فراموش کردن بلع
بلع حرکتی ساده به نظر میرسد اما در واقع 50 جفت ماهیچه، تعداد زیادی عصب، حنجره و مری شما با هماهنگی دقیق در حال فعالیت هستند. اختلالات مغز یا سیستم عصبی مانند سکته مغزی یا ضعیف شدن ماهیچه های گلو یا دهان باعث می شود فرد به مشکل فراموش کردن بلع دچار شود.
مشکل بلع در سایر مواقع نتیجه انسداد در گلو، حلق یا مری یا تنگ شدن مری به دلایل دیگر است.
تمام اجزای درگیر در فرایند بلع برای نگه داری و آماده کردن غذا در دهان با هم کار می کنند و سپس غذا را از طریق گلو و مری حرکت داده و وارد معده می کنند.
همزمان با این عمل راه تنفسی برای جلوگیری از ورود غذا به داخل نای بسته می شود.
در نتیجه حین این عمل فرصت های زیادی برای بروز اشتباه وجود دارد.
هنگام بلع مشکلاتی از قبیل سرفه یا خفگی روی می دهد چرا که غذا یا مایع به داخل نای رفته و بطور کامل از بلعیدن هر چیزی جلوگیری می شود.
علل فراموش کردن نحوه بلع
دیسفاژی اصطلاح پزشکی برای مشکل بلع است.
هر مشکلی که ماهیچه ها یا عصب های مختلف مرتبط با بلع را ضعیف کرده و یا از ورود آزادانه غذا و مایع به مری جلوگیری کند می تواند باعث دیسفاژی شود. دیسفاژی بیشتر در افراد مسن دیده می شود.
اختلال عملکرد مغز و فراموش کردن بلع
آسیب به مغز و نخاع می تواند در عصب های مورد نیاز برای بلع اختلال ایجاد کند. علل این مشکل عبارتند از:
- سکته: انسداد در خون رسانی به مغز می تواند منجر به ناتوانی بلند مدت شود.
- آسیب تروماتیک مغز
- بیماری های عصبی که به مرور زمان به مغز آسیب می رسانند، مانند بیماری پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس، بیماری هانتینگتون و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
- تومور مغزی
از دست دادن حافظه و افت شناختی ناشی از زوال عقل یا بیماری آلزایمر نیز میتواند عمل جویدن و بلعیدن را دشوار کند.
اختلال عملکرد عضلات دهان یا حلق
اختلال عصب ها و ماهیچه های گلو می تواند باعث ضعف عضلات و خفگی فرد هنگام بلع شود. مثال های این اختلال عبارتند از:
- فلج مغزی: اختلالی است که بر حرکت و هماهنگی عضلات تأثیر می گذارد.
- نقص مادرزادی مانند شکاف کام (شکاف در سقف دهان)
- میاستنیا گراویس: یک اختلال عصبی عضلانی است که باعث ضعف در عضلات حرکتی می شود. علائم آن شامل مشکل در صحبت کردن، فلج صورت و مشکل بلع است.
- آسیب به سر که به عصب یا عضلات موجود در گلو آسیب می رساند.
شل نشدن عضله اسفنکتر (آشالازی)
در قسمتی که مری و معده به یکدیگر متصل می شوند عضله ای به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) وجود دارد. این عضله هنگام بلعیدن برای عبور غذا شل می شود. عضله LES در افراد مبتلا به آشالازی شل نمی شود.
تصور می شود که آشالازی نتیجه یک وضعیت خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن اشتباها به سلول های عصبی مری حمله می کند.
علائم دیگر این مشکل درد بعد از خوردن غذا و سوزش معده است.
باریک شدن مری و فراموش کردن بلع
آسیب به مری می تواند منجر به تشکیل بافت اسکار شود. بافت اسکار می تواند مری را تنگ کند و باعث مشکل بلع شود.
شرایطی که منجر به ایجاد بافت اسکار می شود عبارتند از:
- رفلاکس اسید: بازگشت اسید معده به داخل مری باعث بروز علائمی مانند سوزش معده، درد معده و مشکل بلع می شود.
- بیماری رفلاکس اسید معده (GERD): نوع جدی تر و مزمن رفلاکس اسید است که با گذشت زمان می تواند باعث ایجاد بافت اسکار یا التهاب مری شود.
- عفونت هایی مانند تبخال مری، تبخال مکرر هرپس سیمپلکس لبیالیس یا مونونوکلئوز
- پرتودرمانی قفسه سینه یا گردن
- آسیب ناشی از آندوسکوپ (لوله متصل به دوربین که برای بررسی داخل بدن استفاده می شود) یا لوله نازوگاستریک (لوله ای که غذا و دارو را از طریق بینی به معده منتقل می کند)
- اسکلرودرما: در این اختلال سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مری حمله می کند.
این احتمال وجود دارد که مری توسط یک مانع یا زائده غیر طبیعی مسدود شود. علل این مشکل عبارتند از:
- تومورهای مری
- گواتر: این مورد بزرگ شدگی غده تیروئید است. یک گواتر بزرگ می تواند به مری فشار وارد کند و منجر به مشکل در بلع یا نفس کشیدن همراه با سرفه و گرفتگی صدا شود.
- گیر کردن غذا در گلو یا مری که با آب به سمت پایین حرکت نمی کند و یک فوریت پزشکی است.
اضطراب
اضطراب یا حملات پانیک می توانند منجر به احساس گرفتگی یا وجود توده در گلو یا حتی احساس خفگی شوند. این مشکلات می توانند به طور موقت عمل بلعیدن را سخت کنند.
علائم دیگر اضطراب عبارتند از:
- عصبی بودن
- احساس خطر، وحشت یا ترس
- تعریق
- تنفس سریع
علائم مشکل بلع
در صورتی که فکر می کنید مشکل بلع دارید علائم خاصی وجود دارد که باید مراقب آن ها باشید. ممکن است به طور کلی یا تنها در بلع مواد جامد، مایعات یا حتی بزاق مشکل داشته باشید.
علائم دیگر مشکل بلع عبارتند از:
- ترشح بزاق دهان
- احساس گیر کردن چیزی در گلو
- فشار در گردن یا قفسه سینه
- مرتب بالا آوردن هنگام خوردن غذا
- حالت تهوع
- سوزش معده
- سرفه یا خفگی هنگام بلع
- درد هنگام بلع (اودینوفاژی)
- مشکل در جویدن
- کاهش وزن غیر ارادی
- درد گلو
- گرفتگی صدا
- نیاز به تقسیم غذا به قطعات کوچک برای جویدن و بلعیدن
تشخیص مشکلات بلع
پزشک معالج بعد از دریافت سوابق پزشکی و خانوادگی برای تشخیص موانع موجود در مری یا اختلالات عصبی و مشکل در عضلات گلو آزمایشاتی انجام می دهد.
برخی از این آزمایشات شامل موارد زیر است:
آندوسکوپی فوقانی یا EGD
آندوسکوپ یک لوله انعطاف پذیر متصل به یک دوربین در انتها است که از دهان و از طریق مری وارد معده می شود.
پزشک در طی آندوسکوپی می تواند تغییرات مری مانند بافت اسکار یا انسداد داخل مری و گلو را مشاهده کند.
مانومتری
در این آزمایش فشار عضلات موجود در گلو هنگام بلعیدن با استفاده از لوله مخصوصی که به ثبت کننده فشار متصل است کنترل می شود.
امپدانس و آزمایش pH
آزمایش pH / امپدانس میزان اسید موجود در مری را برای مدت مشخصی (معمولاً 24 ساعت) اندازه گیری می کند. این آزمایش می تواند به تشخیص شرایطی مانند بیماری رفلاکس اسید معده کمک کند.
آزمایش بلع باریم اصلاح شده
در طی این روش با مصرف غذاهای مختلف و مایعات حاوی باریم از حلق تصاویر اشعه ایکس گرفته خواهد شد. یک آسیب شناس گفتار هرگونه مشکل در بلع را تشخیص خواهد داد.
ازوفاگرام
در طی این عمل مایع یا قرص حاوی باریم که در اشعه ایکس نشان داده می شود را می بلعید. پزشک هنگام بلع تصاویر اشعه ایکس را جهت بررسی نحوه عملکرد مری مشاهده می کند.
آزمایش خون
شاید پزشک از شما بخواهد برای بررسی سایر اختلالات اساسی مسبب مشکل بلع یا اطمینان از نداشتن کمبودهای غذایی آزمایش خون انجام دهید.
درمان فراموش کردن نحوه بلع
درمان مشکلات بلع بستگی به علت اصلی آن دارد. بیشتر مشکلات با مراجعه به متخصص آسیب شناس گفتار، متخصص مغز و اعصاب، متخصص تغذیه، متخصص معده و گاهی اوقات جراح قابل کنترل است.
داروها
رفلاکس اسید و GERD معمولاً با داروهایی مانند مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) درمان می شوند. مشکلات بلع ناشی از اضطراب را نیز می توان با داروهای ضد اضطراب درمان کرد.
در برخی موارد می توان آکالازی را با تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) برای شل کردن عضلات اسفنکتر درمان کرد.
سایر داروها مانند نیترات ها و مسدود کننده های کانال کلسیم نیز می توانند به شل کردن عضله LES کمک کنند.
جراحی ها
پزشک از طریق روشی به نام اتساع مری می تواند قسمت باریک شده مری را گشاد کند. در طی این عمل یک بالن کوچک در داخل مری باد می شود تا آن را گشادتر کند و سپس بالن برداشته می شود.
برای از بین بردن تومور یا بافت اسکار که باعث انسداد یا باریک شدن مری شده است نیز می توان عمل جراحی انجام داد.
بیشتر بخوانید: نقش جراحی در درمان اختلال بلع چیست؟
تغییر سبک زندگی
در صورتی که مشکلات بلع ناشی از یک بیماری عصبی مانند بیماری پارکینسون باشد لازم است تکنیک های جدید جویدن و بلعیدن را یاد بگیرید. یک آسیب شناس گفتار احتمالا تغییرات رژیم غذایی، تمرینات بلعیدن و تغییرات وضعیت نشستن هنگام غذا خوردن را توصیه کند.
اگر علائم شدید است و نمی توانید به اندازه کافی غذا بخورید یا بنوشید ممکن است به لوله تغذیه احتیاج داشته باشید. یک لوله PEG از طریق دیواره معده به طور مستقیم وارد معده می شود.
نتیجه گیری
سکته مغزی شایع ترین علت مشکلات بلع است اما بسیاری شرایط دیگر وجود دارد که می تواند عمل بلع را دشوار کند.
مشکلات مربوط به بلع می تواند منجر به خفگی شود. اگر غذا یا مایع وارد مجاری تنفسی شما شود می تواند یک وضعیت مرگبار به نام پنومونی آسپیراسیون ایجاد کند.
مشکلات بلع همچنین می تواند منجر به سوء تغذیه و کم آبی بدن شود.
بیشتر بخوانید: ۶ درمان خانگی مشکل بلع
اگر در بلع مشکل دارید یا بعد از بلع مجدداً غذا را بالا می آورید یا احساس خفگی می کنید لازم است برای تشخیص علت اصلی به پزشک مراجعه کرده و معالجه را شروع کنید.
برای مشورت با متخصص درمان اختلالات بلع کلینیک یادمان، دکتر فرشاد خسروی با شماره های زیر تماس بگیرید یا به شماره درج شده در زیر در واتساپ پیام بگذارید.
اگر بخاطر احساس گیر کردن غذا در گلو یا سینه نمی توانید عمل بلع را انجام دهید و یا در نفس کشیدن مشکل دارید به نزدیکترین بخش اورژانس مراجعه کنید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
