فلج مغزی در کودکان چیست؟

9 فروردین 1400

بدون دیدگاه

فلج مغزی یا CP به گروهی از اختلالات گفته می ‌شود که روی توانایی فرد در حرکت، نگهداری و تعادل تاثیر می گذارند. فلج مغزی شایع ‌ترین ناتوانی حرکتی در کودکان است و به علت رشد معیوب مغز یا آسیب مغزی ایجاد می شود و روی توانایی های فرد در کنترل عضله هایش تاثیر می گذارد.

علائم CP در افراد مختلف متفاوت است. کسی که CP شدید دارد ممکن است به تجهیزات خاص برای راه رفتن نیاز داشته باشد یا این که اصلاً قادر به راه رفتن نیست و نیاز به مراقبت مادام العمر دارد.

کسی کهCP خفیف دارد احتمالاً کمی به سختی راه می رود ولی به کمک خاصی نیاز نخواهد داشت. CP به یک باره شدید نمی شود و علائم آن در طول زندگی فرد تغییر می کنند.

تمام آن هایی که فلج مغزی دارند مشکل حرکتی یا قرارگیری هم دارند و بسیاری نیز دارای بیماری های مرتبط با فلج مغزی هستند مثل:

ناتوانی ذهنی، تشنج، مشکل بینایی، شنوایی یا تکلم، تغییر در ستون فقرات مثل کژ پشتی یا مشکلات مفصلی مثل کوتاه شدن عضله ها و کنتراکتور.

انواع فلج مغزی

پزشکان CP را طبق قوانین استاندارد حرکتی دسته بندی می کنند و بستگی به این دارد که چه نقطه‌ ای از مغز آسیب دیده و یک یا دو تا از اختلالات حرکتی که در زیر آمده وجود داشته باشند:

عضلات سفت شده ( حالات انقباضی )
حرکات غیر قابل کنترل ( حرکات پریشی )
تعادل و هماهنگی ضعیف ( آتاکسی )

فلج مغزی انقباضی

رایج ترین نوع CP ، فلج مغزی انقباضی است. حدود ۸۰ درصد از بیماران فلج مغزی به این وضعیت دچار اند.

افراد دارای CP انقباضی، ماهیچه های بزرگ و سفت شده دارند و در نتیجه حرکات شان بسیار با دشواری همراه است.

CP انقباضی معمولاً این گونه توصیف می شود:

1- فلج متقارن / فلج دوسویه انقباضی

در این نوع CP سفت شدن عضلات بیش تر در پاها ایجاد می‌شود و دست ها خیلی کم یا اصلا مشکل ندارند.

افراد دارای این بیماری نمی توانند درست راه بروند چون عضله های پا باعث می‌شوند تا پا ها به درستی کنار هم قرار نگیرند، به داخل خم شده و در قسمت زانو حالتی ضربدری پیدا کند.

2- فلج یک طرفه / فلج ناقص انقباضی

این نوع از CP روی یک طرف بدن تاثیر می‌گذارد و معمولاً دست ها بیشتر از پاها درگیر می شوند.

3- فلج همه گیر / فلج از گردن به پایین انقباضی

این نوع فلج شدید ترین نوع CP است و روی هر چهار دست و پا، بدن و صورت تاثیر می گذارد.

افرادی که فلج همه گیر دارند معمولاً نمی توانند راه بروند و اغلب ناتوانی ذهنی، تشنج یا مشکلات بینایی شنوایی یا تکلم دارند.

فلج مغزی حرکت پریشی ( شامل آنتوز و اختلال تونوس می شود )

افرادی که فلج مغزی حرکت پریشی دارند در کنترل حرکات دست و پا مشکل دارند و نشستن و راه رفتن برای آنها دشوار است.

پرش این بیماران غیر قابل کنترل است و شاید آرام باشد و در برخی مواقع هم بسیار سریع است. گاهی اوقات صورت و زبان هم مشکل پیدا می کنند و فرد نمی تواند چیزی را بمکد، قورت دهد یا حتی صحبت کند.

کسی که CP پریشی دارد ماهیچه های برآمده ای دارد که روز به روز تغییر می کنند و بسیار سفت یا بسیار شل می شوند.

فلج مغزی آتاکسی

افرادی که CP آتاکسی دارند در تعادل و هماهنگی مشکل دارند و در حین راه رفتن صاف و متعادل نبوده و در حرکات سریع یا حرکاتی که نیازمند کنترل بسیاری هستند مثل نوشتن دشواری خواهند داشت.

فلج مغزی میکس

برخی افراد علامت چند نوع از CP را با هم دارند و رایج ترین نوع آن فلج مغزی انقباضی و حرکت پریشی است.

علائم اولیه فلج مغزی

علائم فلج مغزی بسیار متغیر هستند چون انواع مختلفی از سطوح عدم توانایی وجود دارد. مهم ترین علائمی که نشان دهد یک کودک CP دارد تاخیر حرکتی مثل غلت زدن، نشستن، ایستادن و راه رفتن است.

در اینجا به چند مورد دیگر اشاره می کنیم. باید بگوییم که گاهی برخی بچه ها بدون CP هم این علائم را دارند:

در بچه های کمتر از شش ماه

وقتی به پشت خوابیده و از روی زمین بلندش می‌کنید سرش به عقب می افتد
شق بودن و سفتی بدن
سست و شل بودن زیاد
وقتی او را به حالت گهواره ای بغل می کنید به نظر می رسد پشتش و گردنش را زیاد کش می دهد و مدام بدنش را جوری می کند انگار می‌خواهد از بغل شما فرار کند.
وقتی بلندش می‌کنید پاهایش سفت می شوند و حالتی ضربدری یا قیچی پیدا میکنند.

در بچه های بیشتر از ۶ ماه

به هیچ جهت غلت نمی خورد.
دستانش را به هم نمی رساند.
نمی تواند دستانش را به دهانش برساند.
فقط یکی از دستانش را به سمت دست دیگر می برد و دست دیگر را مشت می کند.

در بچه های بیشتر از ۱۰ ماه

با حالتی کج و متمایل به یک طرف سینه خیز می رود. و فقط از یکی از دست‌ها یا پاهایش برای جلو رفتن استفاده می کند. و دست و پای دیگرش را روی زمین می کشد.
با باسن به سرعت به اطراف لیز می‌خورد روی زانوانش میجهد اما چهار دست و پا نمی رود .

تشخیص و معاینه

تشخیص CP در سنین پایین برای سلامت فرد و روند درمانی بسیار مهم است . این تشخیص چندین مرحله دارد:

نظارت رشد: نظارت رشد یعنی دنبال کردن سیر رشد کودک در طول زمان. اگر هرگونه نگرانی درباره رشد کودک وجود داشته باشد آزمایش های بیش تری باید تجویز شوند.
آزمایش‌های تکمیلی: آزمایشی کوتاه انجام می‌شود تا مشخص شود کودک رشد تاخیری خاصی مثل تاخیر حرکتی دارد یا خیر. اگر نتایج آزمایش نگران‌کننده بود دکتر ارزیابی های پزشکی تکاملی بیش تری تجویز می کند.
ارزیابی‌های پزشکی تکاملی: هدف این ارزیابی‌ها تشخیص نوع اختلالی است که روی کودک تاثیر گذاشته است.

درمان فلج مغزی

هیچ درمان خاصی برای فلج مغزی وجود ندارد. اما روش های درمانی می‌توانند زندگی آن هایی که این بیماری را دارند بهتر کند.

شروع هر چه زودتر درمان بسیار مهم است. بعد از این که CP تشخیص داده شد، تیمی از متخصصان پزشکی با کودک و خانواده او کار می‌کنند تا برنامه ‌ای برای کمک به کودک ریخته شود.

درمان های معمول شامل داروها، عمل‌های جراحی، آتل، بند، مهار و فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی می شوند.

هیچ درمانی به تنهایی برای کودکان CP مفید نیست.

علل و عوامل خطر ساز

فلج مغزی به علت رشد نا هنجار و غیر نرمال مغز یا آسیب مغزی رخ می دهد. و روی توانایی های کودک در کنترل عضله هایش تاثیر می گذارد.

علل مختلفی برای بروز این رشد غیر نرمال و آسیب وجود دارد. مردم قبلا فکر می کردند CP بیشتر به علت عدم رسیدن اکسیژن به مغز در طی پروسه زایمان به وجود می آید.

امروزه دانشمندان معتقدند این دلیل فقط درصد اندکی را شامل می شود. و آسیب مغزی که منجر به CP می شود می تواند قبل از تولد، در طول تولد، یک ماه بعد از به دنیا آمدن یا در طول اولین سال زندگی کودک که مغز در حال رشد است به وجود بیاید.

CP هایی که مرتبط با آسیب مغزی ای هستند و قبل یا در طول پروسه زایمان به وجود می آیند فلج مغزی مادرزادی نامیده می شوند.

اکثر CP ها ( ۸۵ تا ۹۰ درصد ) مادرزادی هستند. در بسیاری از موارد دلیل اصلی مشخص نمی‌شود.

درصد کمی از فلج مغزی به وسیله آسیب مغزی که ۲۸ روز بعد از تولد به وجود می آید حاصل می شود که به آن CP اکتسابی می‌گویند. و معمولاً به علت عفونت هایی مثل مننژیت یا آسیب به سر است.

بیشتر بخوانید: تمرینات بلع برای اختلال بلع ناشی از دلایل عصبی

اگر فکر می کنید فرزندتان ممکن است دچار فلج مغزی باشد حتماً با پزشک کودک تان تماس گرفته و مشورت کنید تا معاینات و آزمایشات لازم انجام شود در صورت نیاز به متخصص ارجاع داده خواهید شد.

تلفن ثابت

تلفن همراه

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک