تمرینات بلع برای اختلال بلع ناشی از دلایل عصبی
آیا مشکلات و آسیب های عصبی می توانند باعث ایجاد مشکل و اختلال در بلع شوند؟
اگر چه بلع عملی بدون زحمت و انعکاسی تلقی می شود، در واقع یک عملیات پیچیده و هماهنگ در بین بسیاری از ماهیچه ها و عصب ها است.
به همین دلیل است که عارضه های عصبی، که با آسیب به مغز، نخاع یا عصبی همراه اند، می توانند منجر به اختلال بلع (به نام دیسفاژی) شوند. در ادامه درباره عارضه های عصبی مرتبط با دیسفاژی توضیح خواهیم داد.
علت عصبی اختلال بلع
شایع ترین عارضه های عصبی مرتبط با اختلال بلع عبارتند از:
- سکته مغزی
- ضربه مغزی
- مولتیپل اسکلروزیس (فلج چندگانه)
- فلج مغزی
- دمانس (زوال عقل)
- تومورهای مغز یا نخاع
- آسیب به ستون فقرات گردن
- بیماری نورون حرکتی
- میوپاتی
بسته به شرایط عصبی خاص و دلایل منحصر به فرد احتمال دارد هر شخصی دچار اختلال بلع شود.
به عنوان مثال، با سكته مغزی، امکان دارد فرد مشکل بلع داشته باشد زیرا رفلكس بلع با تأخیر اتفاق می افتد و یا وجود ندارد.
ماهیچه های گلو ضعیف شده و همچنین كنترل حرکات زبان دچار مشكل می شود.
در بیماری پارکینسون، دیسفاژی می تواند در اثر تاخیر پاسخ بلع و همچنین علامتی به نام پمپاژ زبان ایجاد شود، که در آن زبان شخص به جلو و عقب حرکت می کند و به طور مکرر مانع از خروج مواد غذایی از دهان می شود.
علائم و عوارض اختلال بلع
مشکلات بلع می تواند منجر به تولید بیش از حد بزاق، ریزش آب دهان، سرفه یا خفگی در هنگام خوردن غذا و حتی مشکل در صحبت کردن یا صدای گرفته شود.
عفونت ریه ای به نام پنومونی آسپیراسیون نیز احتمالا رخ دهد، همچنین می تواند موجب سوء تغذیه و کم آبی بدن شود.
برای جلوگیری از این عوارض دیسفاژی، ارزیابی بیماری عصبی اغلب شامل یک ارزیابی دقیق از روند بلع است. این می تواند به تشخیص دیسفاژی قبل از بروز عوارض کمک کند.
اهداف تمرینات بلع
روش های درمانی برای بهبود بلع بر تقویت ماهیچه ها و ایجاد هماهنگی اعصاب و عضلات درگیر در بلع متمرکز است.
تمرین دادن عضلات بلع بهترین روش برای بهبود توانایی بلع است.
علاوه بر تمریناتی که در مورد گفتار و به همراه درمانگر بلع انجام می شود، می توان با تمرین در خانه عملکرد بلع را نیز بهبود بخشید.
در اینجا برخی از تمرینات بلع که توسط متخصصان توانبخشی دیسفاژی استفاده می شود ارائه شده است.
تمرین شیکر (shaker)
این تمرین ساده می تواند عضلات را تقویت کند تا توانایی بلع بهبود یابد.
برای انجام این تمرین، صاف به پشت دراز بکشید و سر خود را طوری بلند کنید که انگار سعی می کنید نگاه خود را بر روی انگشتان پا ثابت کنید.
در حالی که این کار را می کنید، دقت کنید که شانه های خود را بالا نکشید.
بهتر است حداقل شش هفته و در روز سه تا شش بار این تمرین را انجام دهید. اگر قادر به اجرای درست آن هستید، می توانید مدت زمان بالابردن سر را طولانی تر کرده و تعداد تکرارها را افزایش دهید.
مانور بالا بردن استخوان هیوئید
این تمرین به قدرت بلع و کنترل عضلات کمک می کند.
چند تکه کاغذ کوچک (قطر حدود یک اینچ) را روی یک پتو یا حوله قرار دهید. سپس نی را در دهان خود قرار داده و یکی از تکه های کاغذ را با نوک آن بمکید.
مکیدن نی را ادامه دهید تا کاغذ به آن بچسبد، آن را تا روی یک فنجان یا یک ظرف مشابه بکشید و مکیدن را متوقف کنید. با این کار کاغذ داخل ظرف رها می شود.
هدف شما برای هر جلسه قرار دادن حدود پنج تا 10 قطعه کاغذ در ظرف است.
مانور ماندلسون
این تمرین ساده در بهبود رفلکس بلع بسیار مؤثر است. این تمرین شامل بلع بزاق است. به طور معمول، بزاق در هنگام بلع درست وارد ناحیه پشت دهان می شود، سیب آدم (منطقه سخت تقریباً در نیمه راه جلوی گردن) بالا می رود و سپس به پایین باز می گردد.
برای انجام این تمرین، سیب آدم را هر بار حدود دو تا پنج ثانیه بالا نگه دارید. برای حس بهتر این حرکت، می توانید ابتدا سیب آدم را با انگشتان خود بالا ببرید.
این تمرین را چندین بار در روز تکرار کنید تا زمانی که بتوانید عضلات بلع را بدون کمک دست کنترل کنید.
بلع پر زحمت
هدف از این تمرین بهبود تماس و هماهنگی بین ماهیچه های مختلفی است که در هنگام عمل بلع استفاده می شوند.
در اصل، تمرین شامل بلع است، اما همانطور که این کار را انجام می دهید، باید سعی کنید تمام عضلات بلع را تا حد امکان فشار دهید.
در هنگام تمرین نیازی به بلع غذا ندارید. فقط یک بلع خشک انجام خواهید داد.
این تمرین را پنج تا 10 بار، سه بار در روز انجام دهید تا عضلات را تقویت کنید.
بلع تحت چاکنایی (سوپراگلوتیک)
ابتدا باید این تمرین را بدون غذا امتحان کنید. هرچقدر که در ورزش بهتر شوید، می توانید آن را با غذای واقعی در دهان امتحان کنید.
این تمرین شامل سه مرحله ساده است:
- ابتدا نفس عمیق بکشید
- نفس خود را هنگام قورت دادن نگه دارید
- برای پاک کردن باقی مانده های بزاق یا مواد غذایی که احتمالاً از بین تارهای صوتی پایین آمده است سرفه کنید
مانور بلع فوق العاده تحت چاکنایی
این تمرین دقیقاً مانند مانور تحت چاکنایی است که در بالا توضیح داده شد، اما با پیچ و تاب اضافی.
بعد از اینکه نفس عمیق کشیدید، هنگام بلعیدن آن را حبس کنید. فشار ایجاد شده به بلع کمک می کند و قدرت عضلات بلع را افزایش می دهد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار اختلال بلع عصبی هستید، این تمرینات می تواند بلع را بهبود بخشد و به جلوگیری از آسپیراسیون و سوء تغذیه کمک کند.
بیشتر بخوانید: درمان گیاهی بیماری اختلال بلع
بیشتر بخوانید: ۵ تمرین تقویت بلع در اختلال بلع
به دلیل حساسیت بالای حرکات و تمرینات توضیح داده شده به شما توصیه می کنیم که این تمرینات را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهید.
در طول توانبخشی بلع، امکان دارد پزشک برای بهبود بلع با کارهایی مانند استفاده از نی یا قاشق، خوردن غذا با اندازه کوچکتر و … رژیم غذایی را نیز بهبود بخشد.
اگرهر گونه سوالی در این باره دارید یا می خواهید بدانید برای شرایط خاص شما بهتر است چه کاری انجام شود می توانید با متخصص اختلالات بلع کلینیک یادمان، دکتر فرشاد خسروی سولات خود را مطرح کنید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
سلام من خانم ۳۸ ساله هستم سه ماه پیش جراحی لوزه انجام دادم یک هفته بعد از جراحی به دلیل خونریزی مجدد بیهوش و محل خونریزی رو بخیه زدن مشکلات زیادی برام پیش اومد تا دوماه بعد از جراحی مدام مایعاتی که مخوردم از ماغم بیرون میزد غذارو نمیتونستم قورت بدم الان یه کم بهتر شدم ولی غذای نونی یا کیک نمیتونم قورت بدم وحالت خفگی پیدا میکنم حتما باید همراه لقمه آب بخورم که پایین بره .واز روز اول جراحی تلخی بزاق دهن گرفتم هیچ غذایی به دهنم مزه نمیده مزه نزدیک به تلخی داره که خیلی خسته کننده و آزار دهنده است خواستم نظر شما رو بدونم ببینم آیا مشکل تلخی دهنم درمانی داره و اینکه علتش چی میتونه باشه با تشکر