ارتباط بین کم خونی و لوسمی (لوکمیا)
کم خونی و لوسمی (لوکمیا) یا سرطان خون هر دو شرایطی هستند که خون را تحت تاثیر قرار می دهند. اگرچه هیچ شواهدی مبنی بر این که کم خونی عامل لوسمی است، وجود ندارد، با این حال افراد درگیر سرطان خون بیش از دیگران در معرض کم خونی قرار دارند.
لوسمی شکلی از سرطان خون است که می تواند عامل کم خونی یا به عبارتی کاهش تعداد گلبول های قرمز خون باشد.
این مقاله به توضیح هر دو مورد کم خونی و لوسمی می پردازد، دو عاملی که با خون در ارتباطند. بعد از بررسی ارتباط میان کم خونی و لوسمی، انواع، علل، علائم و روش های تشخیص و درمان هم به تفصیل توضیح داده خواهد شد.
آیا کم خونی منجر به لوسمی می شود؟
سرطان زمانی شکل خواهد گرفت که سلول ها به شکل غیر قابل کنترل رشد می کنند. طبق تحقیقاتی که در سال 2021 انجام شد، لوسمی نوعی از سرطان است که سلول های خونی و همچنین مغز استخوان را درگیر خواهد کرد.
اگر چه کم خونی سرطان نیست، اما سلول های خونی را تحت تاثیر قرار می دهد. کم خونی اختلالی است که طی آن تعداد گلبول های قرمز خون از حد استاندارد کمتر است.
لوسمی یا لوکمیا انواع مختلفی دارد که شایع ترین و مشخص ترین علائم آن، تولید غیرعادی گلبول های سفید شناخته می شود.
این گلبول ها توانایی مبارزه با عفونت را نداشته و قابلیت مغز استخوان در تولید سلول های سالم مثل گلبول های قرمز خون را کاهش می دهند. در نتیجه کم خونی اتفاق می افتد.
در مورد احتمال بروز لوسمی در اثر کم خونی نیز شواهد چندانی در دسترس نیست، با این حال کم خونی و لوسمی به جهاتی با هم در ارتباطند.
آیا درمان لوسمی می تواند عاملی برای ابتلا به کم خونی باشد؟
انجمن سرطان آمریکا ادعا می کند که برخی روش های درمان لوسمی مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی در برخی افراد منجر به بروز کم خونی می شود.
برای مثال نتایج یک بررسی نشان داد که درمان جدی با دوز بالا در افراد مبتلا به سرطان خون از نوع لوسمی عوارض جانبی متعددی دارد که یکی از شایع ترین آن ها کاهش تعداد گلبول های قرمز خون است.
شباهت ها و تفاوت های لوسمی و کم خونی
این دو اختلال چه طور باهم در ارتباطند؟
اگر چه لوسمی و کم خونی دو اختلال با شرایط متفاوت هستند، اما هر دو یک ویژگی مشترک دارند. هر دو بر خون تاثیرگذارند.
اما لوکمیا نوعی سرطان است که منجر به رشد غیر عادی سلول ها می شود. در مقابل کم خونی حاصل کاهش تعداد گلبول های قرمز است. این طور عنوان شده که لوکمیا خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می دهد.
انواع لوسمی
انجمن سرطان آمریکا لوسمی را به چند نوع مختلف تقسیم می کند که شامل این موارد است:
لوسمی حاد و مزمن
زمانی که سلول های نابالغ و جوان تحت تاثیر قرار گیرند، بیماری حاد است. در مقابل لوسمی مزمن بیشتر سلول های قدیمی تر را درگیر می کند.
علی رغم قدیمی و پیر بودن سلول های درگیر در لوسمی مزمن، شدت بیماری در این حالت بیشتر است. علاوه بر این لوسمی حاد سرعت پیشرفت کمتر و لوسمی مزمن سرعت پیشروی بیشتری دارد.
لوسمی میلوئید در مقابل لوسمی لنفوسیتی
این دو نوع لوسمی به تفاوت در نوع سلول های خونی مرتبط می شود. زمانی که گلبول های سفید خون با نام لنفوسیت درگیر سرطان شوند، وسمی لنفوسیتی اتفاق افتاده است.
در مقابل لوسمی میلوئید سایر سلول های خونی یعنی گلبول های قرمز و پلاکت ها را درگیر می کند.
بر اساس نتایج بررسی که در سال 2021 صورت گرفت، کم خونی دو شکل اصلی دارد، هایپرولیفراتیو و هیپوپرولیفراتیو
کم خونی هایپرولیفراتیو
در صورتی که گلبول های قرمز با سرعت بالا از بین رفته و دچار آسیب شوند، فرد دچار کم خونی هایپرولیفراتیو شده است.
کم خونی هیپوپرولیفراتیو
اگر مغز استخوان به مقدار کافی گلبول قرمز تولید نکند، کم خونی هیپوپرولیفراتیو اتفاق خواهد افتاد. از آن جایی که لوکمیا از مغز استخوان آغاز می شود، ممکن است منجر به این نوع کم خونی در فرد شود.
علل لوسمی و کم خونی
علت اصلی لوسمی ناشناخته است و احتمالاً در انواع مختلف این بیماری متفاوت خواهد بود. با این حال محققان بر این باورند که یک سری عوامل زمینه ساز ایجاد سلول های سرطانی هستند که برخی از آنها شامل:
- قرار گرفتن در معرض امواج مختلف
- مواجه با شیمی درمانی جهت درمان موارد قبلی سرطان
- مواجهه با انواع مواد نفتی قابل اشتعال یا بنزن
- برخی از عفونت‌های ویروسی مثل ویروس اپشتین بار
- برخی سندرم های ژنتیکی مثل سندروم داون
کم خونی نیز علل متعددی دارد که یکی از آنها لوسمی و درمان های آن است. شواهد نشان می دهد که 50 درصد از موارد ابتلا به کم خونی به دلیل فقر آهن است.
از دیگر علل کم خونی می توان به این موارد اشاره کرد:
- برخی بیماری های عفونی
- اختلال در سیستم ایمنی
- بیماری سلول های داس شکل
- خونریزی
- کمبود مواد مغذی
- اختلال در جذب مواد مغذی
علائم کم خونی و لوسمی
کم خونی علی رغم اینکه گاهی بی علامت است، اما جنبه های مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. بررسی ها نشان می دهد علائم کم خونی به شدت آن یعنی تعداد گلبول های قرمز بستگی دارد.
برخی از این علائم عبارتند از:
- خستگی و بی حالی
- بی قراری
- کاهش توانایی فرد برای داشتن فعالیت بدنی
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- رنگ پریدگی
- اختلال پیکا، زمانی که فرد تمایل به خوردن اجسام غیر خوراکی دارد
- ضربان قلب بالا یا نامنظم
- سردی دست و پا
لوسمی علائمی مثل کم خونی را در فرد ایجاد می کند. اگرچه علائم این بیماری بسته به نوع آن متفاوت است، اما بر اساس مقاله ای که در سال 2021 منتشر شد لوکمیا یا سرطان خون چنین علائمی در فرد ایجاد خواهد کرد:
- خون ریزی
- کبودی
- تب
- مشکلات اسکلتی
- لنفادنوپاتی
- بزرگ شدن کبد و طحال
- عفونت های مکرر
- ضعف
- تعریق شبانه
بیشتر بخوانید: سرطان ریه و آنچه باید بدانید
تشخیص لوسمی و کم خونی
تشخیص لوسمی بسته به نوع علائمی که بیمار تجربه کرده متفاوت است. به طور کلی پزشک با بررسی سلول های خونی قادر به تشخیص لوسمی خواهد بود.
از این رو ممکن است هر کدام از این روش ها را جهت تشخیص دقیق توصیه کند:
- آزمایش شمارش سلول های خونی
- اسمیر خون محیطی
- فلوسیتومتری
- نمونه برداری مغز استخوان
- بررسی عملکرد کبد
- آزمایش کامل متابولیکی
تشخیص کم خونی نیز مانند لوسمی به نوع و علائم فرد بستگی دارد. گرفتن نمونه خون و اندازه گیری تعداد هموگلوبین، نوعی پروتئین خونی، روش متداولی در این زمینه است.
به گفته کارشناسان مقدار طبیعی هموگلوبین در هر دسی لیتر از خون زنان 12 تا 16 میلی گرم و در مردان 14 تا 17/4 میلی گرم مشخص می شود.
عوامل متعددی بر تغییر میزان هموگلوبین اثرگذارند. معمولا اگر آزمایش خون عددی کمتر از موارد عنوان شده نشان داد، فرد درگیر کم خونی است.
از دیگر آزمایشاتی که جهت تشخیص کم خونی انجام می شوند عبارتند از:
- شمارش سلول های خون
- سونوگرافی
- عکس رادیولوژی
- سی تی اسکن
- آندوسکوپی
- کولونوسکوپی
- لاپاراتومی
بیشتر بخوانید : سرطان معده و آنچه باید بدانید
درمان لوسمی و کم خونی
نوع و روش درمان لوسمی در افراد بسته به نوع بیماری و شرایط عمومی فرد متفاوت است. بر اساس آنچه که در مقاله ای در سال 2021 منتشر شد، شیمی درمانی متداول ترین روش درمان شناخته می شود.
علاوه بر این پزشک احتمالاً یکی از این موارد را نیز توصیه می کند:
- پیوند مغز استخوان
- آنتی بادی های مونوکلونال
- پرتودرمانی
درمان کم خونی بسیار متنوع است. محققان به این نتیجه رسیدند که درمان باید بر اساس علت بروز این اختلال انتخاب شود.
برای مثال اگر دلیل کم خونی، فقر آهن باشد، مصرف مکمل آهن به درمان فرد منجر خواهد شد. همچنین آنها ادعا می کنند که در صورت بروز کم خونی به سبب سرطان، مصرف مکمل آهن کمک کننده خواهد بود.
انتقال گلبول های قرمز و محرک ارتیروپوئزیس (دارویی برای تحریک رشد گلبول های قرمز خون) از دیگر روش های درمان سرطان به شمار می آیند.
خلاصه
لوسمی و کم خونی دو اختلالی هستند که مستقیم از خون را تحت تاثیر قرار می دهند. علاوه بر این امکان ابتلا به کم خونی در فرد مبتلا به لوسمی بالاست. در حالی که کم خونی عامل ابتلا به لوسمی نیست و این دو اختلال از جهات مختلف با هم تفاوت های اساسی دارند.
اگر علائم ذکر شده در این مقاله را دارید برای تشخیص علت و شروع به موقع درمان در صورت جدی بودن بیماری به پزشک مراجعه کنید. برای دریافت نوبت ملاقات با متخصصین ما در کلینیک فرشاد خسروی در غرب تهران با شماره های زیر تماس بگیرید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
