درمان انسداد خروجی معده + دلایل، علائم و تشخیص
انسداد راه خروجی معده
انسداد خروجی معده اختلالی است که در آن مجرای معده (پیلوری) مسدود شده و در نتیجه نقطه ورود غذاهای هضم شده از معده به دئودنوم گرفته می شود.
افراد دارای این بیماری دچار درد بالای معده، حالت تهوع بعد از صرف غذا و سیری زود هنگام می شوند.
به علت طبیعت پروگزیمال (فوقانی) این انسداد، هیچ تغییری در حالت مدفوع و حرکات روده گزارش نشده است.
به علت استفراغ مکرر و انسداد، بیماران به شدت دهیدراته شده و اغلب هیپوولمی (کاهش دمای بدن) را تجربه می کنند.
بنابراین تاکیکاردی (تپش بیش از حد قلب) و افت فشار خون با کم شدن ادرار ایجاد می شود. بیماران در قسمت بالای شکم به لمس حساس شده و پریتونیت (التهاب صفاق) موضعی هم دیده می شود.
علائم انسداد خروجی معده
- استفراغ : استفراغ از علائمی بالینی است مخصوصاً بلافاصله بعد از صرف غذا. رنگ استفراغ معمولاً سبز یا زرد بوده و حاوی غذاهایی است که ۱۲ ساعت قبل مصرف شده است.
- درد بالای معده (اپی گاستریک) : معمولاً این درد در بخش بالایی شکم، همراه با دردی حاد که مدام بدتر می شود وجود دارد.
- یبوست : عبور مدفوع مشکل بوده و دردناک است چون مدفوع خشک و سفت می شود.
- کاهش وزن : کاهش وزن به یکباره اغلب به علت از دست رفتن مایعات بدن و کمبود اشتها ایجاد می شود.
- هیپوکالمی و اسیدوز متابولیک : به علت استفراغ، الکترولیت هایی مثل پتاسیم ممکن است باعث اسیدوز متابولیک شوند.
- احساس سیری کاذب
- احساس سنگینی مخصوصاً بعد از خوردن غذا
- مشکل و درد در بلع
- بزرگ شدن غیر طبیعی معده : هیپوتروفی عضلات در معده ممکن است به علت انسداد باشد.
دلایل انسداد راه خروجی معده
زخم گوارشی (پپتیک اولسر)
بیماری زخم گوارشی (پپتیک اولسر) رایج ترین علت انسداد خروجی معده است که تقریباً ۶۰ تا ۶۵ درصد از مجموع موارد را تشکیل می دهد.
این انسداد اغلب در اثنی عشر رخ داده و گاهی اوقات در کانال پیلوری، آنتروم معده و در موارد نادر در بدنه معده مشاهده می شود.
بیماری زخم گوارشی با باریک شدن مجرا همراه شده و نتیجه، انقباض ناگهانی عضلات معده، التهاب و اِدم است.
تومور بدخیم
دومین علت شایع انسداد خروجی معده در ۳۰ تا ۳۵ درصد از موارد، تومورهای بدخیم است.
ضایعه ها معمولاً نزدیک پیلور ظاهر می شوند که نماد کارسینوم آنتروم بوده و به شکل محیطی رشد می کند.
بیشتر بخوانید : 10 درمان خانگی برای سوزش معده (سر دل) + خلاصی از رفلاکس اسید
تومور خوش خیم
در موارد نادر، پلیپ های خوش خیم در پیلور باعث انسداد خروجی معده می شوند. این پلیپ ها وارد اثنی عشر خواهند شد.
بیماری های التهابی
اختلالات التهابی سبب تجمع مایع اضافی و انقباض ناگهانی عضلانی می شوند که منجر به انسداد خروجی معده خواهد شد.
اغلب، بیماری کرون انسداد ایجاد می کند. سایر بیماری ها عبارتند از سارکوئیدوز، سل و سفلیس که از عوامل موثر در ضخامت دیوار گوارشی بوده و انسداد را در پی دارند.
پانکراتیت و کوله سیستیت سبب انقباضات التهابی شده که نابودی دئودنوم جانبی را در پی داشته و انسداد خروجی معده ایجاد خواهد شد.
چرخش معده ارگانواکسیال
پیچیدگی خود به خودی معده هم یکی از علل انسداد خروجی معده است.
خوردن جسم خارجی
این مشکل بسیار نادر بوده اما بیمارانی که مشکل ذهنی دارند ممکن است این عمل را به عمد مرتکب شوند.
تشخیص انسداد خروجی معده
معاینه فیزیکی، موارد زیر را مشخص خواهد کرد:
- علائم دهیدراسیون مثل خشکی پوست و دهان، کاهش اشک چشم و خشکی پوست
- برآمدگی شکم
- توده ای اندازه زیتون حین لمس بالای شکم که پیلوری (اسفنکتر ورودی معده) غیر طبیعی در استنوزیس (تنگی) دریچه پیلور است
- آزمایش CBC، هموگلوبین، هماتوکریت برای بررسی آنمی تجویز می شود. پنل الکترولیت و شناسایی و اصلاح ناهنجاری های الکترولیت ضروری است.
آزمایش های عملکرد کبد هم مفید بوده مخصوصاً وقتی مشکوک به توده بدخیم باشید. آزمایش هلیکوباکتر پیلوری در تشخیص بیماری زخم گوارشی موثر است.
تصویربرداری های تشخیصی
رادیوگرافی ساده شکمی، تصویربرداری با رنگ کنتراست (گاستروگرافی با باریوم) و سی تی با کنتراست خوراکی مفید هستند.
رادیوگرافی های ساده برای تشخیص انسداد ها وجود هرگونه اتساع گوارشی را مشخص کرده و در تشخیص افتراقی مفید است.
آندوسکوپی فوقانی
آندوسکوپی فوقانی به تصویرسازی خروجی معده کمک کرده و در صورت داخل جداری شدن انسداد، تشخیص بافتی فراهم می کند.
تست سدیم کلرید، آزمایشی بالینی و سنتی است. این تست با تزریق 750 میلی لیتر محلول سدیم کلرید به معده از طریق لوله نازوگاستریک انجام می شود.
تشخیص انسداد خروجی معده مواقعی صورت می گیرد که بیش از ۴۰۰ میلی لیتر در معده بعد از ۳۰ دقیقه باقی بماند.
آزمایش تخلیه هسته ای معده عبور رادیو نوکلئید خوراکی را در طول زمان اندازه می گیرد.
متاسفانه هم تست هسته ای و هم تست بار نمکی ممکن است در حالت عملکردی نتایج غیر طبیعی ارائه کنند.
آزمایشات دستگاه گوارش فوقانی با بلع باریوم بسیار مفید هستند چون به خوبی انسداد را مشخص می کنند.
معده بزرگ شده با باریک شدگی کانال پیلور یا بخش اول اثنی عشر، به تمایز انسداد خروجی معده از گاستروپارزی کمک می کند.
با وجود بیماری زخم گوارشی، بیوپسی آندوسکوپی برای وجود توده های بدخیم توصیه می شود.
در موارد توده های بدخیم پانکراس، بیوپسی با هدایت CT در تشخیص پیش از عمل بسیار مفید عمل می کند.
بیوپسی هم در تایید تشخیص متاستاز بیماری کمک کننده است. این اطلاعات به دست آمده روی مقیاس عمل جهت رفع انسداد خروجی معده تاثیر می گذارند.
درمان انسداد خروجی معده
انسداد خروجی معده به علت زخم گوارشی خوش خیم در صورتی قابل درمان است که تصویربرداری ها یا آندوسکوپی، مشخص کنند التهاب حاد و اِدم از عوامل انسداد خروجی هستند (برخلاف اسکار و فیبروز که قابل ترمیم اند).
اگر درمان های پزشکی در دوره ای مشخص انسداد را کاهش نداد، مداخلات جراحی به کار می روند.
معمولا طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از پیاده سازی روش های ذکر شده، برای انجام جراحی تصمیم گیری می شود.
گزینه جراحی بستگی به شرایط بیمار دارد. واگوتومی و آنترکتومی را باید به عنوان معیاری استاندارد در نظر گرفت که اثر بخشی سایر روش ها طبق آن اندازه گرفته می شود.
در انسداد بدخیم، باید میزان مداخله جراحی جهت رفع انسداد خروجی معده، با نوع و میزان بدخیمی بیماری سنجیده شود.
اگر بیمار بتواند از نظر تغذیه تحمل کند، تومور بزرگ (بدون متاستاز) برداشته می شود.
در صورت متاستاز بیماری، درجه مداخله جراحی با توجه به پیش آگهی های واقع بینانه و آنچه خود بیمار می خواهد تعیین خواهد شد.
منع انجام جراحی با بیماری زمینه ای مرتبط است. اکثر بیماران از یک دوره اولیه رفع فشار معده، هیدراته سازی بدن و اصلاح عدم توازن الکترولیت ها بهره مند می شوند.
در بیماران با سوء تغذیه شدید، به تعویق انداختن مداخلات جراحی تا بهینه شدن وضعیت تغذیه عملی عاقلانه است.
در برخی موارد، تغذیه کامل تزریقی (TPN) یا تغذیه با لوله دیستال (از طریق ژژونستومی پوستی) برای بیماران صورت می گیرد.
یکی از موارد منع جراحی، بدخیمی پیشرفته است. در این موارد، که فرد فقط چند ماه زنده است، تسکین بیماری فقط از طریق استنت های آندوسکوپی یکی از گزینه ها به شمار می آید.
درمان دارویی انسداد خروجی معده
کنترل اولیه انسداد خروجی معده باید بدون در نظر گرفتن علت اولیه، یکسان باشد. بعد از تشخیص، بیمار باید برای هیدراتاسیون و رفع کاهش الکترولیت ها بستری شود.
فراموش نکنید که آلکالوز متابولیک به علت انسداد خروجی معده، پاسخ خوبی به مصرف کلرید می دهد.
بنابراین محلول کلرید سدیم باید اولین مایع تزریقی باشد. کمبود پتاسیم در بدن بعد از تکمیل وضعیت حجمی و جایگزینی کلرید اصلاح خواهد شد.
از لوله نازوگاستریک برای رفع فشار معده استفاده می شود. معمولا لوله ای بزرگ احتیاج است چون غذای هضم نشده، لوله باریک را مسدود می کند.
وقتی اصلی ترین علت انسداد خروجی معده زخم گوارشی باشد، تمرکز درمان باید بر کاهش تولید اسید قرار بگیرد.
مسدود کنندگان هیستامین-2 و بازدارندگان پمپ پروتون اصلی ترین درمان ها هستند. اچ پیلوری را بعد از شناسایی، طبق توصیه ها درمان کنید.
با اینکه اکثر بیماران به شکل موقت با درمان بهبود می یابند، اسکار و فیبروز ممکن است با مرور زمان بدتر شود.
اتساع با بالون برای رفع چسبندگی های خوش خیم از طریق آندوسکوپی صورت می گیرد.
بیمارانی که کاندید مناسبی برای اتساع بالن هستند با انسداد خروجی معده روبرو خواهند شد.
میزان موفقیت چندین بار استفاده از روش اتساع بالون ۷۶ درصد است اما میزان شکست و عود مجدد انسداد در بیمارانی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری در آنها درمان نشده بالاتر است.
بیمارانی که هلیکوباکتر پیلوری ندارند به اتساع بالن پاسخ مناسبی نمی دهند و به جراحی احتیاج دارند.
درمان های بیشتر باید متناسب با علل زمینه ای باشد. در این صورت است که تمایز بین بیماری خوش خیم و بدخیم مهم می شود.
بیشتر بخوانید : التهاب معده مزمن یا گاستریت مزمن
درمان جراحی انسداد خروجی معده
در این بیماران باید ارزیابی استاندارد برای قبل از عمل انجام شود. همچنین باید هرگونه مشکل در مایعات بدن و الکترولیت ها در قبل از جراحی رفع بشود.
باید با لوله نازوگاستریک و ساکشن، فشار معده رفع شده و به متخصص بیهوشی در مورد خطر آسپیراسیون هشدار دهید.
همچنین با ارزیابی تغذیه ای در قبل از عمل جراحی، درمان تغذیه ای مناسب را آغاز کنید. درمان تغذیه ای شامل تغذیه روده از طریق ژژونوستومی است.
بهبود وضعیت تغذیه قبل از عمل عوارض بعد از عمل را کاهش داده و تاخیر در بهبودی را از بین می برد.
درمان انسداد خروجی معده خوش خیم
بیش از ۷۵ درصد از بیماران با انسداد خروجی معده در نهایت به مداخلات جراحی احتیاج پیدا می کنند.
جراحی معمولا درمانی مشخص برای انسداد خروجی معده است اما گاهی اوقات عوارضی دارد.
درمان بیماری باید انسداد را از بین برده و مشکل اسید معده را اصلاح کند.
رایج ترین عمل ها برای رفع انسداد خروجی معده، واگوتومی و آنترکتومی، واگتومی و پیلوروپلاستی، واگوتومی ترونکال و گاستروژژونوستومی، پیلوروپلاستی و انواع لاپاروسکوپی هستند.
ویدیویی که در زیر مشاهده می کنید پیلوروپلاستی با کمک ربات است. به نظر می رسد واگوتومی و آنترکتومی همراه با بازسازی Billroth گاستروژژونوستومی نتایج خوبی ارائه می کنند.
واگوتومی و پیلوروپلاستی به تنهایی اگر با موفقیت همراه باشند اما به علت ایجاد زخم در خروجی معده از نظر تکنیکی دشوار خواهند بود.
ترکیبی از اتساع بالن و واگوتومی انتخابی توصیف شده است که با گاستروپارزی و میزان عود مجدد همراه است.
در زمان جراحی، لوله ژژنوستومی قرار داده می شود. در این صورت بیمار (با سوء تغذیه قبلی) دسترسی موقت به تغذیه پیدا می کند.
همچنین در انسداد های جزئی که مکرراً اتساع انجام می شود احتمالاً معده سرعت تخلیه طبیعی خود را کُند بکند.
هنوز هم نقش لاپاروسکوپی در درمان انسداد خروجی معده در حال بررسی است. این شیوه درمانی معتبر بوده و عوارض اندکی دارد.
گروهی تحقیقاتی در چین واگوتومی ترونکال با لاپاروسکوپی و گاستروژژونوستومی را برای رفع انسداد خروجی معده با علت زخم گوارشی انجام داد که با رفع کامل علائم همراه بود.
محققان اعلام کردند هیچ نیازی به جراحی باز نبوده و یا مرگ و میر مشاهده نشد. ۲۷ درصد از بیماران تخلیه با تاخیر معده را تجربه کردند که با برخی اقدامات مفید برطرف شد.
در کل هر بیمار با مشکل انسداد خروجی معده باید توسط دکتر متخصص ارزیابی شود. برای تشخیص و درمان انسداد راه خروجی معده می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
