خونریزی روده – دلایل، علائم و راه های درمان

به جاری شدن خون از بخش تحتانی سیستم گوارش، خونریزی روده می گویند.

این مشکل با علائم بیماری زمینه ‌ای عامل بروز خونریزی، علاوه بر مشاهده خون تازه در زمان دفع (مخلوط با مدفوع یا به صورت لخته روی مدفوع) نشان داده می شود.

برای تشخیص، معاینه دیجیتال مقعد، آندوسکوپی روده کوچک و بزرگ، آنژیوگرافی رگ مزنتریک، سینتی گرافی با سلول های لیبل گذاری شده خون، آزمایش خون بالینی و بیوشیمیایی انجام می گیرد.

درمان معمولاً شامل تشخیص و رفع بیماری زمینه ‌ای و تزریق خون است.

درمان ‌های جراحی برای آسیب های روده ای شدید (ترومبوز، ایسکمی عروقی، نکروز) به کار می روند. خونریزی روده حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از تمامی خونریزی های دستگاه گوارش را تشکیل می دهد.

خونریزی روده چیست

خونریزی روده نوعی خونریزی است که در دیواره روده کوچک یا بزرگ رخ می ‌دهد.

معمولا علائم بالینی دیده نشده و به شوک هموراژیک منجر نخواهد شد. در اکثر موارد، خونریزی روده به صورت اتفاقی و طی بررسی سایر بیماری ها تشخیص داده می شود.

می توانید سطح خونریزی را با رنگ و قوام مدفوع تشخیص دهید:

خونریزی روده کوچک با مدفوع سیاه و شل نمایان می شود. خونریزی بخش فوقانی روده بزرگ تیره بوده و به صورت یکنواخت با مدفوع آمیخته می ‌شود.

خونریزی روده که از بخش های تحتانی روده بزرگ باشد، با خون قرمز روشن روی مدفوع همراه است.

خونریزی های جزئی قابل مشاهده نیستند و تنها با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.

علائم خونریزی روده

خونریزی روده به ندرت شدید بوده و هیپوولمی (کاهش حجم خون) و شوک هموراژیک ایجاد نمی کند. اغلب، بیماران وجود هر از چند گاه یک بار خون را در مدفوع تنها بعد از گرفتن تاریخچه کامل پزشکی اعلام می ‌کنند.

شایع ترین علائم خونریزی روده وجود خون در مدفوع است. با خونریزی روده کوچک، خون برای مدت طولانی در تماس با آنزیم های گوارشی قرار گرفته که همین امر منجر به اکسیداسیون هموگلوبین شده و به خون رنگ سیاه می دهد.

اگر خونریزی زیاد باشد دیواره روده را تحریک کرده و منجر به افزایش دفع خواهد شد.

در این صورت مدفوع با بافتی نرم و سیاه و شل (ملنا) تجربه خواهد شد. اگر منبع خونریزی بخش فوقانی روده بزرگ باشد، خون بخش اعظم مدفوع را تشکیل داده و زمان کافی برای اکسیده شدن دارد.

در چنین مواقعی ترکیبی از خون تیره با مدفوع مشاهده می شود. در خونریزی سیگموئید مقعد، خون با مدفوع ترکیب نمی شود و بنابراین روی مدفوع به شکل قطره های خون یا لخته ظاهر خواهد شد.

خون در این حالت قرمز کاملاً روشن است. اگر منبع خونریزی دیورتیکولی روده بزرگ یا آنژیو دیسپلازی باشد خونریزی با درد همراه نخواهد بود.

اگر خونریزی روده با التهاب و عفونت همراه بود وجود خون در مدفوع با درد شکم همراه است.

درد پرینه در زمان دفع یا بلافاصله بعد از آن، همراه با خون قرمز در مدفوع یا دستمال کاغذی از نشانه های هموروئید و شقاق هستند.

عفونت روده بزرگ که منجر به خونریزی روده می شود، ممکن است با تب، اسهال و نیاز مکرر به دفع همراه باشد.

اگر خونریزی روده همراه با تب، کاهش وزن چشمگیر و اسهال مزمن رخ دهد باید به سل روده شک کرد.

خونریزی روده همراه با علائم سیستمیک آسیب پوستی، مفصل ها، چشم ها و سایر اندام های بدن معمولاً علامت بیماری التهابی روده است.

گاهی علت تغییر رنگ مدفوع، مصرف رنگ خوراکی در غذاها است.

تشخیص خونریزی روده

برای تشخیص صد در صدی خونریزی گوارشی، نه تنها مشورت با متخصص گوارش نیاز است بلکه باید به متخصص آندوسکوپی هم مراجعه کرد.

برای تایید شدت و خطر پیامد های خونریزی روده، آزمایش مدفوع جهت تشخیص خون و کولوگرام انجام می شود.

در زمان معاینه، متخصص به میزان ضربان نبض و فشار خون توجه می کند. به علاوه از بیمار درباره تجربه از حال رفتن و از دست دادن هوشیاری هم می پرسد.

ساده ترین و مقرون به صرفه ترین روش شناسایی منبع خونریزی روده، آندوسکوپی است.

برای تایید تشخیص، کولونوسکوپی (بررسی بخش فوقانی روده)، سیگموئیدوسکوپی (بررسی سیگموئید و راست‌ روده) انجام می شود.

آندوسکوپی، شناسایی علت خونریزی روده را در ۹۰ درصد از موارد ممکن می کند. باید به توصیف دقیق خونریزی (توقف یا ادامه آن، وجود ترومبوس و ویژگی های آن) توجه کامل شود.

اگر خونریزی بدون تشخیص منبع اصلی آن ادامه داشت، مزنتریکوگرافی انجام می ‌شود که سینتی گرافی رگ های مزانتریک با استفاده از سلول‌ های قرمز لیبل گذاری شده است.

مزنتریکوگرافی سبب شناسایی منبع خونریزی روده در ۸۵ درصد از موارد می شود اما تنها در صورتی که شدت آن بیشتر از نیم میلی متر بر دقیقه باشد.

رنگ کنتراست که به عروق مزانتریک با جریان خون از مجرای روده خارج می شود، در عکس اشعه ایکس قابل مشاهده است.

بیشتر بخوانید : آیا مواد غذایی می توانند عامل مدفوع خونی باشند؟

در این صورت، کاتتر موجود در رگ‌ های مزانتریک برای اسکلروز کردن آنها یا تزریق وازوپرسین استفاده خواهد شد (انقباض عروق خونی ایجاد کرده و خونریزی متوقف می‌ شود).

این روش بیشتر در شناسایی خونریزی روده با سابقه دیورتیکولی روده و آنژیودیسپلازی به کار می رود.

اگر شدت خونریزی روده کم است (یک دهم میلی لیتر در دقیقه)، سینتی گرافی با سلول های قرمز لیبل زده شده به شناسایی منبع آن کمک می‌ کند.

این تکنیک نیازمند زمان و آمادگی کافی است. با دقت بالای این روش، تشخیص خونریزی روده با شدت کم به خوبی انجام می ‌شود.

برخلاف مزانتریکوگرافی، سینتی گرافی فقط سبب شناسایی منبع خونریزی خواهد شد و علت بروز آن، بررسی روده با عکس با استفاده از محلول باریوم، گزینه آخر است چرا که اطلاعات اندکی در اختیار پزشک می گذارد.

همچنین، نتایج سایر روش ها (آندوسکوپی و مطالعات آنژیوگرافی) را تحریک می ‌کند.

معمولاً ارزیابی عبور محتوای روده از درون روده، زودتر از ۴۸ ساعت بعد از توقف خونریزی روده انجام نمی شود.

درمان خونریزی روده

خونریزی روده با شدت کم معمولا نیاز به بستری شدن فرد در بخش گوارش بیمارستان ندارد اما اگر علائم شوک هموراژیک وجود داشت بیمار باید به صورت اورژانسی در بخش مراقبت ‌های ویژه بستری شود.

این علائم عبارتند از رنگ پریدگی پوست، سرد شدن اندام های بدن، تاکی کاردی، کاهش فشار خون، عدم دفع ادرار.

در بخش مراقبت ‌های ویژه، دسترسی آسان به رگ، تزریق خون جایگزین، محصولات خونی (اریتروسیت، پلاسمای منجمد تازه، کرایوسیپی تیت) آغاز می شود.

نظارت مداوم پارامترهای همودینامیک هم انجام می ‌شود و همچنین سطح هموگلوبین، اریتروسیت و هماتوکریت هر یک ساعت یک بار باید چک شود.

آندوسکوپی اورژانسی برای تعیین منبع خونریزی و توقف آن انجام می ‌گیرد. در نتیجه خونریزی روده در ۸۰ درصد از موارد متوقف می ‌شود.

اگر خونریزی معمولی است، درمان با حذف علت بروز آن آغاز خواهد شد یعنی درمان بیماری زمینه ‌ای.

بیشتر بخوانید : درمان خونریزی معده + تشخیص و درمان

خونریزی روده که مرتبط با دیورتیکولی است با تزریق وازوپرسین از طریق کاتتر بعد از آنژیوگرافی، بهتر کنترل می شود.

چنین خونریزی ای معمولا طی دو روز دوباره اتفاق می افتد بنابراین کاتتر از رگ مزنتریک زودتر از ۴۸ ساعت جدا نمی شود.

همچنین، کاتتری که در زمان آنژیوگرافی نصب می شود، برای آمبولیزاسیون رگ هم استفاده خواهد شد.

اگر خونریزی روده که دیورتیکولی روده را پیچیده می ‌کند متوقف نشود و یا بعد از هموستاز دوباره رخ دهد، جراحی کولکتومی ساب توتال احتیاج می شود.

خونریزی روده با سابقه ایسکمی حاد روده نیازمند تاکتیکی متفاوت است. در مراحل اولیه، بازیابی جریان خون باعث توقف خونریزی خواهد شد.

اگر آنفارکتوس پریتونیت روده ایجاد شد، بخش درگیر شده روده باید جدا شود. اگر خونریزی روده به علت آنژیو دیسپلازی باشد، در بررسی آندوسکوپی، انعقاد الکترونی یا لیزری قسمت های درگیر هم انجام خواهد شد.

پیشگیری از خونریزی روده

پیش بینی نتیجه خونریزی روده بسیار دشوار است چرا که بستگی به فاکتورهای مختلفی دارد. مرگ و میر حاصل از خونریزی روده در کشورهای مختلف متفاوت بوده اما همچنان بالا است.

در آمریکا برای ۸ سال و فقط در سال ۲۰۰۰ حدود ۷۰ هزار مورد خونریزی روده منجر به مرگ، گزارش شد.

پیشگیری از خونریزی روده شامل غربالگری های به موقع و درمان بیماری هایی است که منجر به این مشکل می شود. برای تشخیص و درمان به موقع خونریزی روده می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.