تمرینات بلع در اختلال بلع عصبی

آیا مشکلات و آسیب های عصبی می توانند باعث ایجاد مشکل و اختلال در بلع شوند؟ منظور ما از آسیب عصبی، آسیب به سیستم اعصاب مرکزی یعنی مغز، نخاع و یا نورونهای این سیستم است و این آسیب با آسیب های بخش اعصاب و روان متفاوت است.

اگر چه بلع عملی بدون زحمت و انعکاسی تلقی می شود، در واقع یک عملیات پیچیده و هماهنگ در بین بسیاری از ماهیچه ها و عصب ها است.

به همین دلیل است که عارضه های عصبی، که با آسیب به مغز، نخاع یا عصبی همراه اند، می توانند منجر به اختلال بلع (به نام دیسفاژی) شوند. در ادامه درباره عارضه های عصبی مرتبط با دیسفاژی توضیح خواهیم داد.

علت عصبی اختلال بلع

شایع ترین عارضه های عصبی مرتبط با اختلال بلع عبارتند از:

• سکته مغزی
• ضربه مغزی
• مولتیپل اسکلروزیس (فلج
  چندگانه)
• فلج مغزی
• دمانس (زوال عقل)
• تومورهای مغز یا نخاع
• آسیب به ستون فقرات گردن
• بیماری نورون حرکتی
• میوپاتی

بسته به شرایط سیستم عصبی خاص و دلایل منحصر به فرد احتمال دارد هر شخصی دچار اختلال بلع شود.

  به عنوان مثال، با سكته مغزی، امکان دارد فرد مشکل بلع داشته باشد زیرا رفلكس بلع با تأخیر اتفاق می افتد و یا وجود ندارد.

ماهیچه های گلو ضعیف و همچنین كنترل حرکات زبان دچار مشكل می شود.

در بیماری پارکینسون، دیسفاژی می تواند در اثر تاخیر پاسخ بلع و همچنین علامتی به نام پمپاژ زبان ایجاد شود، که در آن زبان شخص به جلو و عقب حرکت می کند و به طور مکرر مانع از خروج مواد غذایی از دهان می شود.

علائم و عوارض اختلال بلع

مشکلات بلع بسته به ناحیه ی درگیری سیستم عصبی می تواند منجر به تولید بیش از حد بزاق، ریزش آب دهان، عدم توانمندی در بلع، کندی بلع، سرفه یا خفگی در هنگام یا بعد بلع و حتی مشکل در صحبت یا صدای گرفته شود.

عفونت ریه ای به نام پنومونی آسپیراسیون نیز احتمالا رخ دهد، همچنین می تواند موجب سوء تغذیه و کم آبی بدن شود.

برای جلوگیری از این عوارض اختلال بلع، ارزیابی بیماری که سیستم عصبی را درگیر کرده،اغلب شامل یک ارزیابی دقیق از روند بلع است. این می تواند به تشخیص دیسفاژی قبل از بروز عوارض کمک کند.

اهداف تمرینات بلع

روش های درمانی برای بهبود بلع بر تقویت ماهیچه ها و ایجاد هماهنگی اعصاب و عضلات درگیر در بلع متمرکز است.

تمرین عضلات بلع بهترین روش برای بهبود توانایی بلع است.

علاوه بر تمریناتی که در مورد گفتار و به همراه درمانگر بلع انجام می شود، می توان با تمرین در خانه عملکرد بلع را نیز بهبود بخشید.

در اینجا برخی از تمرینات بلع که توسط متخصصان توانبخشی دیسفاژی استفاده می شود ارائه شده است.

تمرین شاکر (shaker)

این تمرین ساده می تواند عضلات را تقویت کند تا توانایی بلع بهبود یابد.

برای انجام این تمرین بلع، صاف به پشت دراز بکشید و سر خود را طوری بلند کنید که انگار سعی می کنید نگاه خود را بر روی انگشتان پا ثابت کنید.

در حالی که این کار را می کنید، دقت کنید که شانه های خود را بالا نکشید.

بهتر است حداقل شش هفته و در روز سه تا شش بار این تمرین را انجام دهید. اگر قادر به اجرای درست آن هستید، می توانید مدت زمان بالابردن سر را طولانی تر کرده و تعداد تکرارها را افزایش دهید.

مانور بالا بردن ولوم یا نرمکام

این تمرین به قدرت بلع و هماهنگی سیستم عصبی عضلانی بلع کمک می کند. در اختلال بلع عصبی این مانور کمک کننده است.

چند تکه کاغذ کوچک (قطر حدود یک اینچ) را روی یک پتو یا حوله قرار دهید. سپس نی را در دهان خود قرار دهید و یکی از تکه های کاغذ را با نوک آن بمکید.

مکیدن نی را ادامه دهید تا کاغذ به آن بچسبد، آن را تا روی یک فنجان یا یک ظرف مشابه بکشید و مکیدن را متوقف کنید. با این کار کاغذ داخل ظرف رها می شود.

هدف شما برای هر جلسه جا به جایی حدود پنج تا 10 قطعه کاغذ در ظرف است.

مانور ماندلسون

این تمرین ساده در بهبود رفلکس بلع و بهتر است بگوییم در کارآمدی سیستم عصبی بلع بسیار مؤثر است. این تمرین شامل بلع بزاق است. به طور معمول، بزاق در هنگام بلع درست وارد ناحیه پشت دهان می شود، سیب آدم (منطقه سخت تقریباً در نیمه راه جلوی گردن) بالا می رود و سپس به پایین باز می گردد.

برای انجام این تمرین، سیب آدم را هر بار حدود دو تا پنج ثانیه بالا نگه دارید. برای حس بهتر این حرکت، می توانید ابتدا سیب آدم را با انگشتان خود بالا ببرید. این تمرینی کارآمد در اختلال بلع عصبی است.

این تمرین را چندین بار در روز تکرار کنید تا زمانی که بتوانید عضلات بلع را بدون کمک دست کنترل کنید.

بلع پر تلاش

هدف از این تمرین بهبود تماس و هماهنگی بین ماهیچه های مختلفی است که در هنگام عمل بلع استفاده می شوند.

در اصل، تمرین شامل بلع است، اما همانطور که این کار را انجام می دهید، باید سعی کنید تمام عضلات بلع را تا حد امکان فشار دهید.

در هنگام تمرین نیازی به بلع غذا ندارید. فقط یک بلع خشک انجام خواهید داد.

این تمرین را پنج تا 10 بار، سه بار در روز انجام دهید تا عضلات را تقویت کنید.

بلع فوق چاکنایی (سوپراگلوتیک)

ابتدا باید این تمرین درمان اختلال بلع عصبی را بدون غذا امتحان کنید. هرچقدر که در ورزش بهتر شوید، می توانید آن را با غذای واقعی در دهان امتحان کنید.

این تمرین شامل سه مرحله ساده است:

1. ابتدا نفس عمیق بکشید
2. نفس خود را هنگام بلع نگه دارید
3. برای پاکی باقی مانده های بزاق یا مواد غذایی که احتمالاً از بین تارهای صوتی پایین آمده است سرفه کنید

این تمرین یکی از بهترین تمرینهای مورد تایید سازمان آشا آمریکا می باشدhttp://www.asha.org/Practice-Portal/Clinical-Topics/Adult-Dysphagia/

مانور بلع فوق العاده فوق چاکنایی

این تمرین درمان اختلال بلع عصبی دقیقاً مانند مانور تحت چاکنایی است که در بالا توضیح دادیم، اما با پیچ و تاب اضافی.

بعد از اینکه نفس عمیق کشیدید، هنگام بلع آن را حبس کنید. این فشار ناشی از حبس هوا به بلع کمک می کند و قدرت عضلات بلع را افزایش می دهد.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار اختلال بلع عصبی هستید، این تمرینات می تواند بلع را بهبود بخشد و به جلوگیری از آسپیراسیون و سوء تغذیه کمک کند.

بیشتر بخوانید: درمان گیاهی بیماری اختلال بلع

بیشتر بخوانید: ۵ تمرین تقویت بلع در اختلال بلع

به دلیل حساسیت بالای حرکات و تمرینات توضیح داده شده به شما توصیه می کنیم که این تمرینات را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهید.

در طول توانبخشی بلع، امکان دارد پزشک برای بهبود بلع با کارهایی مانند استفاده از نی یا قاشق، خوردن غذا با اندازه کوچکتر  و … رژیم غذایی را نیز بهبود بخشد.

اگرهر گونه سوالی در این باره دارید یا می خواهید بدانید برای شرایط خاص شما بهتر است چه کاری انجام شود می توانید با متخصص اختلالات بلع کلینیک یادمان، دکتر فرشاد خسروی سولات خود را مطرح کنید.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک