نقش جراحی در درمان اختلال بلع چیست؟
اختلال بلع چیست؟
مشکل در بلع را اختلال بلع یا دیسفاژی می گویند. این عارضه نشانه مشکل در انتقال مواد غذایی یا بزاق از دهان به داخل معده است. در این مقاله باهم در مورد اختلال بلع، دلایل، علائم، نحوه تشخیص و درمان از جمله جراحی اختلال بلع صحبت خواهیم کرد.
اگرچه مشکل بلع می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد اما در افراد مسن، نوزادان، جوانان با هیجان و یا استرس بالا و افراد دارای مشکلات مغز یا مشکلات دستگاه عصبی رایج تر است.
مشکلات مختلف زیادی وجود دارد که می تواند مانع کارکرد درست حلق یا مری شود.
بعضی از آنها جزئی و بعضی از آنها هم جدی هستند.
اگردر یک ماه یک یا دو بار در بلع مشکل داشته اید احتمالاً هیچ مشکلی در سلامتی ندارید.
اما اگر دائماً در بلع خود مشکل دارید احتمالاً مشکل جدی تری دارید که باید درمان شود.
چه چیزهایی باعث مشکل بلع می شود؟
در حالت عادی عضلات حلق یا مری شما بدون هیچ مشکلی فشرده می شوند، منقبض می شوند و یا غذا و مایعات را از دهان به درون معده حرکت می دهند.
اما بعضی اوقات غذا یا مایعات بسختی به درون معده تان هدایت می شود. دو نوع مشکل وجود دارد که حرکت غذا و مایعات در مسیر مری را دشوار می سازد:
عضله ها و عصب هایی که کمک می کنند غذا از حلق و مری عبور کنند، بخوبی عمل نمی کنند.
این اتفاق زمانی رخ می دهد که یکی از مشکلات زیر را داشته باشید:
سکته یا آسیب دیدن مغز یا نخاع شوکی
داشتن مشکل در دستگاه عصبی، بعنوان مثال نشانگان پس از فلج اطفال، مالتیپل اسکلروزیس (MS)، تحلیل عضلانی یا بیماری پارکینسون.
مشکل دستگاه ایمنی که سبب آماس (یا التهاب) و ضعف می گردد، بعنوان مثال تورم و آماس چند عضله با هم.
اسپاسم مری
این بدین معناست که ماهیچه های مری بصورت ناگهانی منقبض می شوند. بعضی اوقات این مسئله می تواند از حرکت غذا در مری و ورود غذا به معده جلوگیری کند.
تصلب پوست
در این شرایط، بافت های مری سخت و تنگ می شوند. تصلب پوست می تواند سبب ضعف ماهیچه های تحتانی مری نیز شود که باعث می شود غذا و اسید معده را (از گلو و دهان) بالا بیاورید.
بعضی اوقات گلو یا مری مسدود می شود
این زمانی رخ میدهد که یکی از مشکلات زیر را داشته باشید:
بیماری رفلاکس معده به مری (GERD). وقتی که اسید معده دائماً به مری تان بر می گردد میتواند زخم هایی را در مری تان ایجاد کند و این زخم ها بتدریج بزرگتر میشوند.
این زخم ها میتوانند باعث تنگ تر شدن مری شوند.
ازوفاژیت (التهاب مری). ازوفاژیت به معنای التهاب مری است. این عارضه ممکن است توسط مشکلات مختلفی ایجاد شود، از جمله GERD، عفونت داشتن، یا گیر کردن یک قرص در مری.
یکی از دلایل دیگر آن میتواند واکنش آلرژیک به غذا یا ذرات موجود در هوا باشد.
دیورتیکول. کیسه های کوچکی در دیواره های مری یا حلق وجود دارد.
تومورهای مری. این قسمت های زائد در مری میتواند سرطانی یا غیرسرطانی باشد.
توده های خارج از مری مانند گره های لنفاوی، تومورها یا خار استخوان bone spurs بر روی مهره ها که بر مری تان فشار می آورند.
یک دهان خشک میتواند اختلال بلع را تشدید کند.
دلیل آن هم این است که شما ممکن است بزاق کافی برای تسهیل حرکت غذا از دهان به داخل مری را نداشته باشید.
خشکی دهان بخاطر مصرف بعضی قرص ها یا مشکلات بهداشتی دیگر نیز ایجاد میشود.
علائم اختلال بلع چیست؟
اختلال بلع می تواند یک عارضه موقتی و زودگذر باشد، ملایم یا سخت باشد، یا اینکه به مرور زمان بدتر شود.
اگر مشکل بلع دارید احتمالاً دارای بعضی از نشانه های زیر می باشید:
- مشکل در بلع غذا یا مایعات با اولین تلاش.
- تهوع، حالت خفگی، یا سرفه در هنگام بلع.
- بالا آوردن غذا یا مایعات به داخل گلو، دهان، یا بینی بعد از بلع غذا.
- ترس از بلع جامدات یا مایعات
- احساس گیر افتادگی غذا یا مایعات در بخش هایی از گلو یا سینه تان.
- حس درد در هنگام بلع.
- داشتن درد یا فشار در سینه یا سوزش معده.
- کم کردن وزن چون غذا یا مایعات کافی به بدنتان نمی رسد.
تشخیص اختلال بلع چطور انجام می شود؟
اگر در بلع مشکل دارید پزشک تان سوالاتی در مورد نشانه های این عارضه می پرسد و شما را معاینه میکند.
جهت تشخیص و درمان بیماری اختلال بلع به کلینیک یادمان مراجعه کرده و یا تماس بگیرید و تحت نظر دکتر فرشاد خسروی و الهام محمودی درمانگر تخصصی اختلال بلع در غرب تهران و شهرک غرب، فرآیند درمان را آغاز کنید.
او از شما می پرسد که آیا در بلع جامدات، مایعات، یا هر دوی آنها مشکل دارید.
اینکه آیا فکر می کنید غذا یا مایعات در گلویتان گیر میکند، آیا سوزش معده دارید و اگر دارید چند مدت است، و اینکه چند وقت است که در بلع مشکل دارید.
همچنین پزشک رفلکس ها (پاسخ های غیر ارادی اعصاب)، قدرت ماهیچه، و تکلم شما را بررسی میکند.
پزشک تان سپس شما را پیش یکی از متخصصان زیر می فرستد:
- متخصص گوش، گلو و بینی، که مشکلات مربوط به گوش، بینی و گلو را معالجه میکند.
- متخصص گوارش که مشکلات سیستم گوارشی را معالجه میکند و در صورتی که اختلال بلع شما مربوط به مری و معده باشد آن را تحت درمان قرار می دهد.
- متخصص مغز و اعصاب، که مشکلات مغز، نخاع شوکی و سیستم عصبی را معالجه میکند.
- آسیب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر)، که مشکلات بلع و تکلم را ارزیابی و درمان میکند.
برای مشخص شدن علت مشکل بلع شما ممکن است لازم باشد یک یا چند آزمایش از موارد زیر را انجام دهید:
اشعه ایکس. اشعه ایکس، عکس هایی از گردن یا سینه شما را فراهم می سازد.
بلع باریوم. در این تست که توسط دکتر فرشاد خسروی و در بیمارستان انجام می شود، شما یک ماده سفید رنگ به نام باریوم را می بلعید و دکتر توسط اشعه ایکس، ورود آن به دهان، حلق، مری و معده را مورد بررسی قرار می دهد.
معاینه بوسیله فلوروسکوپ. در این آزمایش باید نوعی باریوم را قورت دهید و از فرآیند بلع شما یک فایل ویدئویی تهیه میشود. تفاوت این تست با بلع باریوم، ارگان های مری و معده است که در این تست مورد بررسی قرار نمی گیرند.
آندوسکوپی از راه بینی. در این آزمایش، پشت حلق شما را با استفاده از یک آندوسکوپ انعطاف پذیر نگاه میکند.
دیدن مری توسط دستگاه درون بین، یا اندوسکوپی معدی-رودهای فوقانی.
در طی این آزمایشات، پزشک یک وسیله نازک و انعطاف پذیر با نام اسکوپ در دهان تان می گذارد و از گلویتان عبور می دهد تا داخل مری، و احتمالاً معده و روده فوقانی تان دیده شود.
بعضی اوقات یک تکه بافت کوچک برای بیوپسی برداشته میشود. بیوپسی آزمایشی است که وجود التهاب یا سلول های سرطانی را بررسی میکند.
مانومتری. در طی این آزمایش، پزشک یک لوله کوچک درون مری تان قرار داده می دهد.
لوله به یک کامپیوتر متصل است که فشار شما را در هنگام بلع اندازه گیری میکند.
بازبینی pH، که آزمایش میکند چند وقت یکبار اسید از معده وارد مری میشود و اینکه این اسید چه مدت در مری باقی می ماند.
نحوه درمان اختلال بلع
درمان شما به علت مشکل بلع شما بستگی دارد. درمان های نارسایی بلع عبارتند از:
تمریناتی برای ماهیچه های دخیل در بلع. اگر در مغز، اعصاب، یا ماهیچه هایتان مشکل دارید لازم است تمریناتی را انجام دهید تا ماهیچه هایتان را برای کار کردن هماهنگ با هم به منظور بلع غذا آماده و تقویت کنید.
همچنین ممکن است لازم باشد یاد بگیرید که بدن تان را در چه حالتی نگه دارید یا غذا را چطور در دهانتان بگذارید، تا روند بلع بهتر شود.
تغییر غذاهایی که میخورید. پزشک تان ممکن است بلع غذاها و نوشیدنی های خاصی را به شما توصیه کند تا فرآیند بلع تان آسان تر گردد.
اتساع یا بالن زدن. در این درمان، دستگاهی به درون مری تان فرستاده میشود تا هر گونه محل تنگ شدگی در مری تان را باز کند.
ممکن است لازم باشد این درمان را بیشتر از یکبار انجام دهید.
آندوسکوپی. در بعضی از موارد پزشک از یک اسکوپ نازک و بلند استفاده میکند تا شیئی که در مری تان گیر کرده است ر بیرون بیاورد.
داروها. اگر دچار نارسایی بلع مرتبط با GERD، سوزش معده، یا التهاب مری هستید تجویز دارو به شما کمک میکند تا از وارد شدن اسید معده به مری تان جلوگیری کنید.
عفونت در مری اغلب با داروهای آنتی بیوتیک درمان می شوند.
در موارد نادر فردی که نارسایی بلع چندان شدیدی ندارد ممکن است به لوله تغذیه نیاز پیدا کند چون قادر نیست که غذا و مایعات کافی بخورد.
جراحی اختلال بلع
جراحی اختلال بلع. اگر چیزی مری را مسدود کند (بعنوان مثال یک تومور یا دیورتیکول)، ممکن است بیرون آوردن آن نیازمند جراحی باشد.
جراحی اختلال بلع بعضی اوقات در افرادی نیز استفاده میشود که مشکلی دارند که بر ماهیچه مری تحتانی شان تأثیر می گذارد (آشالازی).
جراحی برای مشکل مزمن تنفسی میتواند مستلزم کارهای زیر باشد:
- متمرکز کردن Medialization: اینکار به باز کردن انسداد چاکنای و فشار دهانه حنجره در حین بلع کمک میکند.
- تعلیق حنجره: حنجره در یک جایگاه نسبتاً محافظت شده در زیر بستر زبان قرار می گیرد.
- انسداد حنجره: اینکار ممکن است برای بستن حنجره انجام شود و به این شکل، از مسیر جریان هوا محافظت می کند.در این جراحی بیمار صداسازی را از دست میدهد اما مسیر تنفسی در حین بلع ایمن می ماند.
- انحراف یا جداسازی حنجره، نای: اینکار به منظور جداسازی مسیر جریان هوا از دسته تارهای عصبی گوارشی انجام میشود.
در شرایط حاد زمانیکه نیاز فوری به کاهش سطح ترشح و بهبود وضعیت تنفسی بیمار وجود دارد، تراکئوستومی یک انتخاب جراحی ساده و مؤثر می باشد.
با این حال در یک شرایط مزمن که احتمالی برای بازگشت بلع و صوت سالم به بیمار وجود ندارد برداشتن و قطع حنجره، مؤثرترین انتخاب است.
در بیمارانی که بازگشت صوت و عملکرد بلع به صورت کامل مشخص نیست اما سطح ترشحات، حیات بیماری را تهدید میکند میتوان از انسداد موقتی حنجره استفاده کرد.
شما می توانید جهت دریافت مشاوره درمان مشکل بلع با کلینیک یادمان درمان اختلال بلع شهرک غرب تماس گرفته و با دکتر فرشاد خسروی و خانم الهام محمودی درمانگر تخصصی اختلالات بلع جهت راه کارهای درمانی صحبت کنید.
