اختلال در عمل بلع
دیسفاژی به وجود اختلال در بلع اشاره می کند – به این معنی که لازم است بیشتر از حد معمول برای انتقال غذا از دهان به معده تلاش کرد.
دیسفاژی که معمولا به خاطر مشکلات عصبی یا عضلانی رخ می دهد، می تواند دردناک باشد و شیوع بیشتری در بین افراد مسن تر و نوزادان داشته باشد.
اگرچه اصطلاح پزشکی دیسفاژی، اغلب به عنوان یک علامت یا نشانه در نظر گرفته می شود، اما گاهی برای توصیف عارضه نیز به کار می رود.
دلایل احتمالی متعددی برای دیسفاژی وجود دارد؛ اگر فقط یک یا دو بار اتفاق بیفتد، احتمالا هیچ مشکل زمینه ای جدی وجود ندارد، اما اگر به طور منظم رخ دهد، باید توسط پزشک بررسی شود.
از آنجا که دلایل بسیاری وجود دارد که چرا دیسفاژی می تواند رخ دهد، درمان به علت زمینه ای بستگی دارد.
در این مقاله، دلایل مختلف دیسفاژی به همراه علائم، تشخیص و درمان های احتمالی بررسی می شود.
اختلال بلع چیست؟
بلع معمولی، ماهیچه ها و عصب های مختلف متعددی را درگیر می کندو فرآیند بسیار پیچیده ای است.
اختلال بلع می تواند ناشی از وجود اختلال در هر نقطه از فرآیند بلع باشد.
سه نوع کلی اختلال بلع وجود دارد:
1- اختلال بلع دهانی (اختلال بلع فوقانی)
در اختلال بلع دهانی مشکل در دهان است، این اختلال گاهی ناشی از ضعف زبان پس از سکته مغزی، مشکل در جویدن غذا یا مشکل در انتقال غذا از دهان است.
2- اختلال بلع حلقی
در اختلال بلع حلقی مشکل در گلو است. مشکلات گلو، اغلب ناشی از یک مشکل نورولوژیکی است که اعصاب را تحت تاثیر قرار می دهد (مثل پارکینسون، سکته مغزی یا ای ال اس).
3- اختلال بلع مری (اختلال بلع تحتانی)
در اختلال بلع مری مشکل در مری است.
معمولا به خاطر انسداد یا تحریک رخ می دهد.
اغلب، نیاز به جراحی است.
بیشتر بخوانید: دیسفاژی مری
دلایل اختلال بلع
دلایل احتمالی عبارت اند از:
ای ال اس
ای ال اس (ALS) شکلی غیر قابل درمان از تخریب عصبی پیش رونده است. در این بیماری با گذشت زمان، عصب های ستون فقرات و مغز، به تدریج عملکرد خود را از دست می دهند.
آشالازی
ماهیچه تحتانی مری، به اندازه کافی شل نمی شود تا به غذا اجازه ورود به معده دهد.
گرفتگی پراکنده
ماهیچه های مری، به طریقی ناهماهنگ منقبض می شوند.
سکته مغزی
در سکته مغزی سلول های مغزی به خاطر کمبود اکسیژن ناشی از کاهش جریان خون، می میرند. اگر سلول های مغزی که بلع را کنترل می کنند درگیر شوند، می تواند باعث اختلال بلع شود.
حلقه مری
در مشکل حلقه مری بخش کوچکی از مری باریک می شود و مانع از عبور غذاهای جامد می شود.
التهاب مری ناشی از ائوزینوفیل
التهاب مری ناشی از ائوزینوفیل وجود سطوح بسیار بالای ائوزینوفیل (نوعی از سلول های سفید خون) در مری است.
این ائوزینوفیل ها به صورت غیر کنترل شده ای رشد می کنند و به سیستم گوارشی حمله می کنند و منجر به استفراغ و اختلال در بلع غذا می شوند.
ام اس
سیستم عصبی مرکزی مورد حمله سیستم ایمنی قرار می گیرد، میلین را، که به طور طبیعی از عصب ها محافظت می کند، تخریب می کند.
میاستنی گراویس
در این بیماری ماهیچه های تحت کنترل ارادی، به راحتی خسته و ضعیف می شوند زیرا در چگونگی تحریک انقباض ماهیچه ها توسط عصب ها، مشکلی وجود دارد.
این یک اختلال خود ایمنی است.
بیماری پارکینسون و سندروم پارکینسونیسم
بیماری پارکینسون، یک اختلال نورولوژیکی تدریجی پیش رونده تحلیل برنده است که مهارت های حرکتی بیمار را معیوب می کند.
پرتودهی
برخی از بیمارانی که تحت پرتودرمانی گردن و سر قرار گرفتند، ممکن است اختلالات بلع داشته باشند.
لب و کام شکاف دار
انواعی از تغییرات غیر طبیعی صورت به خاطر جوش خوردن ناقص استخوان ها در سر، که منجر به شکاف هایی در کام و ناحیه لب تا بینی می شود.
تصلب پوست
گروهی از بیماری های خود ایمنی نادر که در آن، پوست و بافت هم بندی، سفت تر و سخت تر می شود.
سرطان مری
سرطان مری نوعی از سرطان در مری است و معمولا مرتبط با مصرف الکل یا سیگار یا بیماری بیماری رفلاکس گوارشی (GERD) می باشد.
تنگی مری
باریک شدن مری، اغلب با GERD مرتبط است.
خشکی دهان
بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان وجود ندارد.
علائم اختلال در بلع
برخی بیماران، اختلال بلع دارند و از آن مطلع نیستند – در این موارد، ممکن است بدون تشخیص و درمان باقی بماند و خطر ذات الریه (یک عفونت ریوی که می تواند پس از تنفس تصادفی بزاق یا ذرات غذا ایجاد شود) را افزایش دهد.
عدم تشخیص اختلال بلع ممکن است به کم آبی بدن و سوء تغذیه نیز منجر شود.
علائم مرتبط با اختلال بلع عبارت اند از:
- خفگی هنگام خوردن
- سرفه یا گرفتگی در هنگام بلع
- جاری شدن آب از دهان
- بازگشت غذا یا اسید معده به گلو
- سوزش معده
- گرفتگی صدا
- احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه یا پشت استخوان سینه
- کاهش وزن بی دلیل
- بالا آوردن غذا
- دشواری در شروع فرآیند بلع
- ذات الریه
- ناتوانی در کنترل بزاق در دهان
ممکن است بیماران احساس کنند غذا گیر کرده است.
فاکتورهای ریسک اختلال در بلع
فاکتورهای ریسک اختلال بلع:
افزایش سن – بزرگسالان مسن تر در خطر بیشتری هستند که بعلت اصطکاک و پارگی کلی در بدن طی زمان است.
همچنین، بیماری های مخصوص سنین بالا می تواند باعث اختلال بلع شود، مثل پارکینسون.
عارضه های نورولوژیکی – اختلالات معین سیستم عصبی، احتمال اختلال بلع را بیشتر می کند.
عوارض اختلال در بلع
ذات الریه و عفونت های تنفسی – مخصوصا ذات الریه تنفسی، که اگر چیزی به روش اشتباه بلعیده شود و وارد ریه ها شود، رخ می دهد.
سوء تغذیه – این مورد، مخصوص افرادی است که از اختلال بلع خود آگاه نیستند و درمان نشده اند. ممکن است به آسانی مواد غذایی حیاتی کافی را دریافت نکنند.
از دست دادن آب – اگر فرد نتواند به شکل مناسب بنوشد، مایعات مصرفی ممکن است کافی نباشند و منجر به کم آبی شوند.
تشخیص اختلال بلع
یک پاتولوژیست گفتاری-زبانی سعی می کند مشکل را پیدا کند – کدام بخش از فرآیند بلع باعث اختلال شده است.
از بیمار، سوالاتی در مورد علائم، طول مدت آن ها، اینکه مشکل با مایعات است یا جامدات یا هردو، پرسیده می شود.
بررسی بلع – این کار معمولا توسط گفتار درمان انجام می شود. غلظت های مختلف غذا و مایعات امتحان می شود تا علت اختلال مشخص شود.
ممکن است یک تست بلع ویدئویی نیز برای مشاهده محل مشکل انجام شود.
تست بلع باریم – بیمار، یک مایع حاوی باریم را می نوشد. باریم در تست اشعه ایکس دیده می شود و به پزشک در تشخیص دقیق تر آنچه که در مری درحال رخ دادن است، مخصوصا فعالیت ماهیچه ها کمک می کند.
آندوسکوپی – پزشک از یک دوربین برای نگاه کردن به داخل مری استفاده می کند. در صورتی که موردی پیدا کنند که گمان کنند سرطان است، بایوپسی نیز خواهند گرفت.
مانومتری – این مطالعه، تغییرات فشار در هنگام فعالیت ماهیچه های مری را اندازه می گیرد. این روش، در صورتی که هیچ موردی طی آندوسکوپی یافت نشود، به کار می رود.
درمان اختلال بلع
درمان به نوع اختلال بلع بستگی دارد:
درمان اختلال بلع دهانی-حلقی
از انجا که اختلال بلع دهانی-حلقی، اغلب یک مشکل نورولوژیکی است، یافتن درمان موثر چالش برانگیز است.
ممکن است بیماران دارای پارکینسون به خوبی به داروی این بیماری پاسخ دهند.
بلع درمانی
این کار توسط یک گفتار درمان انجام می شود. فرد، راه های جدیدی را برای بلع مناسب می آموزد. تمرین به بهبود ماهیچه ها و پاسخ آن ها کمک می کند.
رژیم غذایی
برخی غذاها و مایعات یا ترکیبی از آن ها، بلع آسان تری دارند. هنگام خوردن غذاهایی که بلع آسان دارند، مهم است که بیمار، رژیم متعادلی نیز داشته باشد.
تغذیه با لوله
اگر بیمار در خطر ذات الریه، سوء تغذیه یا کم آبی است، می تواند از طریق لوله بینی یا PEG (گاستروستومی آندوسکوپیک زیر پوستی) تغذیه شود.
لوله های PEG به کمک جراحی مستقیما در معده ایمپلنت می شوند و از طریق یک برش کوچک در شکم عبور می کنند.
درمان اختلال بلع مری (اختلال بلع تحتانی)
معمولا برای اختلال بلع مری به جراحی نیاز است.
اتساع
اگر مری نیاز به گشاد شدن داشته باشد (مثلا به خاطر تنگی)، یک بالون کوچک در آن قرار داده می شود و سپس باد می شود (و بعد خارج می شود).
سم بوتولینوم (بوتاکس)
معمولا زمانی استفاده می شود که عضلات مری سفت شده اند. سم بوتولینوم، سمی قوی است که می تواند ماهیچه سفت را فلج کند و انقباض را کاهش دهد.
اگر اختلال بلع ناشی از سرطان باشد، بیمار برای درمان به یک متخصص سرطان ارجاع داده می شود و ممکن است نیاز به برداشتن تومور با جراحی باشد.
همانطور که گفته شد اختلال بلع علت های مختلفی دارد و در پزشکی از راه های مختلفی برای تشخیص و درمان آنها استفاده می شود. اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان مشکل بلع دارید، می توانید با مراجعه به یک پزشک متخصص در درمان اختلالات بلع، بهترین گزینه ها را برای درمان اختلال بلع بیابید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
سلام من حدود ۳ سال است که به یک شغل بی نهایت پر استرس می خواهم مشغول شوم )معامله گری ( در طی این مدت دچار مشکل بلع و کاهش وزن شده ام همچنین من به علت نداشتن درآمد ،صبحانه و شام یک عدد نان شیرمال می خورم . اکنون دچار مشکل بلع زیاد هوا و تخلیه نشدن آن بوسیله باد گلو هستم و تقریبا هرروز دچار احساس تنگی نفس و خفگی بعد از خوردن می شوم ضمنا من ۵۲ ساله می‌باشم. بعد از اینکه این مقاله را خواندم کمی امیدوارم شدم چون قبلا به پزشک‌های ، گوش حلق بینی، گوارش ،مغز و اعصاب مراجعه کردم ولی هیچکدام چنین چیزهایی را تشخیص ندادن لطفا کمکم کنید چدن خیلی دردمند و نامید شده ام.
سپاسگزارم کامران تختی (شماره تماس حذف شده است)
با سلام
اضطراب شدید و همچنین عدم فعالیت عضلات بلع منجر به ضعیف شدن عضلات بلع و نیز سفتی عضلات می شود. بلع زیاد هوا به علت اضطراب در حین خوردن رخ می دهد. حتما باید تست بلع باریم بدهید و درمان اختلال بلع را به روش توانبخشی بلع شروع کنید.