خونریزی گوارشی – علت، نشانه ها و درمان
خونریزی گوارشی چیست
خونریزی گوارشی یکی از رایج ترین شکایات پزشکی است که به مشورت با متخصص گوارش نیاز دارد. خونریزی گوارشی به دو دسته خونریزی گوارشی فوقانی و تحتانی دسته بندی می شود.
علل بروز خونریزی گوارشی فوقانی
بیشترین علت خونریزی گوارشی فوقانی، بیماری زخم پپتیک است. زخم پپتیک بیش از ۵۰ درصد از خونریزی های گوارشی فوقانی را تشکیل می دهد.
بیماری پرفشاری ورید باب، ۱۰ تا ۲۰ درصد از خونریزی های گوارشی فوقانی را شامل می شود.
رایج ترین منبع خونریزی، از واریس ازوفاژیال در بیماران مبتلا به سیروز کبدی است که به علت مصرف طولانی مدت الکل و هپاتیت مزمن ایجاد می شود.
واریس آزوفاژیال شایع ترین، اما واریس گوارشی و پرفشاری ورید باب هم از منابع خونریزی هستند.
پارگی محل اتصال مری به معده، ۵ تا ۱۰ درصد از خونریزی های گوارشی فوقانی را تشکیل می دهند.
این بیماری معمولا در افراد با مصرف مزمن الکل مشاهده می شود. گاستریت آزوفاژیت مثل GERD ، زخم اثنی عشر، سرطان گوارش با تومور اولسراتیو، سرطان مری با تومور اولسراتیو همگی می توانند سبب بروز زخم گوارشی فوقانی شوند.
ناهنجاری های عروقی مثل آنژیو دیسپلازی هم سبب خونریزی گوارشی فوقانی خواهند شد. رایج ترین علت خونریزی گوارشی فوقانی زخم های گوارشی است.
اکثر خونریزی های گوارشی فوقانی با هماتمسیس یا ملنا همراه می شوند. انتقال سریع و زیاد حجم بالایی از خون از دستگاه گوارش فوقانی با خون روشن (هماتوشزی) در مدفوع همراه می شود.
تفاوت هموراژی فوقانی یا تحتانی
وقتی هموراژی به یک باره رخ دهد به آن خونریزی حاد گوارشی می گوییم. از طرف دیگر، وقتی کم کم ایجاد شود خونریزی مزمن گوارشی است.
بسته به مکان خونریزی، می توانیم تفاوت بین خونریزی گوارشی فوقانی و تحتانی را این گونه دسته بندی کنیم:
- خونریزی گوارشی فوقانی در مری، معده و بخش اول روده کوچک (دئودنوم) رخ می دهد
- خونریزی گوارشی تحتانی در بخش دوم روده کوچک (ژژنوم)، روده بزرگ، رکتوم و مقعد ایجاد می شود. علائم متغیر هستند که بستگی به نوع خونریزی گوارشی دارد.
بیشتر بخوانید : بهترین کلینیک گوارشی در تهران + معرفی خدمات
علائم هشدار دهنده هموراژی گوارشی فوقانی (HDH)
شایع ترین تظاهرات خونریزی گوارشی فوقانی عبارتند از:
- هماتمسیس (بیمار استفراغ خونی یا خونریزی سیاه دارد)
- ملنا (بیمار مدفوع سیاه همچون قیر دارد چون خون زمان کافی برای هضم داشته)
- هماتوشزی (اگر حجم انبوهی از خونریزی گوارشی فوقانی یعنی بیش از ۱۰۰۰ میلی لیتر باشد) که معمولاً در خونریزی گوارشی تحتانی (روده بزرگ) دیده می شود.
علائم هشدار دهنده هموراژی گوارشی تحتانی (HDB)
خونریزی گوارشی تحتانی ممکن است به شکل خون قرمز در مدفوع ظاهر شود. در مورد خونریزی مقعد یا هماتوشزی، خون زمان کافی جهت هضم نداشته و مدفوع خونی می شود.
علل بروز خونریزی گوارشی تحتانی
خونریزی گوارشی تحتانی خونریزی ای است که از دو سوم انتهایی دئودنوم تا مقعد ایجاد می شود.
۹۵ درصد از منبع خونریزی از روده بزرگ است. رایج ترین علائم خونریزی گوارشی تحتانی، هماتوشزی (خونریزی با رنگ روشن) است.
خونریزی حاصل از سرطان روده بزرگ با ملنا همراه می شود. توجه کنید که علت ۱۰ درصد از هماتوشزی ها خونریزی گوارشی فوقانی است.
رایج ترین علت خونریزی گوارشی تحتانی دیورتیکولی است که به صورت خونریزی بی رنگ و بی درد ظاهر می شود.
علت کامل خونریزی تحتانی عبارت است از:
- دیورتیکولی ۵۰ درصد از خونریزی های گوارشی تحتانی را شامل می شود که معمولاً در بیماران بالای ۵۰ سال مشاهده شده اما در جوانان هم وجود دارد.
- پولیپ های خوش خیم و سرطان روده بزرگ ۷ درصد از خونریزی های گوارشی تحتانی را تشکیل می دهند
- کولیت عفونی هم باعث خونریزی گوارشی تحتانی می شود
- آنژیو دیسپلازی در مسیر گوارشی فوقانی و تحتانی رخ می دهد و بنابراین با ملنا و هماتوشزی هم همراه خواهد شد.
- بیماری های آنورکتال همچون هموروئید و شقاق معمولاً حجم اندکی خونریزی روشن قرمز روی دستمال به جا می‌گذارند و با رگه های خون روی مدفوع یا چکه های خون روی سنگ توالت همراه است.
- هموروئید علت ۱۰ درصد از خونریزی های گوارشی تحتانی است.
- کولیت ایسکمیک معمولا در افراد مسن تر با خونریزی گوارشی تحتانی دیده می شود. اکثر آنها بیماری آترواسکلروتیک دارند.
- اکثر این خونریزی ها، بی وقفه به علت دوره هایی از ایسکمیک غیر انسدادی روده رخ می دهند که معمولاً با هماتوشزی و گاهی ملنا همراه هستند
- بیماری التهابی روده مخصوصا کولیت اولسراتیو اغلب با اسهال و هماتوشزی با مقادیر متغیر همراه است. تنسموس با درد شکم و گاهی اوقات تب رخ می دهد.
علائم و نشانه های خونریزی گوارشی
در خونریزی گوارشی، وضعیت همودینامیک بیمار باید فورا ارزیابی شود. علائم حیاتی ضبط شده و پوست جهت هرگونه علائم شوک بررسی خواهد شد.
از دست دادن کمتر از ۵۰۰ میلی لیتر خون به ندرت با علائم هیپوولمی (کم حجمی خون) و هیپوپرفیوژن (افت خون رسانی به بافت ها) در ارتباط است.
تنها یافته فیزیکی ممکن است افت فشار خونِ وضعیتی باشد. به بیان دیگر در وضعیت خوابیده به پشت، فشار خون حفظ شده اما با نشستن، بیش از ۱۵ تا ۲۰ درجه کاهش می یابد.
معاینه فیزیکی باید شامل بررسی پوست، مشاهده رنگ و دما، تلانژکتازی (افزایش بیش از حد قطر مویرگ ها زیر پوست) و بررسی علائم بیماری مزمن کبدی همچون هیپرتروفی پاروتید، ژنیکوماستی، آسیت (آب آوردگی شکم)، اِدِم، تلانژکتازی، آتروفی بیضه و از دست دادن موی بدن می شود.
بروز بیماری های مفصل هم ممکن است به علت مصرف داروهای ضد التهابی باشد. گوش دادن به شکم احتمالاً افزایش صدا و هوا را نشان می دهد که در خونریزی فعال مشاهده می شود.
بررسی کلیه ها، معاینه ای مهم است که نباید نادیده گرفته شود چون وجود خون را علاوه بر تشخیص ضایعه ها (تومور، هموروئید) مشخص می کند.
بیشتر بخوانید : زخم های استرسی و تاثیر آن بر گوارش
علائم خونریزی گوارشی
اکثر بیماران در ارتوستاز افزایش بیش از ۱۰ نمره در نبض دارند، یعنی وقتی از حالت نشسته به ایستاده تغییر حالت داده می شود. تعریفی دیگر، کاهش فشار خون کمتر از ۲۰ نمره حین نشستن است.
درمان خونریزی گوارشی
درمان بستگی به علت بروز خونریزی دارد. مهم ترین کاری که یک پزشک در زمان خونریزی گوارشی انجام می دهد بررسی علائم حیاتی است.
در صورت بی ثباتی علائم حیاتی مثل فشار خون پایین، مایعات از طریق سرم به فرد می رسند.
به محض اطمینان از دریافت مایعات کافی و ثبات فشار خون، علت خونریزی مشخص خواهد شد.
برای تشخیص و درمان خونریزی گوارشی می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
