باکتری ای کولی (E.Coli) یا اشریشیا کلی

باکتری ای کولی چیست

آیا تا به حال بعد از خوردن یا نوشیدن برخی غذاها، مزه ای بد و غیر طبیعی با بویی عجیب در دهان خود حس کرده ‌اید؟

آیا بعد از خوردن این مواد معده ‌تان به هم ریخته، دمای بدن تان بالا رفته و افزایش احساس تهوع با گذر زمان داشته اید؟

در این صورت در حال تجربه تاثیرات باکتری ای کولی (E.coli) هستید. همه ما در درون بدن مان مجموعه ‌ای از باکتری‌ ها را داریم.

برخی از این باکتری ‌ها خوب و برخی دیگر بد هستند. ای کولی شکلی از باکتری است که عموماً درون سیستم گوارش همه موجودات زنده وجود دارد.

اکثر این سویه ‌ها باکتری‌ های بی ‌ضرر و حتی مفید هستند اما برخی سویه ‌ها هم سبب بروز بیماری شدیدی می ‌شوند یعنی همان ای کولی 0157:H7

سویه ‌های مختلفی از ای کولی وجود دارد یعنی از بی ‌ضرر گرفته تا بسیار خطرناک. رایج ‌ترین غذاهای حاوی ای کولی خطرناک عبارتند از گوشت گاو، گوشت خوک، گوشت بره و گوشت ماکیان.

شیر پاستوریزه نشده، آبمیوه ‌های غیر پاستوریزه و حتی سبزیجات خام هم می ‌توانند آلوده به ای کولی باشند.

مثالی از این مورد، شیوع ای کولی در اسفناج در سال ۲۰۰۶ بود که شکل خطرناک ای کولی 0157:H7 در آن یافت شد.

ای کولی 0157:H7

این سویه، سمی مضر تولید می ‌کند که باعث ایجاد اسهال می ‌شود و بیماری ای خطرناک در افراد مسن و جوانان به وجود می ‌آورد.

همچنین به گلبول ‌های قرمز خون، کلیه ‌ها و سایر اندام ‌های بدن آسیب می ‌زند. در ۱۰ درصد از کودکان، عفونت ای کولی منجر به سندرم همولیتیک اورمیک (HUS) می‌ شود که یکی از علل اصلی نارسایی شدید کلیه در کودکان به حساب می‌ آید.

منبع اصلی این سویه ای کولی، امعاء و احشاء بز، گوسفند، گاو، خوک یا سگ، خاک و آب آلوده به مدفوع است.

دور ماندن از ای کولی چالش برانگیز است. ای کولی همه جا وجود دارد یعنی روی دستگیره ‌ها، میز، کف زمین و… .

این روزها ای کولی علائم یک ابر میکروب را دارد که محتمل‌ ترین علت آن، مقاومت باکتریایی به علت استفاده بیش از حد در کشاورزی است.

چون چندین میلیون نفر در سال با ای کولی پاتوژنیک درگیر می ‌شوند، بروز عفونت ‌های مربوط به مثانه و پیشگیری از بروز آن بسیار سخت خواهد بود.

خطرات باکتری ای کولی

همان طور که گفتیم ای کولی نقش مهمی در پردازش غذا دارد و در عین حال یکی از خطرناک ‌ترین میکروب ‌هایی است که بدن با آن می ‌تواند ارتباط داشته باشد.

ای کولی در صورت قرارگیری در شرایط صحیح با سرعت بسیار بالایی تکثیر می ‌شود (هر ۲۰ دقیقه دو برابر می ‌شود) و بنابراین یک فرصت طلب به حساب می‌ آید که درباره مکان زندگی و تکثیر خود اصلاً ایراد گیر نیست.

ای کولی با خوشحالی روی تجهیزات پزشکی، دست‌ ها، داخل دهان، داخل بینی، روی غشای مخاطی، روی مو، داخل مثانه، روی حوله، روی دستگیره در، روی نشیمنگاه توالت و حتی فیلتر آب وجود دارد.

۱۳۰ تا ۱۷۵ میلیون مورد عفونت سیستم گوارش هر ساله در سرتاسر جهان گزارش می ‌شود که ۸۰ درصد آنها به ای کولی مربوط هستند.

تحقیقی مشخص کرد عفونت سیستم گوارش همیشه به علت باکتری ای کولی در بدن فرد ایجاد نمی ‌شود.

آنها به این نتیجه رسیدند که مثلاً ای کولی موجود در گوشت ماکیان بسیار مشابه آنهایی است که در بدن زنان وجود دارد.

محققان، نمونه ‌های ژنوم ژنتیکی ای کولی موجود در بدن انسان را آنالیز و آنها را با نمونه ای کولی موجود در گوشت گاو و خوک مقایسه کردند.

آنها به این نتیجه رسیدند که ای کولی موجود در مرغ بیشترین تطابق را با ای کولی موجود در بدن زنان دارد.

ای کولی بیشترین سازگاری را با موجودات خون گرم همچون انسان‌ ها دارد. سویه‌ ای که به مثانه می ‌چسبد با موهای مولکولی پوشانده شده (کُرک یا مویک باکتری همراه با لکتین – مولکول ‌های خاصی که به مانوز وصل می‌ شوند) و به دیواره سلول ‌های بافت بدن و هر چیز دیگری با مولکول ‌های مانوز با جهت‌ گیری صحیح می ‌چسبد (مثل دی مانوز).

ای کولی و دی مانوز

طی تحقیقات صورت گرفته در مورد رفتار ای کولی، به این نتیجه رسیدیم که به مواد قندی به نام دی مانوز که بدن به شکل طبیعی به عنوان بخشی از دیواره سلولی تولید می ‌کند می ‌چسبند.

دی مانوز معمولاً در مثانه و سیستم ادراری وجود دارد و محل مناسبی برای ای کولی است.

اگر دیواره سلولی در دی مانوز نبود، هر ای کولی ای که می ‌توانست از مجرای ادرار خارج شود، به شکل طبیعی از طریق ادرار دفع می ‌شد اما این گونه نیست.

ای کولی در مثانه تکثیر شده و مشکل از همین نقطه آغاز می ‌شود. ای کولی مسیر خود را از درون دیواره مثانه باز می‌ کند یعنی جایی که آن را به عنوان دشمن نمی‌ شناسند.

در این صورت ای کولی را به عنوان دوست قلمداد می ‌کنند. بدون دی مانوز، خلاصی از آنها بسیار دشوار است.

این حقیقت که ای کولی خود را در دیواره مثانه و بیوفیلم ‌ها دفن می‌ کند توضیحی برای التهاب مکرر مثانه است.

دیواره سلولی باکتری ای کولی با کُرک‌ هایی همراه با لکتین پوشیده شده که مثل قلاب برای مانوز در دیواره مثانه و سیستم ادراری عمل می ‌کند.

بیشتر بخوانید : هلیکوباکتر پیلوری چیست؟ + علل، علائم و پیشگیری

کلونی ای کولی

ای کولی سلول تخم مرغی شکل و سفید رنگی نیست. ای کولی در واقع عاشق دی مانوز موجود در دیواره سلولی است.

گیرنده ‌های مانوز بسیار مشتاق چسبیدن به لکتین ‌ها هستند. دی مانوز هم لکتین ‌های ای کولی را اشغال می‌ کند و مانع از اتصال می‌ شود.

وقتی متوجه جذابیت ای کولی برای گیرنده ‌های مانوز در سلول ‌ها شدیم، این تفکر ایجاد شد که با ایجاد منبعی غنی تر از مانوز می‌ توانیم ای کولی را در ادرار برای چسبیدن به مانوز آزاد، به جای مانوز در دیواره سلولی تشویق کنیم.

به همین دلیل به دنبال منبعی از دی مانوز گشتیم و متوجه شدیم در آمریکا برخی پزشکان از مدت ‌ها قبل آن را به بیماران خود توصیه می ‌کردند.

همچنین می‌ دانیم که استفاده از آنتی بیوتیک‌ ها برای مقابله با عفونت مثانه، منجر به مقاومت بیشتر در مقابل ای کولی و عوارض بلند مدت مربوط به آنتی بیوتیک می ‌شود.

مشکل این است که باکتری ‌ها موجودات زنده بسیار سازگارپذیری هستند. آنها را به قدر کافی در معرض آنتی بیوتیک‌ ها قرار دهید تا راه ‌هایی جهت زنده ماندن از شر داروها پیدا کنند.

همیشه شنیده بودیم که مقدار اندکی از دی مانوز در کرنبری یافت می ‌شود اما اسیدی کردن ادرار عفونت را بدتر می ‌کند.

همچنین دی مانوز در مقادیر اندک در سایر غذاها یافت می ‌شود اما از نظر اقتصادی قابل استخراج نیست.

بنابراین باید منبع طبیعی از دی مانوز پیدا می ‌کردیم به گونه ‌ای که همه نیازهای مربوط به تولید را رفع کند.

علل اصلی عفونت از طریق ای کولی

نوشیدن شیر پاستوریزه نشده

این روزها شاهد عرضه شیر طبیعی غیر پاستوریزه در برخی فروشگاه ‌ها و کافه ‌ها هستیم یعنی شیری که مستقیم از گاو گرفته شده است.

در اکثر موارد، این شیر کاملاً سالم و مناسب است اما خطراتی هم همراه دارد. شیر پاستوریزه یعنی شیری که با دمای بسیار کم برای مدت طولانی گرم شده تا هرگونه سموم، انگل یا سایر ارگانیسم ‌های موجود در آن همچون ای کولی از بین بروند.

اگر شیر غیر پاستوریزه بنوشید خطر هضم سویه خطرناک این باکتری وجود دارد که باعث بیمار شدن فرد می ‌شود.

این باکتری ‌ها از پستان گاو وارد شیر شده و خطر انواع مختلفی از علائمی که قبلاً ذکر کردیم بسیار افزایش می ‌یابد.

گوشت فرآوری شده

گوشت فراوری شده می‌ تواند یکی از حاملان بالقوه ای کولی باشد. وقتی گوشت چرخ کرده فرآوری می‌ شود، گاهی اوقات باکتری ‌های موجود در روده حیوان راه خود را به درون گوشت پیدا می ‌کنند.

گوشت چرخ و فرآوری شده اغلب محیط مناسبی برای ای کولی به شمار می آید چون از مجموعه ‌ای از حیوانات مختلف به دست آمده است.

ورود مقدار بسیار اندکی از آن به بدن سبب بیماری شدیدی در فرد خواهد شد.

بیشتر بخوانید :گاستروانتریت باکتریایی | بیماری باکترایی گوارشی

آب آلوده

از منظر سلامت، آب سالم ‌ترین نوشیدنی به شمار می‌ آید. آب تصفیه شده یا آب معدنی تمام مواد سالم معدنی را در بر دارد و منبع خوبی برای هیدراته (پر آب) نگه داشتن بدن به شمار می ‌آید.

اما برخی آب‌ ها حاوی ای کولی هستند مثل آب‌ های آلوده استخر، دریاچه و آبگیرها که اگر به طور اتفاقی بلعیده شوند خطر بیماری افزایش می ‌یابد.

حیوانات

تماس با حیوانات باغ وحش یا مزرعه و غذا دادن به آنها فرد را در معرض باکتری ای کولی قرار می‌ دهد.

این باکتری روی موی حیوانات است پس اگر بعد از لمس آنها دست خود را نشویید، وارد غذا شده و راه خود را به بدن باز می ‌کند.

میوه ‌ها و سبزیجات

میوه ‌ها و سبزیجات بدون شک از سالم ‌ترین انواع غذاها هستند اما می ‌توانند حامل باکتری ای کولی باشند.

این غذاها ممکن است با آب آلوده آبیاری شوند بنابراین باید کاملاً مراقب این مسئله باشید.

انتقال از سایر افراد

اگر با فرد حاوی باکتری ای کولی در تماس باشید، امکان انتقال آن به شما بسیار زیاد است.

والدین اغلب بعد از پاکسازی بدن کودک مبتلا به باکتری ای کولی بعد از دفع، از انتقال آن به بدن خود می ‌ترسند.

اگر والدین بعد از دفع کودک یا تمیز کردن استفراغ او دست خود را به خوبی نشویند حتی ورود کوچک ترین ردی از ای کولی به بدن سبب بیماری زایی خواهد شد.

نحوه درمان عفونت ای کولی در روده

برای عفونت روده ای کولی، آنچه فرد برای رفع علائم نباید انجام دهد، به اندازه آنچه باید انجام دهد مهم است.

مثلاً، عفونت روده ای کولی که به علت سم شیگا ایجاد می ‌شود (STEC) و هر ساله در آمریکا ۲۶۵ هزار عفونت غذایی به وجود می ‌آورد، به آنتی بیوتیک نیاز ندارد.

در واقع درمان این موارد با آنتی بیوتیک خطر بروز سندرم HUS را افزایش می‌ دهد. سندرم HUS مشکلی است که در آن سموم گلبول‌ های قرمز خون را از بین می‌ برند و بنابراین سیستم تصفیه کلیه مختل می ‌شود.

در این صورت نارسایی کلیه ایجاد خواهد شد. نباید عفونت ‌های STEC را با داروهای بدون نسخه ضد اسهال درمان کرد.

این داروها خطر بروز سندرم همولیتیک اورمیک را افزایش می ‌دهند. داروهای ضد اسهال سیستم گوارش را کند کرده بنابراین مانع از دفع سموم از بدن می ‌شوند.

در چنین مواردی، درمان ‌های زیر در منزل و برای رفع علائم STEC تجویز می ‌شوند:

• استراحت کافی : به بدن استراحت بدهید تا تمام تلاش خود را برای رفع عفونت انجام دهد.
• پر آب نگه داشتن بدن : مصرف مایعات به قدر کافی مثل آب و انواع سوپ ‌ها به پر آب نگه داشتن بدن و رفع خستگی کمک می‌ کند.
• جرعه‌ های اندک بنوشید : این امر در پیشگیری از استفراغ موثر است.
• اجتناب از مصرف غذاهایی که علائم را بد تر می‌ کنند : این مواد شامل آب سیب و گلابی، کافئین، الکل، غذاهای تند، لبنیات و غذاهای چرب و پرفیبر می ‌شود.
• با غذاهای بی ‌نمک و بی‌ ادویه شروع کنید : با خوراکی ‌هایی مثل نان تست، بیسکویت، تخم مرغ و برنج غذا خوردن را آغاز کنید.

اکثر بزرگسالان بعد از حدود یک هفته بدون درمان ‌های پزشکی به خوبی بهبود می‌ یابند.

اما اگر اسهال و تب فرد بیش از سه روز طول کشیده یا مدفوع خونی و استفراغ شدید منجر به دهیدراسیون را تجربه می ‌کنید باید به پزشک مراجعه کند.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت تجربه موارد زیر با پزشک مشورت کنید:

• اسهالی که بیش از سه روز طول کشیده یا با تب بالای 38.8 همراه است
• خون در مدفوع
• استفراغ شدید با دهیدراسیون (عدم توانایی در نوشیدن مایعات و عدم دفع ادرار)

برای تشخیص و درمان انواع عفونت ها و بیماری های گوارشی می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.