غذا نخوردن بعد از سکته مغزی
اگر در اطرافیانتان کسی درگیر سکته مغزی شده باشد، احتمالا با مشکل غذا نخوردن بعد از سکته مغزی مواجه شده باشید که حالا در این صفحه هستید. در اکثر مواقع، فرد بعد سکته مغزی نمی تواند غذا بخورد، یا میلی به غذا ندارد و یا اجازه غذا خوردن ندارد. در این مقاله به دلایل و درمان غذا نخوردن بیماران سکته مغزی خواهیم پرداخت. این مشکل که می تواند به سرعت به سوء تغذیه، ضعف سیستم ایمنی و افزایش عوارض بستری منجر شود، باید سریعا مورد بررسی و درمان قرار گیرد.
دلایل غذا نخوردن پس از سکته مغزی
غذا نخوردن ممکن است به دلایل متعددی در بیماران سکته مغزی دیده شود که برخی از آنان جسمی و برخی روانی هستند.
اختلال در بلع(دیسفاژی)
یکی از شایع ترین دلایل نخوردن غذا در این بیماران، آسیب به بخش خاصی از مغز در اثر سکته است که خود مسئول مدیریت و هماهنگی بلع بوده است. به دنبال این آسیب فرد مهارت بلع خود را از دست می دهد. ممکن است جویدن یا بلع را فراموش کند و یا ممکن است در حین یا بعد بلع موارد غذایی وارد ریه بیمار شود. علائم این اختلال شامل:
- سرفه هنگام صرف غذا
- گیر کردن غذا در گلو
- تغییر صدا بعد از غذا
- پنومونی یا عفونت ریه ناشی از آسپیراسیون در حین بلع
کاهش سطح هوشیاری یا ضعف عضلانی
در برخی بیماران، به ویژه در روزهای اول، سطح هوشیاری کاهش می یابد و یا ضعف حرکتی آن چنان شدید است که امکان بلع غذا به صورت مستقل وجود ندارد. وقتی بیمار هوشیاری پایینی دارد نمی توان انتظار داشت که بتواند غذا بخورد، حتی اگر عضلات و عصب او سالم باشند.
بی اشتهایی روانی
افسردگی پس از سکته مغزی، پدیده ای شایع و بسیار تاثیر گذار است. این بیماران اغلب دچار بی میلی نسبت به غذا می شوند و حتی از تغذیه با کمک نیز امتناع می کنند.
اختلالات حسی- حرکتی در دهان
درگیری اعصاب مسئول حس و حرکت زبان، گونه و سقف دهان ممکن است حس چشایی، حرکت عضلات بلع یا تشخیص حرارت غذا را مختل کند و در نتیجه فرد از غذا اجتناب کند.
این اختلال در حس و حرکت می تواند به دنبال طولانی شدن زمان استفاده از لوله تغذیه نیز به وجود آید، چرا که وقتی از عضلات برای بلع استفاده نشود، مطمئنا عضله ضعیف خواهد شد. همچنین عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در روزهای اول بعد سکته می تواند به حس چشایی زبان به دلیل بار سنگینی که روی زبان می نشیند، آسیب بزند.
پیامدهای تغذیه ناکافی بعد از سکته مغزی
اگر امتناع یا ناتوانی در دریافت غذا را جدی نگیرید، این مشکل می تواند عوارض جدی ایجاد کند:
- سوء تغذیه و کاهش وزن شدید
- افزایش احتمال زخم بستر( این مورد خیلی مهم است چرا که درمان آن سخت و خود زخم بسیار دردناک است)
- ضعف سیستم ایمنی و عفونت های مکرر
- افزایش مدت بستری و کاهش اثربخشی توانبخشی
- افت عملکرد ذهنی و شناختی
راهکارهای درمانی و توانبخشی
ارزیابی جامع بلع
نخستین قدم، ارزیابی بلع توسط متخصص درمان اختلال بلع است. این ارزیابی مشخص می کند که آیا بیمار در معرض خطر آسپیراسیون است یا خیر و تعیین می کند که چخ نوع تغذیه ای برای او مناسب است(دهانی، لوله ای یا ترکیبی)
تغییر غلظت غذا
در بیماران اختلال بلع، تعدیل غلظت غذا مثل استفاده از پوره، غذاهای میکس و له، غذاهای نرم نیمه جامد و مایعات غلیظ می تواند به بلع ایمن کمک کند.
تمرینات تقویتی عضلات بلع
گفتاردرمانگر با اجرای تکنیک هایی مانند:
- تمرینات تقویت عضلات زبان، گونه و حلق
- مانورهای بلع مانند مندلسون یا بلع پر فشار
- تحریکات حسی داخل دهان
- الکتروتراپی
- منوال تراپی
- افزایش قدرت عضلات دخیل در بلع
- ارائه برنامه تمرینی منظم به بیمار
- ارائه رژیم غذایی مناسب به بیمار
به بهبود عملکرد بلع کمک می کند.
اقدامات احتیاطی رایج و مهم در حین بلع
انجام این نکات در صورت وجود اختلال بلع بع بلع ایمن در بیمار کمک خواهد کرد:
- هنگام بلع آب یا غذا به شکل صاف بنشینید.
- تکه های غذا و جرعه های کوچکی از آب را مصرف کنید.
- به هنگام خوردن یا نوشیدن عجله نکنید.
- تمام مواد غذایی را از دهان خود پاک کنید.
حمایت تغذیه ای جایگزین
در مواردی که تغذیه دهانی ممکن نیست، استفاده از لوله بینی- معده ای(NG tube ) یا پگ(PEG) برای تامین انرژی و مواد مغذی حیاتی بیمار ضروری است.
بیشتر بخوانید: تعبیه لوله تغذیه (گاستروستومی)
درمان روان شناختی و حمایت عاطفی
برای بیمارانی که به دلایل روحی از خوردن اجتناب می کنند، مشاوره روان شناسی و حمایت عاطفی خانواده نقش کلیدی دارد. افسردگی باید به سرعت شناسایی و درمان شود.
بیمارم بعد از سکته مغزی غذا نمی خورد. چگونه کمکش کنم؟
خبر خوب این است که اگر بیمارتان بعد از سکته مغزی غذا نمی خورد،می توانید با بهره گیری از کمک متخصصین حوزه توانبخشی این مهارت مهم و حیاتی را به آنها برگردانید.
ما در اینجا مراحلی را آماده کردیم که با دنبال کردن آن ها می توانید پس از سکته مغزی مجدداً مهارت خوردن و بلع بیمارتان را بهبود بخشید:
مرحله 1: وضعیت هوشیاری بیمار را چک کنید
وضعیت هوشیاری بیمارتان را چک کنید. آیا چشم هایش را باز می کند؟ صدای شما را می شنود؟ می تواند صحبت کند؟ پاسخ مناسبی به سوالات شما می دهد؟ درد را حس می کند؟
هرچه به سوالات بالا بهتر بتوانید پاسخ دهید، یعنی هوشیاری بیمارتان بالاتر است. جواب منفی به هر کدام از سوالات بالا، بیانگر کمبود سطح هوشیاری بیمار و در نتیجه عدم توانمندی فعال بیمار در بلع غذا خواهد بود.
مرحله 2: با یک گفتاردرمانگر تخصصی در حوزه بلع تماس بگیرید:
درمان تخصصی اختلال بلع بر عهده گفتاردرمانگرانیست که به صورت تخصصی در حوزه درمان و ارزیابی بلع کار می کنند.
گرچه عمل بلع ربطی به صحبت کردن ندارد اما به دلیل این که عضلات دهانی درگیر می شوند این مشکل در گروه گفتار قرار می گیرد. یک آسیب شناس گفتار و زبان می تواند شرایط مخصوص شما را ارزیابی کرده و برای شما یک برنامه توانبخشی منحصر به فرد تهیه کند.
بعد از تماس با تیم درمان بلع، وضعیت هوشیاری بیمارتان را شرح دهید، آنها با توجه به پاسخ های شما، راهنمایی لازم را ارائه خواهند داد.
تیم درمانی دکتر خسروی، بعد ارزیابی دلیل اصلی غذا نخوردن را مشخص کرده و برای درمان راهنمایی تان خواهد کرد.
مرحله 3: انجام تمرینات بلعیدن
این احتمال وجود دارد که آسیب شناس گفتار و زبان از شما بخواهد تمرینات بلع را انجام دهید. هدف از انجام این کار احیای مغز از طریق انعطاف پذیری عصبی است.
انجام مکرر تمرینات بلع انعطاف پذیری عصبی و شکل گیری شبکه های عصبی جدید در مغز را تحریک می کند.
این مسیرهای عصبی مجدداً ارتباط مغز وعضلات را برقرار می کنند تا بتوانید دوباره توانایی بلعیدن را به دست آورید.
تکرار و پایداری مهم است زیرا مغز برای احیای خود به تحریک زیادی احتیاج دارد.
از آسیب شناس گفتار و زبان بخواهید برای شما تمرینات بلع تجویز کند تا به تنهایی در خانه انجام دهید و در نتیجه بتوانید تکرار مورد نیاز برای بهبودی را حفظ کنید.
مرحله 4: الکتروتراپی عضلات بلع
اکثر بیماران با تحریک الکتریکی در توانبخشی سکته مغزی که تنها برای بهبود حرکت پا و بازو انجام می شود آشنا هستند.
با این وجود تحریک الکتریکی می تواند در کمک به بازیابی حرکتی در موارد مختلف از جمله دیسفاژی و مهارت های حرکت دهان نیز مفید باشد.
این کار با قرار دادن الکترودهایی بر روی عضلات گلو انجام می شود و با ارسال تحریک به عضله و سپس به سیستم عصبی مغز به ترغیب انعطاف پذیری عصبی کمک می کند. بهترین گزینه برای انجام این کار در کلینیک دکتر خسروی و با دستگاه وایتال استیم است. هنگام انتخاب دستگاه دقت کنید، تنها دستگاهی که تاییدیه FDA را دارد، دستگاه وایتال استیم است. توصیه می کنیم مقاله مربوطه را مطالعه کنید تا با این دستگاه و روش کار آن بیشتر آشنا شوید.
استفاده از دستگاه در کنار تمرینات توانبخشی می تواند به پیشرفت کمک بسیار زیادی بکند. اگر استفاده از دستگاه مورد تایید درمانگرتان باشد، استفاده از آن توصیه می شود.
مرحله 5: با استفاده از تکنیک های جبرانی بدون خطر غذا بخورید
تمرینات بلع و تحریک الکتریکی از مؤثرترین روش ها برای بلع مجدد پس از سکته مغزی هستند اما دستیابی به نتایج زمان خواهد برد. لازم است برای به حداقل رساندن خطر خفگی یا آسپیراسیون خاموش ایمنی خود را حفظ کنید.
در اینجا چند نکته برای ایمنی بیشتر در ارتباط با دیسفاژی را برایتان شرح می دهیم:
- غذاهای نرم بخورید زیرا جویدن آن ها راحت تر است.
- مایعات غلیظ بنوشید چراکه نسبت به مایعات رقیق آهسته تر عمل کرده و احتمال خفگی کاهش می یابد.
- سعی کنید صاف بنشینید و هرگز هنگام صرف غذا دراز نکشید!
- به آرامی غذا بخورید زیرا این کار خطر خفگی را تا حد زیادی کاهش می دهد.
- از خوردن غذاهایی با مواد مختلف مانند سوپ هایی که محتویات آن درشت است خودداری کنید چراکه این کار در صورت داشتن دیسفاژی دشوار و خطرناک است.
این روش های جبرانی می توانند در طول توانبخشی از سکته مغزی به حفظ ایمنی کمک کنند.
هنگامی که توانستید بعد از سکته مغزی به تدریج مجدداً غذا را ببلعید مطمئن شوید که هنگام خوردن غذاهای جدید فردی نزدیکتان باشد.
ایمنی شما بیش از هر چیز دیگری مهم است!
غذا نخوردن بعد از سکته مغزی چقدر طول می کشد؟
دیسفاژی در هر فرد متفاوت است بنابراین بهبودی هر کدام نیز متفاوت خواهد بود. دانستن مدت زمان بهبودی بیمار از دیسفاژی غیرممکن است.
گاهی دیسفاژی بدون هیچ درمانی از بین می رود که پدیده ای به نام بهبودی خود به خود است. در صورتی که سکته مغزی خفیف باشد احتمال بهبودی خود به خود بیشتر است.
بر اساس گفته های انجمن نورولوژي اروپا سكته هاي شديدتر منجر به آسيب هاي ماندگارتر خواهند شد. چنانچه دیسفاژی شدید باشد اغلب لازم است برای ماه اول از لوله های تغذیه استفاده شود.
ما نمی دانیم بهبودی از سکته مغزی چه مدت طول می کشد اما مطمئناً پیروی مداوم از برنامه توانبخشی احتمال بهبودی را افزایش خوهد داد.
چشم انداز بیماران سکته مغزی مبتلا به دیسفاژی
شاید برخی از بیماران بخصوص اگر سکته مغزی خفیف باشد به طور کامل از دیسفاژی بهبود یابند. سایر بیماران به لوله تغذیه نیاز دارند که در صورت شدید بودن سکته مغزی احتمال آن بیشتر خواهد بود.
با آسیب شناس گفتار و زبان همکاری کرده و از او درباره تمرینات بلع که می توانید در خانه انجام دهید سوال بپرسید.
این کار به شما کمک می کند تا روزانه و بطور مداوم ورزش کنید و به این ترتیب مغز خود را مجدداً احیا کرده و بهبود می یابد.
از همه مهمتر این است که هرگز امید خود را از دست ندهید.
داستان های موفقیت آمیز زیادی درباره بیماران سکته مغزی وجود دارد که نسبت به آنچه انتظار می رفت بهبودی بیشتری داشته اند. چراکه به خودشان ایمان داشته و تلاش می کنند. موفق باشید!
بیشتر بخوانید: رفرنس
بیشتر بخوانید: توانبخشی بلع با تمرین بیماران سکته مغزی
شما می توانید برای آغاز درمان مشکل بلع یا اختلال بلع در سکته مغزی جهت دریافت مشاوره با دکتر فرشاد خسروی و کلینیک اختلال بلع تماس بگیرید.
تلفن ثابت
تلفن همراه
آدرس:
تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک
بسیار عالی