درمان بیماری هیرشپرونگ + تشخیص و علائم
مرور کلی : هیرشپرونگ نوعی بیماری گوارشی است که موجب اختلال در عملکرد روده بزرگ شده و باعث بروز مشکلاتی در دفع مدفوع می شود. این بیماری در واقع مادرزادی است، به این صورت که از بدو تولد سلول های عصبی موجود در روده بزرگ نوزاد از بین می‌رود.
بدون وجود این سلولها، ماهیچه های روده قادر به تحریک حرکت محتویات نیستند و انسداد در این عضو اتفاق می‌افتد.
در صورتی که نوزاد مبتلا به هیرشپرونگ باشد، دفع مدفوع در روزهای اول پس از تولد امکان پذیر نیست.
اگر بیماری خفیف باشد اغلب تا اواخر دوران کودکی تشخیص داده نمی شود. البته در موارد غیر معمول هیرشپرونگ در بزرگسالی تشخیص داده خواهد شد.
عمل بای پس یا جدا کردن تکه ای از روده از جمله درمان های این بیماری است.
بیماری هیرشپرونگ باعث اختلال در عملکرد روده بزرگ و ایجاد بروز مشکلاتی در دفع مدفوع می شود. این بیماری خود را با علائمی همچون ورم شکم، نفخ، اسهال، یبوست و… نشان می دهد. برای درمان بیماری هیرشپرونگ به کلینیک دکتر خسروی در تهران مراجعه کنید.
علائم هیرشپرونگ
با شدت یافتن هیرشپرونگ علائم آن نیز تغییر می کند. در حالت عادی اولین علائم کمی بعد از تولد نوزاد بروز پیدا می کند، اما گاهی نیز تا چند سال قابل تشخیص نیست.
معمولا اگر کودکی دچار اختلال در دفع مدفوع باشد تا 48 ساعت پس از تولد علائم مشخص خواهند شد.
به جز نداشتن مدفوع، از دیگر علائم این بیماری می توان به این موارد اشاره کرد:
- ورم شکم
- استفراغ شامل ترکیبات سبز یا قهوه ای رنگ
- نفخ
- اسهال
- تاخیر در دفع مکونیوم، اولین حرکت روده نوزاد.
در نوزادان بزرگتر، علائم شامل این موارد خواهد بود:
- ورم شکم
- یبوست شدید
- نفخ
- کاهش رشد
- ضعف عمومی
علل بیماری هیرشپرونگ
اساساً علت اصلی بروز بیماری هیرشپرونگ هنوز مشخص نیست. این بیماری در اغلب موارد به صورت ارثی و در اثر مشکلات ژنتیکی ایجاد می شود.
هیرشپرونگ زمانی اتفاق می‌افتد که سلول های عصبی روده به درستی شکل نگرفته باشند. وظیفه این سلول های عصبی کنترل ماهیچه های روده برای انتقال مواد زائد به سمت مسیر خروجی است.
بدون وجود تحرکات روده این مواد در روده بزرگ باقی می مانند.
عوامل خطر
عواملی که می تواند خطر ابتلا به هیرشپرونگ را افزایش دهند شامل:
- داشتن خواهر و برادر مبتلا به هیرشپرونگ: با توجه به اینکه این بیماری ارثی است، در صورتی که یکی از فرزندان مبتلا باشد خطر ابتلای فرزند بعدی نیز افزایش می یابد.
- مذکر بودن: هیرشپرونگ در مردان شایع تر است.
- داشتن دیگر ویژگی های ارثی: هیرشپرونگ با دیگر بیماری های موروثی مثل سندرم داون یا سایر اختلالات بدو تولد مثل بیماری های قلبی در ارتباط است.
عوارض هیرشپرونگ
کودکانی که درگیر هیرشپرونگ هستند مستعد ابتلا به انواع عفونت های روده مثل اینتروکلوتی نیز خواهند بود. این عفونت جدی و خطرناک و گاهی کشنده است و نیاز به مراقبت و درمان فوری دارد.
تشخیص هیرشپرونگ
پزشک ابتدا اقدام به معاینه کرده و سوالاتی را در مورد وضعیت دفع مدفوع در نوزاد از مادر مطرح می کند. او بسته به نوع علائم موجود یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را به منظور تشخیص هیرشپرونگ توصیه خواهد کرد:
- نمونه برداری از روده : این روش مطمئن ترین راه برای تشخیص هیرشپرونگ است. نمونه برداری به وسیله دستگاه ساکشن انجام شده و سپس با کمک میکروسکوپ، بافت روده بررسی می شود تا مشخص شود آیا سلول عصبی وجود دارد یا خیر.
- عکسبرداری از شکم با کمک تضاد رنگی : باریم از طریق لوله مخصوصی که در رکتوم قرار گرفته وارد روده می شود. باریم فضای روده را پر کرده و تصویر واضحی از روده بزرگ به نمایش می‌گذارد.
با کمک اشعه ایکس می توان تفاوت میان قسمت های باریک و بدون عصب و قسمت های عصبی متورم را به خوبی نشان داد.
بیشتر بخوانید : باریوم سوالو ( باریم سوالو )
- اندازه گیری میزان توانایی ماهیچه های روده (مانومتری مقعدی) : این نوع آزمایش در کودکان بالغ تر و بزرگسالان انجام می شود. پزشک لوله ای انعطاف پذیر را وارد رکتوم کرده که قابلیت باد شدن دارد.
اگر ماهیچه ها به خوبی منقبض و منبسط شوند، پس شرایط عادی است. اما در صورتی که ماهیچه ها واکنشی نشان ندادند، فرد احتمالاً به هیرشپرونگ مبتلاست.
درمان هیرشپرونگ
برای بسیاری از افراد تنها روش درمان هیرشپرونگ انجام عمل بای پس یا جدا کردن تکه ای از روده فاقد عصب است. این عمل از دو طریق انجام می شود: جراحی کششی یا جراحی استومی.
جراحی کششی
در این روش، ناحیه بدون عصب روده جدا شده، سپس لبه روده تا مقعد کشیده می شود به گونه ای که بتوان آن را به مقعد متصل کرد. این نوع جراحی از طریق لاپاراسکوپی و از راه مقعد صورت میگیرد.
جراحی استومی
برای آن دسته از کودکانی که علائم شدیدی دارند، جراحی در دو مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول ناحیه بدون عصب روده برداشته شده و جراح روده را به سوراخی که در شکم ایجاد کرده متصل می کند.
در این مدت مدفوع از طریق این مجرا از شکم خارج خواهد شد. این کار به منظور ترمیم و بهبود روده پس از جداسازی صورت می گیرد.
پس از اینکه قسمت جراحی شده ترمیم یافت، پزشک سوراخ شکمی را بسته و روده را به مقعد یا رکتوم متصل می کند.
بیشتر بخوانید : پولیپ روده بزرگ
نتایج جراحی
پس از جراحی در اغلب موارد نوزاد یا کودک قادر است به راحتی از طریق مقعد عمل دفع را انجام دهد. از جمله عوارضی که جراحی برای بیمار دارد و معمولاً پس از مدتی برطرف خواهد شد شامل:
- اسهال
- یبوست
- بی اختیاری مدفوع
- تاخیر در یاد گرفتن رفتن به دستشویی به صورت مستقل
کودک همچنین در معرض خطر ابتلا به عفونت روده در یک سال پس از جراحی خواهد بود. در صورت بروز هر کدام از این علائم با پزشک تماس برقرار کنید:
- خونریزی از مقعد
- اسهال
- تب
- ورم شکم
- استفراغ
بیشتر بخوانید : انسداد روده
سبک زندگی و درمان های خانگی
کودک با جراحی هیرشپرونگ ممکن است دچار یبوست شود. در صورتی که این درمان های خانگی مشکل را برطرف نکرد با پزشک در این مورد مشورت کنید:
- مصرف غذاهای حاوی فیبر: در صورتی که کودک شیرخوار نیست و امکان مصرف غذاهای عادی دارد از منابع حاوی حاوی فیبر بیشتر استفاده کنید.
غلات کامل، میوه ها و سبزیجات را در رژیم غذایی کودک بگنجانید و مصرف غلات بدون سبوس و غذاهای فاقد فیبر را کاهش دهید.
از آنجایی که ممکن است فیبر زیاد در ابتدا یبوست کودک را تشدید کند، پس از مقدار کم شروع کنید.
اگر کودک شیرخوار بود باید از پزشک در این مورد کمک بخواهید. برخی کودکان در این موارد نیاز به اتصال لوله جهت تغذیه دارند.
- مصرف زیاد مایعات: کودک را تشویق به خوردن آب کنید. در صورتی که بخشی از روده جدا شده باشد، احتمالاً کودک با مشکل جذب مایعات مواجه خواهد شد.
مصرف آب و سایر مایعات میزان رطوبت بدن را تنظیم کرده و به بهبود یبوست کمک می کند.
- داشتن فعالیت بدنی: تحرک و فعالیت های هوازی، عمل دفع را تسهیل می کند.
- مصرف ملین ها (زیر نظر پزشک) : در صورتی که کودک تحمل مصرف فیبر و مایعات را نداشت و قادر به انجام فعالیت های بدنی نبود، می توان با پزشک در مورد مصرف ملین ها مشورت کرد. حتماً از پزشک در مورد نوع داروی مصرفی، میزان مصرف و عوارض و فواید آن بپرسید.
آمادگی برای ویزیت
هیرشپرونگ در بیشتر موارد پس از تولد و در بیمارستان تشخیص داده می شود. اما اگر پس از ترخیص از بیمارستان کودک علائمی مثل یبوست و ورم شکم داشت حتماً به پزشک مراجعه کنید.
در مرحله اول کودک به یک متخصص گوارش ارجاع داده می شود و در صورت شدید بودن علائم باید او را به اورژانس انتقال داد.
اینها مواردی است که به آمادگی برای ویزیت پزشک کمک می کند.
چه باید کرد؟
پس از گرفتن نوبت در مورد اینکه آیا نیاز به آمادگی خاص یا انجام آزمایش های خاصی هست یا خیر سوال کنید. همچنین لیستی از این موارد تهیه کنید:
- لیست علائم کودک : شامل میزان دفع، دفعات، رنگ و درصد درد هنگام دفع
- اطلاعات بیماری : شامل دیگر بیماری های کودک و بیماری های ارثی در خانواده
- اطلاعات دارویی : شامل داروها، ویتامین و مکمل های مصرفی کودک
لیست سوالاتی که باید از پزشک بپرسید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستان را با خود همراه کنید تا در ارائه اطلاعات بهتر به پزشک به شما کمک کند.
در مورد بیماری هیرشپرونگ اصلی ترین سوالاتی که باید پرسید اینهاست:
- چه چیزی باعث تشدید علائم می شود؟
- علل زمینه ای بروز این بیماری چیست؟
- کودک به انجام چه آزمایشاتی نیاز دارد؟
- بهترین راهکار برای کاهش علائم کدامند؟
- اگر توصیه شما جراحی است چه مدت طول خواهد کشید تا کودک به حالت عادی برگردد؟
- خطرات جراحی شامل چه مواردی است؟
- دوران نقاهت پس از بیماری چقدر طول خواهد کشید؟
- آیا کودک نیاز به رژیم غذایی خاصی دارد؟
- آیا منبعی برای کسب اطلاعات تکمیلی وجود دارد؟
از پرسیدن سوالاتی در این مورد پروا نداشته باشید.
چه انتظاری باید از پزشک داشت؟
سوالاتی که پزشک در مورد وضعیت کودک مطرح می کند شامل این موارد است:
- اولین علائم چه زمانی آغاز شد؟
- آیا علائم شدت پیدا کرده است؟
- تعداد دفعات دفع در نوزاد چند بار در روز است؟
- آیا دفع در نوزاد شما دردناک است؟
- آیا مدفوع نوزاد رقیق است یا اثراتی از خون در آن دیده اید؟
- آیا کودک استفراغ می کند؟
- آیا کودک شما دائما احساس خستگی دارد؟
- به نظر شما چه عاملی به بهبود علائم کمک می کند؟
- به نظر شما چه عواملی باعث بدتر شدن علائم موجود می شود؟
- آیا این مشکل در خانواده شما موروثی است؟
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
