6 مورد شایع از اختلالات خوردن و علائم آنها

عبارت خوردن صرفاً به معنای مصرف مواد غذایی نیست بلکه اختلالات خوردن یا تغذیه یک مجموعه کاملاً پیچیده هستند. اختلالات خوردن جزو مشکلات مرتبط با سلامت ذهن در نظر گرفته می شوند که به مداخله روانشناختی و پزشکی نیاز دارند.

این اختلالات توسط انجمن تشخیص و داده های آماری اختلالات ذهنی روانشناختی آمریکا توصیف شده ‌اند.

در آمریکا حدود ۲۰ میلیون خانم و ۱۰ میلیون آقا در برخی از مراحل زندگی خود دچار اختلال خوردن می شوند.

در این مقاله به شش مورد از شایع ترین اختلالات تغذیه و علائم آنها اشاره می شود.

منظور از اختلالات خوردن چیست؟

اختلالات خوردن یک مجموعه از بیماری های روانشناختی هستند که باعث بروز عادات ناسالم خوردن در افراد می شوند.

این اختلالات باعث وسواس در غذا خوردن، وزن بدن یا ظاهر بدن می ‌شوند.

اختلالات خوردن در موارد شدید با عوارض جدی بر سلامت فرد همراه هستند و حتی عدم درمان آنها منجر به مرگ او خواهد شد.

افراد مبتلا به اختلالات تغذیه علائم و نشانه های متعددی دارند.

شایع ترین علائم آنها عبارتند از محدودیت های شدید غذایی، پرخوری بیش از حد، یا رفتارهای عجیب از قبیل بالا آوردن غذا یا ورزش کردن بیش از حد.

اگرچه اختلالات خوردن در هر سنی و در هر دو جنس به وجود می ‌آیند در نوجوانان و زنان جوان شیوع بالاتری دارند.

در واقع حدود ۱۳ درصد از جوانان حداقل تا سن ۲۰ سالگی یکی از اختلالات خوردن را تجربه می کنند.

خلاصه:

اختلالات خوردن جز بیماری های مرتبط با سلامت ذهن هستند که با وسواس غذایی یا ظاهر بدن همراه می شوند. احتمال بروز این اختلال در همه افراد وجود دارد اما در زنان جوان شیوع بالاتری دارد.

علل بروز اختلالات خوردن یا تغذیه چیست؟

متخصصان عقیده دارند که فاکتورهای متعددی در بروز اختلالات خوردن نقش دارند.

ژنتیک یکی از دلایل این اختلالات محسوب می شود.

شواهد به دست آمده از تحقیقات انجام شده بر دوقلوهایی که پس از تولد توسط دو خانواده متفاوت بزرگ شده ‌اند حاکی از ارثی بودن اختلالات خوردن است.

بر اساس این تحقیق در صورتی که یکی از دوقلوها اختلال خوردن داشته باشد به طور متوسط احتمال بروز این اختلال در کودک دیگر حدود ۵۰ درصد است.

ویژگی های شخصیتی که دیگر از دلایل بروز این اختلال هستند.

روان رنجوری، کمال گرایی و تکانش گری از جمله ویژگی هایی هستند که ریسک بروز اختلال خوردن را افزایش می دهند.

اصرار اطرافیان برای لاغر شدن، پذیرش بهتر افراد لاغر توسط جامعه و تبلیغات رسانه ها از دیگر دلایل بالقوه بروز اختلالات خوردن محسوب می ‌شوند.

در واقع در جوامعی که تحت تاثیر فرهنگ غرب برای لاغری بیشتر قرار ندارند تعدادی از اختلالات خوردن دیده نمی شود.

در تعداد زیادی از نقاط جهان امروز لاغر بودن یک اقدام ایده آل محسوب می شود که تعداد زیادی از افراد را دچار اختلالات خوردن کرده است.

در برخی جوامع این مشکل حل شده است اما همچنان فاکتورهای دیگری در بروز اختلال خوردن نقش دارند.

اخیراً محققان اعلام کرده‌ اند که تفاوتهای موجود در ساختار مغز و بیولوژی آن در بروز اختلالات خوردن تاثیر گذار هستند.

سطح پیام ‌رسان‌ های سروتونین و دوپامین در مغز یکی از فاکتورهای موثر در این اختلال محسوب می ‌شود.

با این حال برای تایید این یافته ها باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

خلاصه: اختلالات خوردن در پی فاکتورهای مختلفی به وجود می آیند که ژنتیک، ساختار مغز، ویژگی های شخصیتی و فرهنگ جامعه از شایع ترین دلایل آن محسوب می ‌شوند.

بیشتر بخوانید: ترس از غذا یا فوبیای غذا و درمان آن

1- آنورکسیا یا بی اشتهایی عصبی – اختلالات خوردن

 آنورکسیا یا بی اشتهایی عصبی معروف ترین نوع اختلال خوردن است.

این اختلال معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل جوانی به وجود می ‌آید و زنان را بیشتر از مردان درگیر می ‌کند.

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی تصور می ‌کنند بیش از حد چاق هستند.

برخی از این افراد به هیچ عنوان اضافه وزن ندارند یا حتی دچار کم وزنی خطرناک هستند.

این گروه از افراد به طور منظم وزن خود را بررسی می نمایند، از مصرف برخی غذاهای خاص خودداری می ‌کنند و میزان کالری مصرفی آنها به شدت محدود است.

برخی از علائم شایع آنورکسی به شرح زیر است:

• کم وزنی قابل ملاحظه نسبت به افراد هم سن و هم قد
• الگوهای غذایی بسیار محدود
• ترس شدید از افزایش وزن یا تلاش برای پیشگیری از چاقی علیرغم کم بودن وزن بدن
• تمایل به کاهش بیشتر وزن و اجتناب از داشتن وزن سالم
• توجه بیش از حد به وزن بدن و ظاهر آن
• داشتن تصور اشتباه از اندام خود و تلاش برای کاهش بیشتر وزن

افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی در غذا خوردن دچار وسواس هستند.

به عنوان مثال این افراد به طور مداوم به غذای مصرفی خود فکر می ‌کنند و به فکر مصرف غذاهای بدون کالری هستند.

این گروه از افراد به علت تمایل شدید به کنترل محیط اطراف خود و محدودیت توانایی در انجام این کار، هنگام غذا خوردن در خارج از منزل به مشکل بر می خورند.

آنورکسیا دو زیر مجموعه دارد که عبارتند از محدودیت غذا خوردن و پیشگیری از دریافت کالری غذا توسط بدن.

افرادی که دچار محدودیت غذا خوردن هستند از طریق رژیم غذایی، غذا نخوردن یا ورزش بیش از حد وزن بدن خود را کاهش می ‌دهند.

افراد مبتلا به نوع دوم بی اشتهایی عصبی پس از غذا خوردن از طریق کارهای عجیب و غریب مانند بالا آوردن، مصرف مسهل و ادرار آورها یا ورزش بیش از حد از جذب کالری غذا توسط بدن پیشگیری می کنند.

آنورکسیا باعث آسیب رساندن به بدن می شود.

افراد مبتلا به این اختلال با گذر زمان شاهد نازک شدن استخوان های خود، ناباروری، شکننده شدن مو و ناخن و رشد یک لایه از موهای نازک در سراسر بدن خود خواهند بود.

بی اشتهایی عصبی در موارد شدید باعث نارسایی مغز، قلب یا چند مورد از اعضای بدن یا حتی مرگ خواهد شد.

خلاصه: افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی میزان غذای مصرفی خود را محدود می‌کنند یا غذای خورده شده را به اشکال مختلف از بدن خارج می نمایند. این افراد علیرغم کم وزن بودن شدید بدن از افزایش وزن، واهمه دارند.

2- بولیمیا نروزا یا پرخوری عصبی – اختلالات خوردن

بولیمیا یا پرخوری عصبی یکی دیگر از اختلالات شایع خوردن محسوب می شود.

بولیمیا همانند آنورکسیا در دوران نوجوانی و اوایل جوانی به وجود می ‌آید و در میان مردان شیوع بالاتری دارد.

افراد مبتلا به پرخوری عصبی در اوقات خاصی از روز مقادیر بسیار زیادی مواد غذایی مصرف می کنند.

این افراد تا جایی به غذا خوردن ادامه می دهند که دچار درد معده و شکم ناشی از پرخوری می شوند.

در این اختلال معمولاً فرد توانایی کنترل مقدار غذای مصرفی خود را ندارد.

تمایل بیش از حد به خوردن هر نوع غذایی در این افراد وجود دارد اما بیشتر شامل غذاهایی است که فرد در حالت طبیعی از خوردن آنها اجتناب می کند.

سپس این افراد برای تسکین درد شکم ناشی از پرخوری و سوزاندن کالری دریافتی به سراغ روش های مختلف می روند.

بالا آوردن غذای خورده شده، اجتناب از خوردن غذای مجدد، مصرف مسهل و داروهای ادرار آور، تنقیه، و ورزش بیش از حد از جمله روش ‌های مورد استفاده این افراد محسوب می شوند.

علائم و نشانه ‌های پرخوری عصبی شباهت زیادی به علائم کم خوری عصبی دارند.

با این تفاوت که افراد مبتلا به پرخوری عصبی وزن نسبتاً طبیعی دارند.

علائم شایع بولیمیا به شرح زیر است:

• غذا خوردن کنترل نشده در فواصل زمانی مختلف
• استفاده از روش های نامناسب برای پیشگیری از اضافه وزن ناشی از مصرف غذای زیاد
• توجه بیش از حد به وزن بدن و اندام خود
• ترس از افزایش وزن علیرغم داشتن وزن طبیعی

عوارض جانبی پرخوری عصبی عبارتند از:

التهاب و درد گلو، تورم غدد بزاق، آسیب دیدگی مینای دندان، پوسیدگی دندان، رفلاکس اسید معده، التهاب دستگاه گوارش، کم آبی شدید بدن و اختلالات هورمونی.

پرخوری عصبی در موارد شدید منجر به اختلال در سطح الکترولیت های بدن از قبیل سدیم، پتاسیم و کلسیم می شود.

این وضعیت ریسک بروز سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش می دهد.

خلاصه: افراد مبتلا به بولیمیا یا پرخوری عصبی در فواصل زمانی کوتاه مقدار بسیار زیادی غذا می خورند. این افراد علیرغم طبیعی بودن وزن بدن از افزایش وزن خود واهمه دارند.

3- اختلال پرخوری افراطی – اختلالات خوردن

اختلال پرخوری افراطی یا Binge eating disorder یکی از شایع ترین اختلالات خوردن به ویژه در ایالات متحده محسوب می شود.

این اختلال در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می شود. اما احتمال بروز آن در مراحل بعدی زندگی نیز وجود دارد.

علائم و نشانه های این اختلال شبیه بولیمیا و یکی از زیر مجموعه ‌های آنورکسیا است.

افراد مبتلا به این اختلال در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه مقدار بسیار زیادی غذا می خورند. آنها کنترلی بر اشتهای خود ندارند.

این افراد به محدود کردن کالری مصرفی خود نمی ‌پردازند. و برای جبران غذای خورده شده از روش هایی مانند بالا آوردن غذا یا ورزش بیش از حد استفاده نمی کنند.

علائم شایع این اختلال به شرح زیر است:

• مصرف مقادیر بسیار زیاد غذا علیرغم گرسنه نبودن و بروز درد شکمی
• نداشتن کنترل بر میل به غذا خوردن
• احساس ناامیدی، خجالت، گناه و نفرت از خود در هنگام غذا خوردن بیش از حد
• انجام دادن رفتارهای جبران کننده از قبیل محدود کردن سطح کالری مصرفی، استفراغ کردن، بیش از حد ورزش کردن یا مصرف داروهای مسهل و ادرار آور

افراد مبتلا به این اختلال اغلب از چاقی و اضافه وزن رنج می برند.

ریسک بروز برخی بیماری ها ناشی از اضافه وزن از بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع دو در این افراد افزایش می یابد.

خلاصه: افراد مبتلا به اختلال پرخوری افراطی به طور مداوم و کنترل نشده مقادیر بسیار زیادی غذا می خورند. اما اقدام به سوزاندن کالری مصرفی یا خارج کردن غذای خورده شده از بدن نمی کنند.

4- پیکا یا اختلال هرزه خواری – اختلالات خوردن

پیکا یا اختلال هرزه خواری یکی دیگر از اختلالات خوردن است. فرد به مصرف خوراکی هایی می ‌پردازد که به عنوان غذا در نظر گرفته نمی شوند.

افراد مبتلا به این اختلال به مصرف مواد غیر غذایی از قبیل یخ، خاک، گچ، صابون، کاغذ، مو، پارچه، پودر شوینده، سنگریزه پشم یا نشاسته ذرت می پردازند.

اختلال هرزه خواری در بزرگسالان، کودکان و نوجوانان به وجود می آید. اما در کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به ناهنجاری های ذهنی بیشتر رخ می دهد.

افراد مبتلا به اختلال پیکا بیشتر در معرض خطر مسمومیت، عفونت، آسیب دیدگی دستگاه گوارش و اختلالات تغذیه ای قرار می گیرند.

برخی از آنها با توجه به نوع ماده خورده شده در معرض خطر مرگ قرار می گیرند.

مصرف مواد غیر غذایی صرف نظر از اختلال پیکا در جوامع مختلف رایج نیست. و توسط جامعه و دوستان فرد مورد تایید قرار نمی گیرد.

خلاصه: افراد مبتلا به اختلال هرزه خواری به مصرف خوراکی های غیر غذایی می ‌پردازند. این اختلال در میان کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به ناهنجاری های ذهنی شیوع بالاتری دارد.

5- اختلال نشخوار – اختلالات خوردن

اختلال نشخوار یا rumination disorder یکی دیگر از اختلالات خوردن است که به تازگی تشخیص داده شده است.

در این اختلال فرد غذایی که قبلاً جویده و قورت داده است را برمی گرداند. و دوباره آن را می جود یا قورت می دهد یا تف می کند.

این وضعیت معمولاً در نیم ساعت اول پس از صرف غذا رخ می دهد. و برخلاف رفلاکس یک پدیده ارادی است.

اختلال نشخوار در دوران نوزادی، کودکی و بزرگسالی رخ میدهد.

معمولاً کودکان ۳ تا ۱۲ ماهه دچار این اختلال می شوند که به طور خود به خود و طرف می گردد. اما کودکان و بزرگسالان به درمان نیاز خواهند داشت.

عدم درمان این اختلال در نوزادان باعث کاهش وزن و سوء تغذیه شدید می ‌شود. و مرگ آنها را به دنبال خواهد داشت.

بزرگسالان مبتلا به این اختلال مقدار غذای مصرفی خود را کاهش می ‌دهند. این امر منجر به کم وزنی شدید بدن خواهد شد.

خلاصه: احتمال بروز اختلال نشخوار در افراد مختلف و در همه سنین وجود دارد. این افراد غذایی که قبلا خورده اند را برمی ‌گردانند. آن را مجدداً می جوند و قورت می دهند. یا حتی ممکن است آن را تف کنند.

6- اختلال اجتناب/ محدودیت غذا – اختلالات خوردن

اختلال اجتناب محدودیت غذا یا  Avoidance / restrictive food intake disorder یک اسم جدید است. که برای یک اختلال قدیمی مورد استفاده قرار می گیرد.

این عبارت جایگزین اصطلاح ‘اختلال خوردن در نوزادان و کودکان’ شده است. که در گذشته در کودکان زیر هفت سال تشخیص داده می شد.

این اختلال معمولاً در دوران نوزادی و اوایل کودکی به وجود می آید. اما احتمال بروز آن در دوران بزرگسالی نیز وجود دارد.

 این اختلال به طور یکسان در زنان و مردان ایجاد می گردد.

افراد مبتلا به اختلال اجتناب/ محدودیت غذا به علت دوست نداشتن غذا، طعم، مزه، رنگ، بافت و دمای آن تمایلی به خوردن ندارند.

علائم شایع این اختلال اجتناب/ محدودیت غذا عبارت است از:

• اجتناب یا محدودیت غذای مصرفی و دریافت نکردن کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدن
• عادات نامناسب غذایی و بروز اختلال در روابط اجتماعی از قبیل غذا خوردن با دیگران
• کاهش وزن یا رشد نامناسب و عدم مطابقت آن با سن و قد

سوء تغذیه یا وابستگی به مکمل ها یا لوله تغذیه

این اختلال باعث ایجاد رفتارهای غیر طبیعی از قبیل غذا نخوردن کودکان یا کاهش غذای مصرفی در افراد مسن خواهد شد.

این اختلال هیچ ارتباطی به فقدان مواد غذایی ناشی از موقعیت جغرافیایی منطقه یا محدودیت های مذهبی ندارد.

خلاصه: اختلال اجتناب محدودیت غذا باعث می شود افراد به مقدار کافی غذا نخورند. این اختلال به علت فقدان مواد غذایی مورد علاقه یا دوست نداشتن ظاهر، طعم و بوی غذا به وجود می آید.

سایر اختلالات خوردن

علاوه بر ۶ اختلالی که در قسمت بالا به آنها اشاره شد انواع دیگری از اختلالات خوردن وجود دارند که خیلی شایع نیستند.

این اختلالات عبارتند از:

• در اختلال برگرداندن غذا فرد پس از مصرف مواد خوراکی از روش های غیر عادی مانند بالا آوردن، استفاده از محصولات ادرارآور و مسهل یا ورزش بیش از حد برای کنترل وزن و تناسب اندام خود استفاده می کند.
• سندروم خوردن شبانه اختلالی است که فرد پس از بیدار شدن از خواب مقدار بسیار زیادی غذا می خورد.
• سایر اختلالات خوردن یا اختلال خوردن مشخص شده شامل بیماری‌هایی است که علائمی شبیه اختلالات خوردن دارند. اما در هیچ یک از گروه هایی که تاکنون توضیح داده شده قرار نمی ‌گیرند.
• ارتورکسیا یا وسواس در خصوص خوردن غذاهای سالم یکی از زیر مجموعه‌ های اختلالات خوردن یا اختلال خوردن مشخص شده، است.

در تحقیقات علمی و رسانه ‌ها به این اختلال توجه زیادی شده است. اما همچنان به عنوان یک اختلال خوردن مجزا در نظر گرفته می شود.

افراد مبتلا به این اختلال دچار وسواس ناسالم در ارتباط با خوردن غذاهای سالم هستند. به نحوی که زندگی روزمره آنها مختل می شود.

به عنوان مثال برخی از این افراد به حذف یک گروه کامل از غذاها می پردازند. زیرا آن ها را ناسالم تصور می کنند.

این امر منجر به سوء تغذیه، کاهش شدید وزن، مشکلات عاطفی و اختلال در غذا خوردن خارج از منزل می شود.

افراد مبتلا به اختلال ارتورکسیا به ندرت بر کاهش وزن خود تمرکز می کنند. و در عوض بر مواردی از قبیل ارزشمندی خود، هویت یا رضایت از قواعد و قوانین خود متمرکز می شوند.

خلاصه:

سندروم خوردن شبانه و اختلال بالا آوردن غذا دو مورد از اختلالات خوردن هستند. که تاکنون به خوبی توصیف نشده اند.

اختلال خوردن و اختلال خوردن مشخص شده شامل انواع اختلالات خوردن از قبیل ارتورکسیا است. که در سایر مقوله های اختلال خوردن قرار نمی گیرند.

نکته آخر

هدف از ارائه اطلاعات بالا درک بهتر اختلالات شایع خوردن و رد کردن شایعات درباره آن ها است.

اختلال خوردن یک اختلال روانی است و معمولا به درمان نیاز دارد.

عدم درمان اختلالات خوردن به بدن فرد آسیب می رساند.

بیشتر بخوانید : درمان اختلال بلع

اگر مبتلا به یکی از انواع اختلالات خوردن یا تغیذه هستید باید به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید و دچار عوارض حاصل از آن نشوید.

کلینیک درمان اختلالات بلع کلینیک یادمان زیر نظر دکتر فرشاد خسروی آماده ارائه انواع خدمات درمانی برای انواع مشکلات مرتبط با اختلالات بلع است.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک