، چالش هایی را برای کودک به همراه دارد زیرا لازم است هر سال موقعیت های جدید را تجربه کند.
بر اساس نیاز کودک، ممکن است او در مدرسه، جامعه یا هر دو تحت فیزیوتراپی قرار گیرد. فیزیوتراپی بر پایه مدرسه، بر ایجاد تغییر به منظور فراهم کردن بهترین محیط یادگیری تمرکز دارد.
نقش فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست، مشوقی برای حرکت و تناسب بوده و در مدیریت درد عضلانی و مفصلی به کودک کمک می کند.
فیزیوتراپیست به والدین نیز آموزش داده و به مبتلایان فلج مغزی در یادگیری خود مراقبتی، انجام کارهای روزمره و اجتماعی و فعال ماندن کمک می کند.
این کار به والدین و کودک کمک می کند برای مدرسه و وظایف آتی برنامه ریزی کنند.
فیزیوتراپی در نوجوانان مبتلا به فلج مغزی بر پیشگیری از مشکلات مربوط به وضعیت بدنی و محدودیت های حرکت مفصلی تمرکز دارد.
نوجوانی، سن و مرحله ای از زندگی است که عادات سالم در آن شکل می گیرد. طرح یک برنامه تناسب شخصی، می تواند سلامت و عملکرد افراد مبتلا به فلج مغزی را تا پایان عمر بهبود بخشد.
کودکان مبتلا به فلج مغزی، بیشتر در معرض خطر ورزش نکردن و عدم فعالیت کافی قرار دارند. عدم فعالیت فیزیکی می تواند منجر به مشکلات وزنی و پزشکی شود.
این مشکلات می تواند تاثیری شگرف بر کیفیت زندگی کودک و مراقبین او داشته باشد.
فیزیوتراپیست ها در طرح برنامه های تمرینی مخصوص هر فرد، مهارت داشته و علایق، نقاط قوت و توانایی های هر شخص را در نظر می گیرند.
گاهی فیزیوتراپیست برای بهبود تناسب فیزیکی و شرکت در رویدادهای اجتماعی، ورزش هایی مثل بولینگ، شنا، دوچرخه سواری، والیبال، تنیس یا بسکتبال را توصیه می کند.
فیزیوتراپی فلج مغزی بزرگسالی: از 18 سالگی به بعد
بسیاری از افراد مبتلا به فلج مغزی، زندگی بسیار فعالی داشته و اغلب از شغل و خانواده خود لذت می برند. فیزیوتراپی یا درمان فیزیکی در بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی اغلب بر موارد زیر تمرکز دارد:
- مدیریت درد
- حفظ انرژی
- استفاده از تجهیزات کاربردی برای سازگاری و تطابق بیشتر
- تغییرات محیطی برای افزایش استقلال در محیط کار و خانه
فیزیوتراپیست ها می توانند با برقراری ارتباط بلندمدت با بیماران خود به مدیریت نگرانی های موجود کمک کنند.
بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی اغلب دچار درد عضلانی و مفصلی هستند. فیزیوتراپیست می تواند با تجویز تمرینات روزانه به حفظ استقامت و کاهش مشکلات مفصلی کمک کند.
برای مثال آب درمانی می تواند برای بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی مفید واقع شود.
فیزیوتراپیست ها در کمک به افراد مبتلا به فلج مغزی در تمام این حوزه ها مهارت داشته و با همکاری بیماران و مراقبین آن ها، برای رسیدن به اهداف شخصی بیماران تلاش می کنند.
بیشتر بخوانید: فلج مغزی و درمان های فیزیوتراپی
هر فرد به چه نوع فیزیوتراپی نیاز دارد؟
تمام فیزیوتراپیست ها تحت آموزش و تجربه کافی قادرند بیماران مبتلا به فلج مغزی را درمان کنند. اگرچه، گزینه های زیر نیز وجود دارد:
- فیزیوتراپیستی که در درمان مبتلایان به فلج مغزی تجربه دارد.
- فیزیوتراپیستی که بر درمان نوزادان و کودکان تمرکز دارد.
- فیزیوتراپیستی که متخصص بالینی بوده یا دوره آموزشی فیزیوتراپی کودکان یا فیزیوتراپی نورولوژیک را تکمیل کرده و مجهز به دانش، تجربه و مهارت های پیشرفته است.
نکات کلی در زمان جستجو برای یافتن فیزیوتراپیست:
- با خانواده، دوستان یا کادر درمانی مشورت کنید.
- هنگام تعیین زمان ملاقات با کلینیک فیزیوتراپی، در مورد تجربه فیزیوتراپیست در کمک به افراد مبتلا به فلج مغزی بپرسید.
طی اولین ملاقات با فیزیوتراپیست، آمادگی داشته باشید که علائم را به طور مفصل شرح داده، در مورد آنچه که علائم را بهتر یا بدتر می کند توضیح داده و اهداف خود را تبیین کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۰ غذای مناسب برای کودکان فلج مغزی
جهت دریافت نوبت و مشاوره غیر حضوری در مورد فیزیوتراپی و درمان فیزیکی بیماران فلج مغزی در کلینیک مجهز یادمان به سایت زیر مراجعه کنید.
