بزرگی غده تیروئید و اختلال بلع (دیسفاژی)

یکی از عوارضی که بزرگی غده تیروئید ممکن است به همراه داشته باشد اختلال بلع یا همان دیسفاژی است.

غده‌ی تیروئید در صورتی که از اندازه‌ی طبیعی خود بزرگتر شود، موجب ایجاد فشار در عضلات و ساختار دخیل در بلع شده و در نتیجه بلع را دچار اختلال می‌کند.

این غده یک غده‌ی پروانه‌ای شکل در زیر گردن است. بزرگ شدن غده تیروئید می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات مختلف تیروئید و همچنین وضعیت‌های دیگر پزشکی باشد.

اگرچه همه بیماران مبتلا به غدد تیروئید بزرگ (که به آن گواتر نیز گفته می‌شود) احساس فشردگی در اندام بلع را ندارند اما با  توجه به نتیجه‌ی مطالعات، حدود 33 درصد از افراد مبتلا به گواتر خوش خیم، دچار مشکلاتی چون اختلال در بلع و تنفس می‌شوند.

عارضه هایی که موجب بزرگ شدن غده‌ی تیروئید می‌شود:

بیماری گریوز

این بیماری نوعی اختلال خود ایمنی بوده که موجب ترشح بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌شود که معمولاً منجر به بزرگ شدن غده‌ی تیروئید می‌گردد.

تیروئیدیت

تیروئیدیت به معنای تورم یا التهاب تیروئید است که با توجه به علتی که منجر به التهاب تیروئید شده است، به چند دسته طبقه‌بندی می‌شود.

بیماری هاشیموتو

این بیماری نوعی التهاب مزمن تیروئید است که به علت اختلال در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود که در نتیجه‌ی آن غده‌ی تیروئید متورم شده و دیگر نمی‌تواند به میزان کافی هورمون تولید کند.

ندول(گره‌های) تیروئیدی

نوعی اختلال است که در آن قسمتی از بافت تیروئید به صورت غیرطبیعی رشد می‌کند که البته خوش‌خیم بوده و خطری به دنبال ندارد.

پرکاری تیروئید(تیروئید بیش‌فعال) یا کم‌کاری تیروئید (تیروئید کم‌تحرک)

تولید بیش از حد یا کمبود هورمون‌های تیروئید می‌تواند منجر به بزرگ شدن غده‌ی تیروئید شود.

کمبود ید

عدم دریافت ید به میزان کافی مانع از تولید هورمون‌های لازم در غده‌ی تیروئید می شود و بر غده‌ی هیپوفیز که عملکرد تیروئید را تنظیم می‌کند تاثیر می گذارد و در نهایت منجر به بزرگ شدن تیروئید می‌شود.

بارداری

دوران بارداری گاهی با افزایش ترشح هورمون‌ها همراه است که ممکن است منجر به تورم غده تیروئید، نیز شود.

سرطان غده‌ی تیروئید و سایر وضعیت‌های پزشکی نیز ممکن است منجر به بزرگ شدن غده‌ی تیروئید شود.

بزرگ شدن غده‌ی تیروئید چگونه منجر به اختلال بلع می‌شود؟

بلع فرایندی پیچیده است که نیاز به هماهنگی بین مغز، عضلات، عصب‌ها، اسفکترها و مری دارد که در 3 مرحله انجام می‌شود.

مرحله اول

در مرحله اول، غذا (یا مایعات) توسط لب ها، زبان و کام در دهان نگه داشته می‌شود. در این مرحله در صورت نیاز به صورت ارادی جویدن صورت می گیرد.

مرحله دوم

در مرحله دوم، تصمیم مغز برای بلع منجر به ایجاد برخی عکس‌العمل‌های غیرارادی می شود و سپس غذا به سمت حلق می رود.

در این مرحله اسفکتر فوقانی مری برای ورود مواد غذایی باز می شود همچنین حنجره و نای تنگ می‌شوند تا غذا وارد مسیر تنفسی نشود.

مرحله سوم

در مرحله سوم ، غذا و مایعات از ابتدای مری و اسفنگتر تحتانی مری می گذرند و وارد معده می شوند.

بزرگ شدن بیش از حد غده‌ی تیروئید منجر به فشردگی مری (و سایر ساختارهای مجاور آن، مانند نای) می‌شود که در نتیجه منجر به دیسفاژی و در بعضی موارد مشکلات تنفسی می‌شود.

بیمارانی که علائم فشردگی مری یا نای را دارند اغلب احساس می‌کنند غذا در گلو یا مسیر تنفس آنها گیر کرده و احساس خفگی می‌کنند.

محققین با توجه به نتیجه مطالعاتی که بر روی بیماران مبتلا به فشردگی گلو انجام داده اند، اظهار دارند که اندازه ندول یا گره‌ی تیروئیدی در لوب چپ آنها به طور مستقیم بر توانایی بلع تأثیر می‌گذارد.

علائم دیسفاژی چیست؟

دیسفاژی یا اختلال بلع به معنای وجود مشکل در فرایند بلع است که ممکن است در طیفی از خفیف تا شدید متغیر باشد.

در صورتی که بزرگ شدن غده‌ی تیروئید منجر به اختلال بلع شود، همراه با رشد ندول‌ها و پیشرفت وضعیت تیروئیدی بیماردیسفاژی شدیدتر می‌شود.

برخی از علائم اختلال بلع ناشی از بزرگ شدن تیروئید شامل موارد زیر می‌شود:

• احساس درد هنگام بلع
• فشردگی گردن
• احساس گلوبوس (احساس وجود یک توده در گلو)
• خشن و خش‌دار شدن صدا
• حالت تهوع
• استفراغ
• سوزش و تیرکشیدن مکرر قلب
• بلع دشوار
• کاهش وزن شدید
• پنومونی مکرر (ورود مواد غذایی به ریه ها)
• رفلاکس اسید معده
• قادر نبودن به بلع تکه‌های بزرگ غذا

تشخیص و درمان اختلال بلع

از آنجا که اختلال بلع یا دیسفاژی به دلایل مختلف پزشکی ممکن است ایجاد شود، در نتیجه تشخیص دقیق علت آن، برای درمان ضروری است.

در صورتی که غده تیروئید به اندازه ای بزرگ باشد که منجر به فشردگی گلو شود، پزشک با لمس کردن ناحیه گردن در هنگام بلع، قادر به تشخیص گواتر خواهد بود.

علاوه براین، برای تشخیص غده‌ی تیروئید بزرگ که منجر به اختلال بلع می‌شود می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• سونوگرافی
• تست هورمون
• آزمایش‌های آنتی بادی
• اسکن تیروئید
• بیوپسی

همچنین برای تشخیص اختلال بلع می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

آندوسکوپی

در این روش لوله نازک و انعطاف پذیری که مجهز به دوربین کوچکی است وارد مری می شود تا وضعیت مری و حلق را ارزیابی کند.

ویدیوفلوروسکوپی

در این روش پس از بلعیدن ماده حاجب (سولفات باریم) با استفاده از اشعه ایکس از فرایند بلع، عکس‌برداری می‌شود تا چگونگی حرکت آن در مری مشخص شود.

مانومتری

در این روش قدرت و مدت زمان انقباضات و بسط یافتن اسفنکترهای مری اندازه گیری می‌شود.

در صورتی که علت اختلال بلع، بزرگ شدن تیروئید باشد، یکی از روش‌های درمان، برداشتن همه یا جزئی از غده تیروئید (تیروئیدکتومی) است.

مطالعات نشان می‌دهد که 85 درصد از بیمارانی که دچار اختلا بلع ناشی از تیروئید بوده‌اند، پس از انجام عمل جراحی تیروئید، به طور قابل توجهی بهبود یافته‌اند.

در صورت وجود التهاب تیروئید، پزشک برای کاهش تورم تیروئید و مشکلات بلع، اقدام به تجویز دارو می‌کند. که با این حال نحوه‌ی درمان اغلب به شدت اختلال بلع یا دیسفاژی، بستگی دارد.

از جمله سایر وضعیت‌هایی که منجر به اختلال بلع می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف برخی داروهای خاص
• رفلاکس اسید معده
• فشار خون بالا
• دیابت
• سکته‌ی مغزی
• مشکل تارهای صوتی
• تومور
• اختلالات عصبی
• دیستروفی عضلانی

در صورتی که احساس می کنید غده تیروئید شما دچار اختلالاتی شده که بر عملکرد بلع تاثیر می گذارند، بهتر است هرچه سریعتر به یک متخصص اختلال بلع مراجعه کرده و یا با مطب دکتر فرشاد خسروی جهت مشاوره تماس بگیرید.

کلینیک درمان اختلالات بلع دکتر فرشاد خسروی در شهرک غرب تهران از مدرن ترین تجهیزات برای ارزیابی و درمان انواع اختلالات بلع در تمام سنین استفاده می کند.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک