علائم ریفلاکس صفرا + علت و نحوه درمان
رفلاکس صفرا، ریفلاکس صفرا یا رفلاکس دئودنوگاستریک، برگشت صفرا از روده کوچک به معده و مری است.
صفرا مایعی گوارشی است که توسط کبد ساخته و در کیسه صفرا ذخیره می شود. در واقع صفرا به شکست و جذب چربی های غذا کمک می کند.
معمولا جریان صفرا در جهت یک طرفه از کبد به روده کوچک است اما در رفلاکس صفرا، صفرا به معده برگشت خورده و گاهی اوقات به مری هم می رسد.
رفلاکس صفرا چیست
ریفلاکس صفرا وقتی رخ می دهد که مایع صفراوی تولید شده توسط کبد، از سمت روده کوچک به سمت معده و مری هجوم ببرد.
التهاب و تحریک معده و دیواره مری ناشی از جریان صفرا به سمت معده است. علائم ریفلاکس صفرا مشابه رفلاکس اسید معده است اما احتمالا شامل درد شکم، نفخ، تهوع، استفراغ مدفوع تیره به علت خونریزی زخم در موارد شدید باشد.
فاکتورهای مختلفی سبب بروز این مشکل می شوند از جمله چاقی، سیگار، الکل، کافئین یا حتی برخی داروهای خاص مثل آنتی بیوتیک ها.
رفلاکس صفراوی به علت فاکتورهای مختلفی ایجاد می شود از جمله اختلال در عملکرد دریچه عضلانی ای که معده را از روده کوچک (پیلوری) جدا می کند و یا اختلال در عملکرد اسفنکتر در تقاطع معده و مری (اسفنکتر آزوفاژیال تحتانی).
این ناهنجاری ها منجر به جریان یافتن صفرا به بالای مسیر گوارشی می شوند. علائم ریفلاکس صفرا متغیر بوده اما اغلب شامل سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، درد غیر طبیعی شکم، حس مزه تلخ در دهان و گاهی اوقات سرفه و بد صدایی می شود.
این علائم ممکن است بعد از خوردن غذا یا دراز کشیدن بدتر شوند. رفلاکس اسید می تواند سبب بروز بیماری هایی همچون گاستریت، آزوفاژیت و مری بارت شود.
انواع رفلاکس اسید
دو نوع رفلاکس اسید وجود دارد: رفلاکس آلکالین (قلیایی) و رفلاکس دئودنوگاستریک.
اسید زیاد در معده سبب بروز مشکلی به نام رفلاکس آلکالین می شود که در آن محتویات معده وارد مری می شوند.
در طول زمان، دیواره مری به علت رفلاکس اسید آسیب می بیند. رفلاکس دئودنوگاستریک وقتی رخ می دهد که حجم بالایی از صفرا در معده وجود داشته باشد.
این امر به علل مختلفی مثل برداشتن کیسه صفرا یا بیماری های گوارشی همچون بیماری کرون و یا گاستروپارزی به وجود می آید.
هر دو نوع رفلاکس صفرا علائم مشابهی دارند اما درمان های مختلفی بر پایه علل اصلی بروز توصیه می شود.
بنابراین تشخیص صحیح از جانب پزشک متخصص و آغاز درمان اهمیت بسیار دارد. درک تفاوت های بین رفلاکس آلکالین و رفلاکس دئودنوگاستریک به درک بهتر از علائم و یافتن درمان های مناسب کمک می کند.
علل احتمالی بروز رفلاکس صفرا
صفرا مایعی ضروری برای هضم چربی ها، حذف گلبول های قرمز فرسوده و برخی سموم از بدن است.
این ماده در کبد تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می شود. وقتی غذا با چربی مصرف می شود، کیسه صفرا صفرا آزاد می کند که به اثنی عشر منتقل خواهد شد.
صفرا و غذا در اثنی عشر، بعد از ورود غذا به روده کوچک از طریق دریچه پیلوری ترکیب می شوند.
این دریچه جهت عبور دادن غذا باز و بسته می شود. در موارد رفلاکس صفرا، این دریچه به درستی بسته نخواهد شد و صفرا می تواند به معده برسد.
به علاوه، صفرا و اسید معده به مری رفلاکس پیدا می کنند یعنی وقتی که اسفنکتر آزوفاژیال که مری را از معده جدا می کند، به درستی عمل نکرده باشد.
این مشکلات که سبب بروز رفلاکس صفرا می شوند، توسط عوارض جراحی هایی مثل جراحی گوارشی، جراحی مثانه و پپتیک اولسر (زخم های گوارشی) ایجاد می شوند.
بیشتر بخوانید : برداشتن کیسه صفرا به روش لاپاروسکوپی
علائم ریفلاکس صفرا
تشخیص رفلاکس صفرا از رفلاکس اسید معده دشوارتر است چون علائم و نشانه ها بسیار به هم شباهت داشته و گاهی همزمان رخ می دهند.
رایج ترین علائم عبارتند از:
- درد بالای شکم
- احساس سوزش در قفسه سینه
- تهوع
- استفراغ زرد مایل به سبز
- سرفه یا گرفتگی صدا
- کاهش وزن
با اینکه علائم بسیار مشابه رفلاکس گاستروآزوفاژیال هستند اما دو بیماری مجزا به حساب می آیند.
بنابراین تشخیص باید همیشه توسط متخصص گوارش انجام شود.
درمان رفلاکس صفرا
اجتناب از مصرف غذاهای چرب
چون هدف اصلی صفرا کمک به هضم غذاهای چرب است، فرد می تواند با اجتناب از مصرف غذاهای چرب از رفلاکس صفرا پیشگیری کند.
وعده های کوچک تر و آرام آرام غذا خوردن
مصرف غذا با حجم اندک و آرام جویدن، باعث هضم بهتر در سیستم گوارش و درنتیجه کاهش احتمال رفلاکس می شود.
حین غذا خوردن و بعد از آن صاف بنشینید
دراز کشیدن حین غذا یا بلافاصله بعد از غذا باعث اختلال در سیر طبیعی حرکت غذا در سیستم گوارشی می شود.
این امر فشار اضافه به اندام ها جهت هضم غذا وارد کرده و تجمع صفرا (یا سایر اسید ها) را در پی دارد.
بیشتر بخوانید : درمان بیماری های صفراوی ، علائم و تشخیص
اجتناب از مصرف سیگار، الکل و برخی غذاهای خاص
سیگار کشیدن تولید اسید معده را افزایش داده و بزاق را که محافظ مری است خشک می کند.
نوشیدن الکل، اسفنکتر تحتانی آزوفاژیال را شل کرده و مری را تحریک می کند. نوشیدنی های کافئین دار و گازدار، شکلات، مرکبات، آبمیوه ها، سس های بر پایه سرکه، پیاز، گوجه فرنگی، غذاهای تند و پر ادویه و نعنا همگی منجر به تولید اسید معده می شوند.
همه این ها افزایش شکل گیری صفرا و در نتیجه رفلاکس را در پی دارند.
در مواقع استرس زا از روش های ریلکسیشن استفاده کنید
استرس کل سیستم گوارش را به هم می ریزد. این امر نه تنها رفلاکس صفرا بلکه سایر مشکلات گوارشی را ایجاد می کند.
بنابراین تلاش برای ریلکس کردن خود تحت شرایط استرس زا، به پیشگیری از رفلاکس اسید کمک می کند.
خبر خوب درباره رفلاکس صفرا این است که با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی، علائم تا حد زیادی قابل کنترل می شوند.
بنابراین توصیه می شود همواره همراه با تغییرات ذکر شده، داروهای تجویزی هم مصرف شوند.
در موارد بسیار نادر، رفلاکس به جراحی نیاز دارد. چون علائم بسیار شبیه رفلاکس اسید معده به مری هستند، تغییرات سبک زندگی مشابه با این بیماری به رفع علائم رفلاکس صفرا هم کمک می کند.
به غیر از این تغییرات، برخی داروها به کاهش علائم رفلاکس صفرا کمک می کنند از جمله سوکرالفات، سیکواسترانت، اسید اورسودئوکسی کولیک.
در بدترین حالت، جراحی آنتی رفلاکس انجام می شود.
زمان مراجعه به پزشک برای ریفلاکس صفرا
اگر مدام شاهد علائم ریفلاکس صفرا هستید یا بدون تلاش وزن کم می کنید با پزشک تماس بگیرید.
اگر برای شما تشخیص GERD (رفلاکس اسید معده به مری) داده شد اما داروها موثر نیستند، دوباره به پزشک مراجعه کنید.
به علت رفلاکس صفرا، احتمالاً نیازمند مراقبت های بیشتری باشید.
سخن پایانی
بسیاری از افراد از رفلاکس صفرا رنج می برند که مشکلی رایج است. مایع گوارشی کبد به سمت معده به عقب برگشته و به روده کوچک نمی ریزد.
علائم معمول رفلاکس صفرا عبارتند از سوزش سر دل، تهوع، درد شکم و ناراحتی بعد از صرف غذا و نفخ.
تشخیص این بیماری شامل تست های مختلف همچون آندوسکوپی و نظارت بر PH است. درمان از تغییرات سبک زندگی گرفته مثل اجتناب از مصرف غذاهای محرک تولید اسید تا داروهای بازدارنده پمپ پروتون، مسدود کنندگان هیستامین یا جراحی برای موارد شدید.
روش های پیشگیرانه شامل حفظ وزن مناسب، صرف آرام غذا و ورزش منظم است. مشورت با پزشک در صورت مشاهده علائم مرتبط با رفلاکس صفرا ضروری بوده چون تشخیص زود هنگام، مانع از بروز عوارض مرتبط با این بیماری می شود.
هر گونه علائم ریفلاکس اسید یا صفرا که بیشتر از دو هفته طول بکشد باید جهت تشخیص و درمان به پزشک ارجاع داده شود. برای تشخیص و درمان ریفلاکس صفرا می توانید به کلینیک گوارشی دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
