فیستول رکتوواژینال
فیستول رکتوواژینال حفره ای بین مهبل و راست روده است. فیستول، مجرایی غیر طبیعی بین یک اندام تو خالی و اندام تو خالی دیگر یا خارج از بدن است.
عبارت رکتوواژینال، دو اندامی را توصیف می کند که مجرا بین آن ها قرار دارد –راست روده و مهبل. این وضعیت می تواند موجب نشت گاز، مخاط و مدفوع به داخل مهبل و در نتیجه، بوی نامطبوع، عفونت و سایر مشکلات شود.
فیستول رکتوواژینال، نوعی فیستول مربوط به زایمان یا گونه ای فیستول ادراری تناسلی است. این ها عباراتی هستند که تمام انواع مجاری بین اندام های تناسلی و مجرای ادراری و روده ای را توصیف می کنند.
نوع دیگری از فیستول زایمانی، فیستول وزیکوواژینال بوده که مجرایی بین مهبل و مثانه است و می تواند باعث نشت ادرار به داخل مهبل شود.
در برخی زنان، فیستول رکتوواژینال می تواند از نظر احساسی بسیار مخرب باشد، به طوری که اغلب زنان مبتلا، در حفظ اعتماد به نفس و روابط صمیمانه دچار مشکل می شوند.
خوشبختانه، این عارضه نسبتا نادر بوده و اغلب، امکان رفع آن وجود دارد. به علاوه، ریسک فیستول رکتوواژینال، خصوصا در کشورهایی که در آن، حمایت از مادر در زمان زایمان، به خوبی صورت می گیرد، پایین است.
سیستم های بدنی درگیر
به منظور فهم چگونگی ایجاد فیستول رکتوواژینال، درک آناتومی لگن می تواند مفید واقع شود. راست روده، لوله ای پوشیده از مخاط است که بخش انتهایی مجرای روده ای را تشکیل می دهد.
زمانی که روده بزرگ از مدفوع انباشته می شود، مدفوع به داخل راست روده رانده می شود.
در این نقطه است که فرد احساس نیاز به دفع پیدا می کند. طی دفع، مدفوع از راست روده به مقعد رانده می شود.
مهبل نیز پوشیده از مخاط بوده و بین راست روده و مثانه قرار دارد. طی زایمان طبیعی، نوزاد از درون مهبل عبور می کند و همین امر می تواند به راست روده فشار وارد کرده و حتی گاهی منجر به پارگی شود.
علائم
علامت اولیه فیستول رکتوواژینال، ترشح و بوی غیر طبیعی از مهبل است. گاهی نیز ممکن است افراد از وجود مدفوع در مهبل، خروج گاز از مهبل یا مخاط بدبو گلایه کنند. این علائم، بسیار مشابه بی اختیاری مدفوع هستند.
بدون معاینه فیزیکی، ممکن است پزشک در تمایز این دو دچار مشکل شود. برخی زنان مبتلا به فیستول رکتوواژینال، ممکن است در هنگام رابطه جنسی دچار درد شده یا عفونت های مهبلی را تجربه کنند.
دلایل فیستول رکتوواژینال
فیستول رکتوواژینال، دلایل احتمالی بسیاری دارد. وجه مشترک تمامی این دلایل، توانایی تضعیف یا تحریک بافت بین مهبل و راست روده است. شایع ترین دلایل عبارت اند از:
- آسیب مهبلی، مثلا در اثر طولانی شدن زایمان
- بیماری التهابی روده، مانند بیماری کرون
- پرتو درمانی لگن
- انواع به خصوص سرطان، شامل سرطان مقعدی-روده ای و سرطان لگن
- عوارض ناشی از جراحی (در موارد بسیار نادر)
در غرب از هر 1000 زایمان طبیعی، تقریبا در یک مورد، فیستول ایجاد می شود.
در صورت بزرگ بودن نوزاد، استفاده از انبر، اجرای روش اپیزیوتومی در خط میانی یا در صورتی که زایمان برای اولین بار انجام شده باشد، خطر ایجاد فیستول بیشتر است.
در برخی کشورهای در حال توسعه، فیستول رکتوواژینال حاصل از آسیب زایمان، نسبت به سایر نقاط، شایع تر بوده و اغلب ناشی از زایمان طولانی مدت و دارای انسداد است.
در موارد نادر، رابطه جنسی می تواند منجر به فیستول شود.
بیماری کرون، دومین علت فیستول رکتوواژینال است. فیستول رکتوواژینال می تواند در 10% از زنان مبتلا به بیماری کرون رخ دهد.
تصور می شود که ریسک ابتلا به شدت و تعداد دفعات عارضه های التهابی ارتباط دارد.
سایر اختلالات التهابی موثر بر ناحیه لگنی نیز می تواند ریسک فیستول رکتوواژینال را افزایش دهد.
در نهایت، سومین علت فیستول رکتوواژینال، سرطان و درمان آن است. پرتودهی لگن می تواند باعث التهاب و تجزیه بافت بین مهبل و راست روده شود.
بیشتر بخوانید: بیماری التهاب روده ، انواع آن و روش های درمان
تشخیص
به منظور تشخیص فیستول رکتوواژینال، پزشک، سابقه پزشکی و جراحی فرد را بررسی خواهد کرد.
در صورت انجام هرگونه جراحی لگن، ممکن است پزشک از فرد بخواهد مستندات پزشکی مربوط به آن و نیز مستندات مربوط به معاینات زنانه یا کولونوسکوپی را برای او ارسال کند.
پزشک در مورد تجربه هرگونه بی اختیاری مدفوع و سایر مشکلات مربوط به تخلیه روده ها نیز سوال خواهد پرسید.
علائم بیماری التهابی روده یا سابقه مشکلات تناسلی نیز برای پزشک اهمیت دارد.
گام بعدی در تشخیص فیستول رکتوواژینال، معاینه فیزیکی است. طی آن، ناحیه بین مقعد و آلت تناسلی از نظر وجود علائم التهاب یا عفونت معاینه خواهد شد.
سپس پزشک برای بررسی وجود علائم التهاب و سایر مشکلات مربوط به فرج، مهبل و دهانه رحم، اسپکولوم را وارد مهبل می کند.
در این زمان، ممکن است پزشک، فیستول را مشاهده کند و گاهی نیز امکان دارد آن را نبیند.
گاهی اوقات فیستول های کوچک می توانند باعث علائم قابل توجهی شده اما با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نباشند.
پس از معاینه اسپکولوم، پزشک، معاینه رکتوواژینال انجام خواهد داد که شامل وارد کردن یک یا دو انگشت به داخل راست روده و مهبل است.
پزشک، اسفنکتر مقعدی را نیز از نظر سالم و بی عیب بودن بررسی خواهد کرد.
در نهایت، در صورت مشکوک شدن پزشک به وجود فیستول رکتوواژینال، فرد برای آنوسکوپی، پروکتوسکوپی یا کولونوسکوپی ارجاع داده خواهد شد.
این تست ها امکان مشاهده درون راست روده را فراهم می کند.
برخی پزشکان ترجیح می دهند به جای معاینه چشمی یا دستی، از تست های تصویربرداری استفاده کنند که معمولا شامل تست فراصوت درون مقعدی یا ام آر آی است.
این تست ها برای تشخیص فیستول، بسیار دقیق هستند. در صورت عدم وجود علت واضح و غیر بدخیم برای ایجاد فیستول، گاهی سی تی اسکن نیز انجام می شود.
درمان فیستول رکتوواژینال
بهترین روش درمان فیستول رکتوواژینال، به فاکتورهای متعددی از جمله علت فیستول، شدت علائم و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.
نیمی از فیستول های کوچک ناشی از آسیب زایمان، خود به خود طی شش تا نه ماه بهبود می یابند.
بنابراین، در زنان دارای علائم قابل مدیریت، صبر و مراقبت، بهترین گزینه است. اگرچه، این راه حل تنها برای زنانی صادق است که دارای علائم حداقلی هستند که به آسانی قابل مدیریت است.
در روش دیگر، پزشک، مصرف آنتی بیوتیک را توصیه می کند. گاهی نیز لوله ای نصب می شود تا فیستول بدون خطر تخلیه شده و التهاب کاهش یابد.
معمولا این لوله پس از رفع فیستول خارج می شود.
پس از رفع التهاب و/یا عفونت، روش های جراحی بسیاری برای ترمیم فیستول رکتوواژینال وجود دارد. بهترین روش جراحی به فاکتورهای متعددی بستگی دارد، از جمله این که آیا تاکنون فرد تحت عمل ترمیم قرار گرفته است.
ترمیم می تواند در سمت راست روده یا سمت مهبلی حفره صورت گیرد.
در برخی موارد، انحراف موقت مدفوع از طریق یک شکاف، می تواند بخشی از فرآیند ترمیم و بهبود فیستول باشد.
روش های تجربی دیگری نیز برای ترمیم فیستول رکتوواژینال وجود دارد که شامل استفاده از چسب فیبرین و سرپوش فیستول است. اگرچه، سرپوش فیستول، اغلب برای ترمیم سایر انواع فیستول به کار می رود.
سازگاری
سازگاری با فیستول رکتوواژینال، می تواند دشوار باشد. در موارد شدید، نشت دائم مدفوع و ادرار می تواند منجر به ایجاد بوی نامطبوع و آسیب به فرج و ران ها شود.
گزارش هایی که خصوصا از کشورهای در حال توسعه دریافت شده است، حاکی از آن است که برخی زنان وجهه اجتماعی خود را از دست داده اند.
فیستول رکتوواژینال همچنین می تواند در روابط صمیمانه ایجاد مشکل کند.
به خاطر تمام این فاکتورها و سایر نگرانی های احتمالی مرتبط با فیستول رکتوواژینال، افسردگی پیش از تشخیص و پس از آن، شایع است.
خوشبختانه در غرب، گزینه های متعددی برای درمان و ترمیم فیستول وجود دارد. اگرچه به خاط خصوصی بودن ماهیت این مشکل، حمایت و پشتیبانی نقش مهمی دارد.
یافتن یک گروه حمایتی متشکل از زنانی که شرایط مشابهی را تجربه کرده اند یا مراجعه به درمانگر با هدف در میان گذاشتن دغدغه ها، می تواند مفید واقع شود.
در نهایت، رابطه درمانی نیز راه حلی خوب برای زنانی است که پس از فیستول رکتوواژینال، در روابط خود دچار مشکل شده اند.
نتیجه گیری
در صورت تشخیص ابتلا به فیستول رکتوواژینال یا احتمال ابتلا به آن، مهم ترین گام، یافتن پزشکی است که می توان به راحتی علائم خود را با او درمیان گذاشت.
هرچه فرد با پزشک خود، راحت تر و صادق تر باشد، به مسیر بهبود نزدیک تر خواهد شد.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
