علل و علائم سیروز کبدی + درمان
سیروز کبدی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن بافت های ناسالم به تدریج جایگزین سلول های سالم کبد می شوند. این بیماری در درازمدت اتفاق افتاده و اگر میزان رشد بافت ناسالم در کبد افزایش یابد، پس از مدتی عملکرد آن را متوقف خواهد کرد. سیروز کبدی نتیجه آسیب شدید و طولانی مدت به این عضو حیاتی است.
زمانی که سلول های سالم از بین رفته و بافت ناسالم جایگزین آن می شود، وضعیت کبد خطرناک و جدی است، زیرا احتمال مسدود شدن مسیر خونرسانی به این عضو بالاست.
در ادامه با علائم، علل و روش های درمانی و سایر عوارض این بیماری بیشتر آشنا خواهیم شد.
علائم سیروز کبدی
معمولاً سیروز کبدی در مراحل اول علائم خاصی از خود بروز نخواهد داد. با رشد بافت ناسالم در کبد، عملکرد آن مختل شده و چنین علائمی پدیدار می شود:
- عروق خونی به راحتی از روی پوست زیر شکم قابل مشاهده هستند
- بی خوابی
- خارش پوست
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- تهوع
- درد و سفت شدن نواحی اطراف کبد
- قرمز شدن و خارش شدید کف دست
- بی حالی
با گسترده شدن بیماری این علائم بروز خواهد کرد:
- افزایش ضربان قلب
- تغییرات شخصیتی
- خونریزی لثه
- از دست دادن توده بدنی
- اختلال در هضم دارو و الکل
- سبکی سر
- تجمع مایع در زانو و ساق پا که با عنوان آدم شناخته می شود
- ریزش مو
- حساسیت بدن و کبود شدن آنی
- یرقان یا زردی سفیده چشم
- کاهش ترشحات جنسی
- مشکلات حافظه
- تب و احتمال عفونت
- گرفتگی عضلات
- خونریزی از بینی
- درد در کتف راست
- تنگی نفس
- مدفوع تیره و خونی یا بی رنگ
- تیره شدن رنگ ادرار
- استفراغ خونی
- اختلال در حرکت و راه رفتن
بافت های سالم از بین می روند و بافت ناسالم جایگزین می شود. نودل های بازسازی کننده نیز پس از مدتی شکل می گیرد تا به بهبود بافت های آسیب دیده کمک کنند.
درمان سیروز کبدی
اگر سیروز در مراحل اولیه تشخیص داده شود میتوان با اعمال روش های درمانی و کنترل عوامل زمینه ای از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و بهبود آن کمک کرد.
- درمان برای افراد معتاد به الکل : اگر سیروز کبدی حاصل مصرف زیاد و طولانی مدت الکل باشد، باید در مرحله اول نوشیدن آن را متوقف کرد. سپس در مرحله بعد دیگر روش های درمانی توصیه خواهد شد.
- داروها : اگر آسیب کبدی در اثر ابتلا به هپاتیت نوع B و C بوده باشد پزشک مصرف دارو را توصیه می کند.
- کنترل فشار بر روی سیاهرگ ها : در برخی موارد خون موجود در سیاهرگ ها مسدود شده و باعث بالا رفتن فشار خون می شود. در این موارد، پزشک داروهایی برای کنترل و کاهش فشار بر روی سیاهرگ ها تجهیز می کند. هدف از اعمال این روش ها، جلوگیری از خونریزی است.
برای تشخیص خونریزی و علائم آن از آندوسکوپی استفاده می شود. اگر فرد استفراغ یا مدفوع خونی داشت، احتمالاً دچار واریس مری شده است.
در این موارد روش های درمانی باید به صورت اورژانسی اعمال شوند، روش هایی مثل:
بانداژ کردن
تکه ای بانداژ کوچک اطراف عروق بسته می شود تا خونریزی کنترل گردد.
تزریق اسکلروتراپی
معمولا بعد از آندوسکوپی مایعی درون عروق تزریق می شود تا خون لخته شده و خونریزی تحت کنترل قرار گیرد.
قرار دادن بالون با کمک لوله سنگستیکن بلکمور
در این روش در انتهای لوله آندوسکوپی بالونی متصل می شود. اگر آندوسکوپی خونریزی را کنترل نکرد، بالون باد شده و با ایجاد فشار بر روی عروق مانع از خونریزی بیشتر خواهد شد.
شانت پروسیستمیک کبد (TIPSS)
اگر هیچ کدام از روش های بالا خونریزی را مهار نکرد، پزشک لوله فلزی را وارد کبد می کند تا با اتصال عروق داخلی و کبدی، مسیر جدیدی برای عبور خون ایجاد شود.
این کار باعث می شود تا فشار کمتری بر عروق وارد گردد. عوارض دیگر معمولاً شکل متفاوتی دارند:
- عفونت : اگر بیمار دچار هرگونه عفونت شد، مصرف آنتی بیوتیک آغاز می شود.
- بررسی از جهت ابتلا به سرطان : فرد مبتلا به سیروز کبدی بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار دارد. پزشک احتمالا این افراد را مرتباً با آزمایش خون و عکسبرداری کنترل خواهد کرد.
- آنسفالوپاتی کبدی یا بالا بودن سطح سموم خون : مصرف یک سری داروها به کاهش سموم خون کمک می کند. در اغلب موارد آسیب وارد شده کل فضای کبد را درگیر کرده و قابل درمان نیست. در این شرایط فرد نیاز به پیوند کبد خواهد داشت. از آنجایی که پیدا کردن یک اهدا کننده مناسب زمان‌بر است، این روش به عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته می شود.
احتمال زنده ماندن فرد مبتلا به سیروز کبدی بسته به شدت بیماری و آسیب کبد متفاوت است. در یک تحقیق 15 ساله بر روی 100 بیمار مبتلا به سیروز کبدی ناشی از مصرف زیاد الکل نشان داد که 71 درصد این افراد 5 سال بعد از تشخیص بیماری از دنیا رفتند.
نرخ مرگ و میر 15 سال بعد از تشخیص تا 90 درصد اعلام شده است. مصرف مجدد الکل و بالا رفتن سن، نرخ مرگ و میر را در این افراد بالا میبرد.
اگرچه این تحقیق نیاز به بررسی بیشتر و دقیق تر دارد، اما اصولاً بیماری سیروز کبدی اختلالی است که طول عمر فرد و همچنین کیفیت زندگی را کاهش می دهد. از هر 100 هزار مورد مرگ و میر در میان آمریکایی ها 12 مورد نتیجه ابتلای فرد به سیروز کبدی است.
مراحل
سیروز کبدی 3 مرحله دارد:
الف: درد خفیف
ب: متوسط
ج: شدید
پزشکان همچنین بیماری را به دو دسته جبران پذیر و غیر قابل جبران تقسیم می کنند. نوع جبران پذیر به این معنی است که کبد علیرغم وجود بافت ناسالم، به فعالیت خود ادامه می دهد.
اگر کبد در مرحله غیر قابل جبران قرار گرفته باشد، امکان عملکرد درست این عضو وجود نداشته و علائم شدیدی بروز خواهد کرد. اصولا سیروز کبدی آخرین مرحله یا شدیدترین بیماری کبدی است.
علل سیروز کبدی
از شایع ترین علل بروز سیروز کبدی می توان به این موارد اشاره کرد:
- مصرف زیاد و طولانی مدت الکل
- عفونت ناشی از هپاتیت B و C
- بیماری چربی کبد
- وجود فلزات سمی
- بیماری های ژنتیکی
هپاتیت B و C هر دو باهم منجر به بروز علائم سیروز کبدی می شوند. دیگر علل این بیماری شامل:
مصرف مداوم الکل
سمومی مثل الکل بافت کبد را دچار آسیب می کند. اگر مقدار الکل مصرفی زیاد باشد، این عضو بیش از حد فعالیت کرده و سلول های تشکیل دهنده آن نابود خواهد شد.
مصرف مداوم، طولانی مدت و زیاد الکل به تدریج باعث سیروز کبدی می شود. در واقع منظور از مصرف طولانی مدت حداقل 10 سال است.
بیماری های کبدی حاصل از مصرف زیاد الکل سه مرحله دارند:
- کبد چرب : در این حالت بافت های چربی در کبد تشکیل می شود.
- هپاتیت الکلی : زمانی اتفاق می افتد که سلول های کبد دچار تورم شده باشند.
- سیروز کبدی : تقریباً 10 تا 15 درصد افرادی که مصرف الکل در آنها بالاست دچار سیروز کبدی خواهند شد.
هپاتیت
هپاتیت نوع C به بافت های کبد آسیب رسانده و نهایتاً منجر به سیروز کبدی می شود. در میان مردمان غرب اروپا و شمال آمریکا هپاتیت C شایع ترین عامل ابتلا به سیروز کبدی است. البته گاهی سیروز در اثر وجود علائم هپاتیت B و D هم بروز پیدا میکند.
1- استئوهپاتیت غیرالکلی
استئوهپاتیت غیرالکلی اولین مرحله بیماری با علائم کبد چرب آغاز می شود. بافت های چربی باعث التهاب و ایجاد زخم شده و نهایتا سیروز به دنبال دارد. این اختلال بیشتر در افرادی که دچار چاقی، دیابت، چربی خون و فشار خون هستند رواج دارد.
2- هپاتیت خود ایمنی
سیستم ایمنی در اثر اختلالی خاص سهوا سلول ها و بافت های سالم را هدف حمله قرار می دهد. گاهی سلول های کبد مورد حمله سیستم ایمنی قرار گرفته و به تدریج علائم سیروز ظاهر می شود.
بیشتر بخوانید : درمان هپاتیت ب (B) + روش های پیگیری
برخی بیماری های ژنتیکی
بعضی از بیماری های ژنتیکی منجر به سیروز کبدی خواهند شد. بیماری هایی مثل:
- هموکروماتوز، تجمع آهن در کبد یا سایر اندام های بدن
- بیماری ویلسون، تجمع مس در کبد یا سایر اندام های بدن
مسدود شدن مجاری صفراوی
برخی از بیماری ها مثل سرطان کیسه صفرا یا سرطان پانکراس، مجاری صفراوی را مسدود کرده و نهایتاً باعث سیروز کبدی می شود. این اتفاق اندازه کبد را بزرگتر کرده و عروق کرونری را مسدود می کند.
از دیگر شرایطی که منجر به بروز علائم سیروز کبدی می شوند عبارتند از:
- فیبروزهای کیستیک
- کلانژیت اسکلروزان اولیه یا سفت شدن و تشکیل بافت ناسالم در مجاری صفراوی
- گالاکتوزمی یا عدم تحمل قند شیر
- تب حلزون که در برخی از کشورهای در حال توسعه یافت می شود
- آترزی صفراوی یا بدشکل بودن مجاری صفراوی در کودکان
- بیماری گلیکوژن یا اختلال در خرید و صرف انرژی برای عملکرد سلول ها
بیشتر بخوانید : تشخیص و علائم التهاب کیسه صفرا + علت ها
تشخیص سیروز کبدی
از آنجایی که سیروز کبدی معمولاً در مراحل اولیه علامتی از خود بروز نمی دهد، در بیشتر موارد هنگام بررسی وضعیت بیمار برای اختلالی دیگر تشخیص داده می شود. هر کس که این علائم را تجربه می کند باید سریعاً به پزشک مراجعه نمایند:
- تنگی نفس
- استفراغ خونی
- مدفوع خونی یا سیاه رنگ
- خواب آلودگی و گیجی مقطعی
پزشک وضعیت عمومی بیمار و اندازه کبد را بررسی می کند. سپس در مورد سبک زندگی، میزان مصرف الکل و داروهای مصرفی پرسش هایی مطرح می شود. پزشک برای تشخیص دقیق تر از این روش ها کمک خواهد گرفت:
- آزمایش خون : این آزمایش عملکرد کبد را بررسی می کند. در صورتی که میزان آلانین ترانس آمیناز (ALT) و اسپارتات ترانس آمیناز (AST) بالا بوده، فرد احتمالاً مبتلا به هپاتیت است.
- عکسبرداری : عکس رادیولوژی، سی تی اسکن و عکس برداری به روش ام آر آی به منظور بررسی اندازه کبد و تشخیص وجود زخم و بافت ناسالم مورد استفاده قرار می گیرد.
- نمونه برداری : یک نمونه کوچک از کبد جدا شده و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شود. نمونه برداری به تشخیص سیروز و علت آن کمک می کند.
- آندوسکوپی : پزشک لوله ای مجهز به دوربین را از طریق گلو وارد کرده و وضعیت عروق را از لحاظ احتمال واریس بررسی خواهد کرد.
عوارض سیروز کبدی
سیروز کبدی عوارض متعددی دارد که برخی از آنها حیات فرد را تهدید می کند. برخی از این عوارض شامل:
- آسیت یا ادم : آسیت فرایند تجمع مایع در شکم و ادم تجمع مایعات در پاهاست. با مصرف یکسری داروها و کاهش مصرف نمک میتوان این اختلال را درمان کرد. در شرایط جدی، نیاز به تخلیه این آب است و در صورتی که وضعیت بیمار حاد بود باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.
- واریس و فشار سیاهرگ : واریس، عروق بزرگ و متورم مری و سیاهرگ عروق شکمی است. سیروز کبدی فشار خون این عروق را افزایش می دهد. به علاوه باعث ایجاد لخته نیز خواهد شد.
- آنسفالوپاتی کبدی : در صورتی که کبد قابلیت تصفیه خون را نداشته باشد، درصد سموم موجود در آن افزایش پیدا می کند.
- کارسینیوم سلول های کبد : متداول ترین نوع سرطان کبد است که سومین عامل مرگ و میر در اثر ابتلا به سرطان در جهان محسوب می شود.
- سندروم کبدی ریوی (HPS) : پزشکان این اختلال را مجموعه ای از دو بیماری گشاد شدن عروق ریه و ناهنجاری در حرکت گازها می دانند. این بیماری خطر مرگ را در افرادی که در صف پیوند کبد هستند، بالا میبرد.
- اختلال در انعقاد : سیروز کبدی فرآیند انعقاد خون را هم دچار مشکل کرده و منجر به از بین رفتن این قابلیت در بدن می شود.
پیشگیری سیروز کبدی
برای پیشگیری از سیروز کبدی مهمترین توصیه، کاهش مقدار و دفعات مصرف الکل است. افرادی که درگیر سیروز کبدی هستند باید به کلی مصرف را کنار بگذارند.
الکل سرعت پیشرفت بیماری را افزایش می دهد. جهت پیشگیری از ابتلا به هپاتیت نوع B و C رعایت این نکات الزامی است:
- استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی
- عدم استفاده از سرنگ مشترک
- واکسینه شدن به ویژه در افرادی که مستقیماً با این بیماران در ارتباطند، افرادی مثل کادر درمان و نیروهای پلیس
از آنجایی که سیروز کبدی پس از گذشت مدتی از پیشروی، دیگر امکان درمان نداشته و کبد دیگر بهبود پیدا نخواهد کرد، پیشگیری بهترین روش درمان شناخته می شود.
سیروز کبدی یک بیماری خطرناک کبدی است که باید در اسرع وقت درمان شود. برای تشخیص این بیماری و مشاوره با پزشک برای پیشگیری و در صورت تایید بیماری دریافت برنامه جامع درمانی می توانید به کلینیک دکتر خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
