پوکی استخوان در کودکان و درمان آن
با آنکه پزشکان معمولا پوکی استخوان را در سالمندان تشخیص می دهند اما این بیماری می تواند کودکان راهم مبتلا کند. پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان ها و افزایش احتمال شکستگی می گردد. پوکی استخوان در کودکان سبب اختلال در رشد آنها و ایجاد درد و تغییر شکل استخوان ها می شود.
استئوپروزیس یا پوکی استخوان یک بیماری استخوانی است و ایجاد آن بر اثر کافی نبودن تشکیل استخوان در بدن یا تحلیل استخوانی زیاد می باشد. این تغییرات بر استحکام و ساختار استخوان تاثیر گذشته و آن را بیشتر در معرض شکستگی قرار می دهد.
این بیماری در سالمندان رایج بوده و 10 میلیون نفر از افراد 50 ساله به بالا در آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است. در بین این افراد هم پوکی استخوان در میان زنان 4 برابر بیشتر از مردان دیده می شود.
اگرچه پوکی استخوان در میان جوانان نادر است اما گاهی کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. در اینجا به جزئیات بیشتر از پوکی استخوان در کودکان پرداخته و علت ها، علائم و نیز عوارض طولانی مدت ناشی از آن را بررسی می کنیم.
پوکی استخوان در کودکان چیست؟
پوکی استخوان در کودکان یا پوکی استخوان نوجوانان یک اختلال استخوانی نادر است که مشخصه آن نازک شدن استخوان ها در دوران کودکی است.
طبق تعریف انجمن بین المللی تراکم سنجی بالینی این بیماری بروز یک شکستگی بر اثر فشار ستون مهره ها است در حالی که یک بیماری مشخص یا ضربه شدیدی در آن محل وجود نداشته است.
با این حال پزشکان ممکن است پوکی استخوان را در کودکی که تا سن 10 سالگی دوبار یا بیشتر شکستگی استخوان بلند داشته یا تا سن 19 سالگی سه بار یا بیشتر شکستگی در استخوان بلند داشته تشخیص دهند.
این بیماری می تواند عوارض قابل توجهی داشته باشد زیرا در طول این سال ها کودک حدود 90% از کل توده استخوانی خود را به دست می آورد.
پوکی استخوان در کودکان معمولا یک علامت از بیماری های دیگر است و پزشکان آن را به عنوان پوکی استخوان ثانویه تعریف می کنند. اما پوکی استخوان ایدیوپاتیک یک بیماری اولیه بدون علت مشخص است که معمولا نادر است.
پوکی استخوان ثانویه
مجموعه ای از بیماری های زمینه ای می تواند باعث پوکی استخوان در کودکان شود از جمله:
- روماتیسم مفصلی در نوجوانان و سایر بیماری های التهابی
- دیابت
- پرکاری تیروئید
- پرکاری پاراتیروئید
- سندرم کوشینگ
- بی اشتهایی عصبی
- سندرم سوء جذب
- بیماری کلیه
- فیبروز سیستیک
- کم خونی داسی شکل
- لوکمی یا سرطان خون
بیماری هایی که به کاهش تحرک منجر می شوند مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی آسیب نخاعی نیز می تواند به پوکی استخوان در کودکان منجر گردد.
داروهای تاثیرگذار
پوکی استخوان می تواند ناشی از مصرف داروهای خاصی مثل موارد زیر باشد:
- داروهای درمان تشنج
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
- داروهای ضد سرطان
- کورتیکواستروئیدها برای درمان آسم و روماتیسم مفصلی
عوامل مربوط به سبک زندگی
داشتن فعالیت بدنی محدود و خوردن غذاهای ناسالم و غیرمغذی می تواند باعث پوکی استخوان در کودکان شود.
پوکی استخوان اولیه
پوکی استخوان اولیه در کودکان نوعی از استئوپروزیس است که از یک نقص اسکلتی درونی ناشی می شود و می تواند بر اثر یک علت ناشناخته یا عامل ژنتیکی بوجود آمده باشد.
رایج ترین حالت پوکی استخوان اولیه اختلال استخوان زایی (استئوژنزیس امپرفکتا) می باشد که از بین هر 10.000 تا 20.000 نفر در کل جهان 1 نفر به آن مبتلا می شود. یک اختلال ژنتیکی که در آن جهش های ژنتیکی باعث کمبود کلاژن یا وجود کلاژن غیرطبیعی می شود.
این تغییرات موجب تشکیل ناهنجار استخوان ها یا وجود استخوان های نرمی می شود که برای شکستگی آمادگی دارند.
در برخی موارد پزشکان نمی توانند علت پوکی استخوان در کودکان را پیدا کنند. این بیماری نادر است و پوکی استخوان نوجوانی (IJO) نامیده می شود. این بیماران معمولا در کودکی و یا قبل از رسیدن به بلوغ سالم بوده اند اما این عارضه در سن بین 1 تا 13 سالگی روی می دهد.
بیشتر بخوانید : فقر مواد مغذی ( سوء تغذیه )
علائم بیماری پوکی استخوان
پوکی استخوان در کودکان می تواند به شکل های مختلفی ظاهر شود. برخی کودکان تکرار شکستگی ها در استخوان بلند را تجربه می کنند که ممکن است ناشی از یک صدمه ترومای خفیف مثل زمین خوردن از لبه جدول باشد. در برخی دیگر هم شکستگی مهره ها بر اثر فشار اتفاق می افتد که می تواند به کاهش قد، تغییر شکل ستون فقرات و دردکمر منجر گردد.
گاهی اوقات شکستگی مهره ها بر اثر فشار علائمی ندارد و پزشک با انجام تست اشعه ایکس آنها را تشخیص می دهد.
کودکانی که به پوکی استخوان نوجوانی (IJO) مبتلا هستند معمولا علائم زیر را دارند:
- درد در ناحیه کمر، لگن و مچ پا
- لنگیدن و دشواری در راه رفتن
- قوز کردن پشت که با عنوان کیفوز شناخته می شود
- گودی در قفسه سینه
- کاهش اندازه قد
عوارض احتمالی طولانی مدت
کودکی که درمان مناسبی برای پوکی استخوان دریافت نکند احتمالا استخوان های ضعیف تری دارد و خطر شکستگی های مکرر و اختلال رشد در وی افزایش می یابد.
اگرچه علائم پوکی استخوان در نوجوانی (IJO) معمولا برگشت پذیر است و برخی از آن کودکان بهبود پیدا نمی کنند و باعث ناتوانی دائمی در آنان می شود. این علائم شامل از شکل افتادن فقسه سینه و انحنای ستون فقرات فوقانی است که با عنوان کیفوسکلیوز شناخته می شود.
تشخیص پوکی استخوان در کودکان کار پیچیده ای است. غربالگری تراکم استخوان قابل اعتمادترین شیوه برای شناسایی تراکم پایین استخوانی در مرحله اول است اما تفسیر صحیح نتایج برای رسیدن به تشخیص دقیق هم ضرورت دارد.
با این حال پزشکان تا زمانی که به عارضه پوکی استخوان در کودکی مشکوک نباشند اسکن استخوان تجویز نمی کنند. در نتیجه آنها غالبا پوکی استخوان نوجوانی را تشخیص نمی دهند تا زمانی که استخوان کودک دچار شکستگی شود.
وقتی چنین اتفاقی افتاد، پزشک تمام سوابق خانوادگی و پزشکی کودک و از جمله داروهای مورد مصرف او را بررسی می نماید. همچنین یک معاینه فیزیکی انجام داده و چندین تست تجویز می کند که شامل این موارد است:
- اشعه ایکس : پزشکان از تکنیک تصویربرداری برای مشاهده شکستگی استفاده می کنند.
- اسکن جذب پرتو ایکس با انرژی دوگانه (DEXA) : یک اسکن دگزا میزان جرم و تراکم توده استخوانی را اندازه گیری می کند.
- آزمایش خون و ادرار : این آزمایش سطح کلسیم، منیزیم، فسفر و هورمون پاراتیروئید بدن را کنترل می کند.
درمان پوکی استخوان
اهداف درمان پوکی استخوان برای کودکان شامل این موارد است:
- بهبود تراکم توده استخوانی
- پیشگیری از درد، شکستگی ها و تغییرشکل استخوان ها
- پیشرفت استقلال و تحرک کودک
بیشتر بخوانید : درمان پوکی استخوان + تغذیه مناسب
روش درمان دارویی یا جراحی ثابت و مشخصی برای پوکی استخوان کودکان وجود ندارد. گزینه های درمانی به موارد زیر بستگی دارند:
- علت زمینه ای ایجاد بیماری
- سن کودک
- میزان تحمل کودک برای درمان
- شدت بیماری
درمان پوکی استخوانی در نوجوانی
این بیماری معمولا به خودی خود برطرف می گردد و نیازی به درمان ندارد. با این وجود هنوز محافظت کودک در برابر شکستگی های احتمالی و مدیریت تراکم توده استخوانی در طول سال های تشکیل استخوان ها ضروری است. گزینه های درمانی موجود شامل این موارد است:
- فیزیوتراپی پوکی استخوان
- استفاده از آتل برای محافظت از ستون مهره ها در برابر شکستگی
- درمان دارویی
درمان پوکی استخوان ثانویه
در کودکان مبتلا به پوک استخوان ثانویه پزشک بر درمان بیماری زمینه ای تمرکز دارد. در صورت لزوم آنها داروهای مصرفی کودک را که احتمالا بر استخوان های او تاثیر داشته بررسی کرده و تغییر خواهند داد.
همچنین احتمالا توصیه می گردد:
- فعالیت بدنی در قالب ورزش های منظم، پیاده روی و تمرین های تحمل وزن افزایش یابد.
- از یک رژیم متعادل و ترکیب از مواد غذایی مناسب استفاده شود.
- یک وزن متوسط و مناسب حفظ شود.
- مصرف کافئین در رژیم غذایی کاهش یابد.
- در صورت لزوم از داروهای مسکن درد استفاده شود.
- از آتل بندی استفاده شود.
بیشتر بخوانید : تاثیر مصرف کافئین در پوکی استخوان
پزشکان با تجویز مکمل های ویتامین D و کلسیم تجویز می کنند زیرا این کمبودها در بدن ممکن است در واکنش کودک به بیس فسفونات ها تاثیر بگذارد، بیس فسفونات ها به پیشگیری و کند کردن روند نازک شدن استخوان کمک می کنند.
سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف بیس فسفونات ها را برای درمان پوکی استخوان در بزگسالان جهت استخوان ها تایید کرده است. پزشکان گاهی بدون تایید از این دارو برای درمان کودکان هم استفاده می کنند.
دورنمای بیماری
غالبا درمان پوکی استخوان در کودکان شامل مصرف مکمل های غذایی و فعالیت بدنی منظم، موثر است. بیشتر کودکان مبتلا به پوکی استخوانی نوجوانان کاملا بهبود می یابند.
ممکن است رشد کودک در حالی که بیماری فعال است دچار اختلال گردد اما بعد از آن رشد ادامه خواهد یافت. با این حال تغییر شکل ها ممکن است ادامه یابند و باعث ناتوانی دائم در برخی کودکان شوند.
پوکی استخوان در کودکی عارضه ای نادر اما جدی است که می تواند باعث شکستگی های پیاپی، درد و ناتوانی گردد. این بیماری ممکن است به خودی خود یا بر اثر بیماری های دیگر بروز نماید.
پزشکان پوکی استخوان در کودکان را بعد از تجربه اولین شکستگی در آنها تشخیص می دهند. تشخیص به موقع برای کمک به حفاظت استخوان های کودک از شکستگی ضروری است. برای مشاوره با پزشک در مورد تغذیه مناسب، فعالیت بدنی، و تکنیک های پیشگیری از پوکی استخوان به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
