رفلاکس اسید معده
رفلاکس اسید معده یکی از شایع ترین عارضه هایی که برای درمان آن به متخصص گوارش مراجعه می شود. برای آشنایی با رفلاکس اسید معده، علائم و انواع روش های درمان به خواندن این مقاله ادامه دهید.
رفلاکس اسید معده چیست؟
مری لوله غذا بَری است که دهان را به معده متصل می کند. مری غذا را با حرکات ریتمیک به معده می رساند یعنی حرکات موجی شکل عضلات که به آن پریستالسیس می گویند.
وقتی غذا در معده است، اسید هایی همچون اسید هیدروکلریک برای کمک به هضم غذا و کشتن باکتری ها آزاد می شود.
معده سلول های خاصی در دیواره خود دارد که آن را از اسید های قوی محافظت می کند.
در بخش انتهایی و پایینی مری، یعنی در محل تلاقی با معده، دریچه ای به نام اسفنکتر آزوفاژیال تحتانی وجود دارد که مانع از ورود مجدد غذا به مری از معده می شود.
بنابراین اگر غذا به سمت بالا رفلاکس پیدا کند، منجر به سوزش سر دل در قفسه سینه خواهد شد. سپس این اسیدها سلول های مری را تحلیل می برند و التهاب و درد ایجاد می شود.
انواع رفلاکس اسید معده
سه نوع رفلاکس اسید معده به مری وجود دارد:
- بیماری رفلاکس غیر فرسایشی (NERD) : رفلاکس به لایه پوشاننده مری آسیب نمی زند.
- آزوفاژیت فرسایشی (EE) : رفلاکس، دیواره مری را دچار فرسایش می کند. برخی متخصصین گوارش ممکن است آن را بیماری رفلاکس فرسایشی (ERD) بنامند.
- مری بارت (BE) : لایه دیواره مری تغییر کرده و به علت قرارگیری مداوم در معرض اسید معده پیش سرطانی می شود. این نوع رفلاکس در مردان، افراد مسن، سفید پوستان و افراد با چاقی در ناحیه شکم رایج تر است.
بیشتر بخوانید : گلو درد و رفلاکس اسید معده
علائم رفلاکس اسید معده
سوزش سر دل
احتمالاً شایع ترین علامت رفلاکس اسید، سوزش سر دل است. وقتی اسید به بالا رفلاکس پیدا می کند بخش فوقانی معده و انتهایی مری تحریک شده که سبب سوزش سر دل می شود.
بالا آمدن غذا در دهان
وقتی اسید از معده به بالا رفلاکس پیدا می کند، غذا هم همراه با آن بالا می آید. در این صورت غذا هم در دهان احساس خواهد شد.
نفخ
نفخ نشانه وجود مشکل در سیستم گوارشی بوده و گاهی اوقات ارتباطی بین نفخ و رفلاکس اسید وجود دارد.
باد گلو (آروغ زدن)
درست مثل نفخ شکم، آروغ زدن بیش از اندازه هم نشان از وجود مشکل در سیستم گوارش است.
این مشکل اغلب به علت رفلاکس است. آروغ مکرر، علامت گاز و فشار زیاد در معده بوده که می تواند فرصتی برای اسید جهت رفلاکس به مری و گلو باشد.
تهوع
اگر مدام احساس تهوع دارید، مشخصاً مشکلی در سیستم گوارش وجود دارد بنابراین ارتباطی بین این دو برقرار است.
کاهش وزن
گاهی اوقات کاهش وزن بی دلیل علامت رفلاکس اسید معده است چون هضم و جذب غذا به خوبی صورت نمی گیرد و سبب کاهش وزن می شود.
درد گوش
در موارد بسیار نادر، رفلاکس اسید گوش درد ایجاد خواهد کرد. علت آن، وجود لوله ای است که گلو و گوش (لوله استاش) را به هم وصل می کند.
یک آنزیم گوارشی به نام پپسین به سمت بالا رفلاکس پیدا کرده، وارد گلو شده و همزمان وارد گوش می شود. در این صورت مشکل آغاز خواهد شد.
سایر مشکلات
مشکلات مربوط به گلو مثل گلودرد، سرفه، سرفه خشک، احساس وجود توده در گلو، گرفتگی و تغییر صدا نیز باعث رفلاکس اسید معده شوند.
اگر هر کدام از این علائم را در گلو تجربه کردید احتمالاً دچار نوعی از رفلاکس اسید معده به مری به نام رفلاکس لارنگوفارنژیال (LPR) یا همان رفلاکس خاموش شده اید.
معمولاً فرد مبتلا به این نوع رفلاکس فقط علائمی دارد که روی گلو تاثیر می گذارند. به همین دلیل گاهی اوقات رفلاکس خاموش نامیده می شود چون افراد دارای این مشکل معمولا علائم همیشگی رفلاکس اسید مثل سوزش سر دل را ندارند.
گاهی ممکن است فرد LPR و GERD را با هم داشته باشد.
بوی بد دهان
اسید که به بالا و مری و معده رفلاکس پیدا کند منجر به بوی بد دهان می شود.
عوامل محرک رفلاکس اسید معده
معمولا وقتی چیزی می خورید یا می نوشید، اسفکتر تحتانی مری اندکی باز می شود تا غذا وارد معده شود.
به محض عبور، اسفنکتر به سرعت بسته می شود تا مانع از ورود غذا یا مایعات به مری بشود.
با رفلاکس اسید، اسفکتر یا به درستی بسته نمی شود یا بسته و سپس اندکی باز می شود. وقتی اسفنکتر باز است، معده یا محتوای آن می تواند به بالا حرکت کند.
اسید به مری برخورد کرده و لایه پوشاننده آن را از بین می برد. فاکتورهای مختلفی سبب بروز GERD می شوند.
این فاکتورها اسفنکتر تحتانی مری را ضعیف و یا شل می کنند. برخی از این فاکتورها بیماری ها، یا شرایط خاص پزشکی هستند و در برخی دیگر سبک زندگی دخیل است.
عواملی که موجب رفلاکس اسید معده می شوند و دلیل پزشکی دارند عبارتند از:
- بارداری : سطوح بالای پروژسترون در بارداری، عضلات را ریلکس می کند از جمله عضلات اسفنکتر تحتانی. رحم در حال گسترش هم سبب بروز فشار بر معده و محتوای آن شده و باعث رفلاکس به مری می شود.
- فتق هیاتال : دیافراگم، عضله ای بزرگ و صاف درست زیر قفسه سینه است که به عنوان محافظی عضلانی اسفنکتر مری را در جای خود نگه می دارد.
فتق هیاتال وقتی رخ می دهد که مجرایی در دیافراگم و بخش بالایی معده ایجاد شود. معده از جای خود خارج می شود و بخش بالایی معده از مری بالاتر رفته بنابراین اسید به آسانی وارد مری خواهد شد.
فتق هیاتال به صورت ناگهانی به علت کشیدگی فیزیکی دیافراگم رخ می دهد مثلاً به علت استفراغ یا سرفه مداوم.
همچنین به دلیل افزایش فشار حاصل از شکم به علت بارداری، چاقی، بیماری ریوی انسدادی مزمن یا یبوست مزمن هم رخ می دهد. این مشکل بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال دیده می شود.
- دیابت : از نظر دانشمندان، نوروپاتی مرتبط با دیابت یا آسیب عصبی، افراد دارای دیابت را بیشتر در معرض فتق هیاتال قرار می دهند.
- اضافه وزن : چاقی سبب افزایش فشار به دیافراگم می شود.
فاکتورهای مربوط به سبک زندگی
برخی فاکتورهای خاص سبک زندگی سبب افزایش احتمال رفلاکس اسید معده می شوند:
- کافئین، مرکبات، گوجه فرنگی، غذاهای پر ادویه، سرخ کردنی ها، غذاهای چرب، شکلات، سیر و طعم نعنا فلفلی.
- غذا خوردن قبل از خواب (کمتر از ۳ ساعت قبل از خواب)، سریع غذا خوردن و پرخوری
- الکل
- سیگار
- حالت غلط قرارگیری بدن مثل قوز کردن مداوم یا نشستن های طولانی مدت
- پوشیدن لباس های تنگ
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، برخی آنتی بیوتیک ها، آنتی هیستامین ها، نیترات، مسدود کنندگان کانال کلسیم، استاتین ها، استروئیدها و ویتامین سی. اگر هر دارویی مصرف می کنید و رفلاکس دارید با پزشک مطرح کنید.
بیشتر بخوانید : درمان رفلاکس اسید معده با زردچوبه
عوارض رفلاکس اسید معده به مری
رفلاکس اسید ممکن است عوارض جدی ای در صورت عدم به موقع درمان ایجاد کند از جمله:
- مری بارت
- تنگی مری
- سرطان مری
- آزوفاژیت یا التهاب مری
درمان رفلاکس اسید معده
پزشک ابتدا تغییرات سبک زندگی و غذایی توصیه می کند تا علائم کاهش یابند از جمله:
- ترک سیگار
- اجتناب از دراز کشیدن بعد از غذا
- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ شده و چرب
- تمرین تکنیک های ریلکس سازی
- نپوشیدن لباس های تنگ
- فاصله ۲ تا ۳ ساعته شام با خواب
- اجتناب از مصرف نوشیدنی های الکلی و اسیدی
- کاهش اضافه وزن
- مصرف وعده های غذایی کمتر
اگر علائم باقی ماندند پزشک موارد زیر را توصیه می کند:
- داروهای بدون نسخه مثل ضد اسیدها
- بازدارندگان پمپ پروتون
- مسدود کنندگان H2
- داروهای آلجینات
- پایدارکنندگان کف (foaming agents)
- پروکنیتیک ها
- تنظیم کنندگان درد
- بازدارندگان انتخابی باز جذب سروتونین
- ضد افسردگی های تری سایکلیک
- سرکوب شل کنندگان گذرا اسفنکتر تحتانی مری (TLERs)
- سرکوب کنندگان اسید سوکرالفات
پزشک در صورتی که علائم رفلاکس اسید معده شدید باشد و به تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نسخه پاسخ ندهند، جراحی فوندوپلیکاسیون توصیه می کند. برای تشخیص و درمان رفلاکس اسید معده می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
