التهاب معده مزمن یا گاستریت مزمن

گاستریت یا التهاب معده مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که پوشش داخلی معده ملتهب یا متورم شود. این مشکل معمولاً پس از آسیب پوشش داخلی معده به وجود می آید. به التهاب معده مزمن طولانی مدت یا تکرارشونده، گاستریت مزمن می گویند.

گاستریت مزمن یکی از شایع ترین عارضه های مزمن است و ممکن است سال ها یا حتی در صورت عدم درمان در تمام طول عمر زندگی فرد ادامه داشته باشد.

دامنه وسیعی از عارضه ها و عوامل مختلف به عنوان دلایل یا عوامل دخیل در شکل‌گیری گاستریت مزمن شناخته شده اند.

درمان موارد خفیف گاستریت اغلب با استفاده از داروها و تغییر سبک زندگی صورت می گیرد، اما برای افراد مبتلا به گاستریت مزمن و سخت شاید درمان قطعی ممکن نباشد. در این صورت تمرکز درمان بر روی کنترل علائم خواهد بود.

در این مقاله نگاهی به علائم، دلایل، عوامل خطرزا و عوارض جانبی احتمالی گاستریت مزمن می‌اندازیم. علاوه بر این به موارد دیگری چون زمان مراجعه به پزشک، نحوه تشخیص و درمان و تغییرات مناسب در سبک زندگی و تغذیه اشاره خواهیم کرد.

کلینیک تخصصی دکتر خسروی آماده درمان انواع بیماری ها و مشکلات گوارشی، معده و روده زیر نظر متخصصین برجسته در تهران است. در کلینیک تخصصی ما انواع آزمایشات تخصصی معده و گوارش از جمله آندوسکوپی معده انجام می شود.

علائم التهاب معده مزمن

سوء هاضمه، نفخ، تهوع و احساس سوزش در معده از علائم گاستریت مزمن است.

افراد مبتلا به انواع نادری از گاستریت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است متوجه هیچگونه علائمی نشوند.

بیشتر افراد مبتلا به گاستریت مزمن انواعی از علائم زیر را تجربه می‌کنند.

• سوء هاضمه
• احساس سوزش یا درد مداوم در معده
• حس پر بودن معده پس از خوردن کمی غذا
• حالت تهوع و استفراغ
• آروغ زدن
• کاهش وزن ناخواسته
• نفخ
• بی اشتهایی
• درد و ناراحتی در قسمت بالای شکم
• خونریزی (معمولاً فقط در گاستریت اروزیو رخ می‌دهد)

زمانی از واژه اروزیو، به معنی فرسایشی، برای گاستریت استفاده می شود که پوشش داخلی معده در اثر فرسایش از بین رفته و بافت آن در معرض اسید معده قرار گیرد.

دلایل التهاب معده مزمن

ورم معده مزمن یا گاستریت مزمن اشاره به گروهی از عارضه های ناشی از التهاب مزمن لایه مخاطی معده دارد.

گاستریت مزمن می تواند چند دلیل مختلف داشته باشد. اکثر موارد گاستریت مزمن به یکی از موارد زیر مرتبط می شود.

عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری

عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری شایع ترین علت ابتلای افراد به گاستریت در سراسر دنیا است. بسیاری از افراد ابتدا در دوران کودکی آلوده می‌شوند اما علائم برای تمام افراد بروز نمی کند.

اگرچه عفونت هلیکوباکتر پیلوری می تواند دلیل هر دو مورد گاستریت شدید و مزمن باشد اما اغلب در بروز گاستریت اروزیو دخیل نیست.

محققان بر این باورند که این باکتری از طریق غذا، آب، بزاق دهان و دیگر ترشحات بدن آلوده به این باکتری سرایت می کند.

آسیب به لایه داخلی معده

آسیب لایه های داخلی معده می تواند منجر به التهاب مزمن شود. دلایل این آسیب ها عبارتند از:

• استفاده بیش از حد و طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
• مصرف بیش از حد الکل
• اضطراب مزمن
• جراحت ها و آسیب ها
• قرار داشتن در معرض امواج
• رفلاکس مکرر صفرا از روده کوچک
• مصرف کوکائین

عارضه های خود ایمنی

در افراد مبتلا به گاستریت خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن بدون هیچ دلیل روشنی به لایه های داخلی معده حمله می کند.

بیشتر بخوانید : بیماری های خود ایمنی

گاستریت خود ایمنی معمولاً مزمن اما غیر فرسایشی یا غیر اروزیو است. در بعضی از افراد، گاستریت خود ایمنی می تواند به عفونت شدید یا مزمن هلیکوباکتر پیلوری مرتبط باشد.

دلایل دیگر

موارد زیر از دلایل کمتر شایع گاستریت مزمن هستند.

• بیماری کرون
• سندرم روده تحریک پذیر
• سارکوئیدوز
• حساسیت غذایی
• دیگر انواع عفونت های ویروسی باکتریایی یا قارچی

بیشتر بخوانید : همه چیز درباره سندرم روده تحریک پذیر

عوامل خطرزا

گاستریت مزمن دارای عوامل خطرزای زیادی شامل برنامه غذایی پر چربی، روغن، نمک و نگهدارنده ها است. عوامل خطرزای احتمالی برای گاستریت مزمن عبارتند از:

• وجود نمک یا نگهدارنده های زیاد در برنامه غذایی
• مصرف غذاهای پر از چربی و روغن، خصوصا چربی‌های ترانس یا اشباع
• سیگار کشیدن
• مصرف طولانی مدت الکل
• عارضه های تضعیف کننده سیستم ایمنی
• مصرف کوکائین
• مصرف طولانی مدت NSAID ها و بعضی داروهای دیگر
• استفاده طولانی مدت از داروهایی برای رفلاکس اسید و سوء هاضمه

عوارض جانبی احتمالی

موارد حاد گاستریت در صورت درمان مناسب به ندرت عوارض جانبی ایجاد می کنند. با این حال، در صورت ابتلا به گاستریت مزمن و شدید یا عدم درمان، احتمال بروز عوارض جانبی جدی وجود دارد.

گاستریت اروزیو باعث زخم معده می شود. زخم‌معده به تدریج موجب تحلیل بافت های اطراف و از هم باز شدن آنها خواهد شد.

احتمال خونریزی داخلی از زخم های شدید وجود دارد که در صورت عدم درمان زندگی فرد را به خطر می‌اندازد.

عوارض جانبی احتمالی دیگر گاستریت مزمن عبارتند از:

• کم خونی به علت فقر آهن
• کم خونی به علت خونریزی داخلی
• کمبود ویتامین ب ۱۲
• رشد زائده های غیر عادی در معده مانند پولیپ ها و تومورها

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

افراد مبتلا به علائم گاستریت باید به پزشک مراجعه کنند، اگر علائم آنها:

• شدید باشد
• بیش از یک هفته طول بکشد
• با درمان یا اصلاح سبک زندگی بهتر نشود

در صورت دچار شدن به خونریزی داخلی نیاز فوری به درمان های پزشکی است. نشانه های خونریزی داخلی عبارتند از:

• سرگیجه
• ضعف غیرقابل توضیح
• رنگ‌پریدگی
• مدفوع سیاه رنگ
• وجود خون گوشت مانند و قرمز در مدفوع
• وجود خون در استفراغ یا خون بالا اوردن
• خواب آلودگی غیر قابل توضیح
• سخت شدن تنفس یا غذا خوردن
• گیجی
• غش کردن

تشخیص التهاب معده مزمن

پزشکان از دامنه وسیعی از آزمایشات و ابزارها برای تشخیص گاستریت مزمن استفاده می‌کنند، مانند:

• سابقه پزشکی
• معاینه فیزیکی
• آزمایش مدفوع برای بررسی وجود نشانه های خونریزی و عفونت هلیکوباکتر پیلوری
• آندوسکوپی معده که در آن یک دوربین متصل به یک لوله از طریق گلو وارد معده میشود
• آزمایش خون
• اشعه ایکس
• آزمایش تنفسی اوره برای تشخیص آلودگی به هلیکوباکتر پیلوری

بیشتر بخوانید : آندوسکوپی معده با بیهوشی

درمان التهاب معده مزمن

درمان به نوع علت و شدت گاستریت بستگی دارد.  گاستریت ناشی از عفونت های هلیکوباکتر پیلوری، حتی در صورت عدم وجود علائم، معمولاً با ترکیبی از آنتی اسیدها و آنتی بیوتیک ها درمان می شود.

افراد مبتلا به گاستریت مزمن اغلب برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی ناشی از سوء هاضمه نیاز به مصرف مکمل ها یا اصلاح برنامه غذایی خواهند داشت.

اکثر داروهای مخصوص گاستریت برای کاهش مقدار اسید معده هستند.

داروهای معمول کاهنده اسید معده عبارتند از:

آنتی اسیدها

این اسیدها معمولاً شامل منیزیم، کلسیم، سدیم یا نمک آلومینیوم هستند که به خنثی کردن اسید معده کمک می کنند.

آنتی اسیدها گاها موجب یبوست یا اسهال شدید یا عوارض جانبی دیگر می شوند.

مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs)

مهارکننده های پمپ پروتون تولید اسید معده را کاهش می دهند.

دوز پایین لانزوپرازول و امپرازول را می توان بدون نسخه از داروخانه خرید، اما بیشتر PPI ها را فقط با نسخه پزشک می توان دریافت کرد.

مسدودکننده‌های H2

مسدود کننده های H2 آنتی هیستامین های موثر در کاهش تولید اسید معده هستند. بسیاری از انواع مسدودکننده های H2 هم به صورت بدون نسخه و هم به صورت تجویزی در دسترس هستند.

تغییرات در سبک زندگی و برنامه غذایی

گذشته از دلیل یا شدت علائم، اصلاح سبک زندگی و برنامه غذایی به درمان گاستریت یا پیشگیری از آن کمک می کند.

پیشنهادات غذایی معمول برای افراد مبتلا به گاستریت مزمن شامل موارد زیر است:

• کاهش مصرف الکل یا پرهیز از آن
• پرهیز از غذاهای پرادویه
• از غذاهای پرچرب یا سرخ کرده باید پرهیز کرد
• پرهیز از غذاهای اسیدی خصوصاً مرکبات و آب میوه ها
• خوردن وعده های کوچکتر در دفعات بیشتر
• کاهش مصرف نمک
• کاهش مصرف گوشت قرمز

داشتن یک برنامه غذایی سالم و متعادل سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، فیبر و پروبیوتیک ها در کنترل این بیماری موثر است. می توان این مواد را در غذاهای زیر پیدا کرد:

• تمام میوه ها و سبزیجات
• نان های پخته شده از غلات کامل، برنج و پاستا
• محصولات فرآوری شده مانند ماست، کفیر، نان خمیر ترش، کلم ترش و کیمچی
• پروتئین های کم چرب، مانند مرغ، ماهی، لوبیا و حبوبات، آجیل و دانه ها

خوردن غذاهایی که خاصیت آنتی باکتریایی دارند، برای برخی از افراد مبتلا به گاستریت مزمن مفید است.

• سیر
• زیره
• زردچوبه
• زنجبیل
• فلفل
• کاری های ملایم
• کرن بری

تغییرات معمول توصیه شده در سبک زندگی برای افراد مبتلا به گاستریت مزمن شامل موارد زیر است:

• ترک سیگار
• گاهی اوقات بهتر است پس از مشورت با پزشک درباره داروهایتان، استفاده از NSAID ها را کم کنید یا کنار بگذارید.
• عادت کردن به تغذیه خوب و رعایت اصول بهداشتی شخصی مانند شستن مکرر دست ها
• ورزش منظم
• نوشیدن مقدار زیادی آب برای هیدراته نگه داشتن بدن
• کنترل استرس و درد با تکنیک ها و تمرین های آرام سازی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس کنترل شده و طب سوزنی

بیشتر بخوانید : درمان اختلال بلع با طب سوزنی

نتیجه گیری

گاستریت مزمن می تواند باعث درد و ناراحتی شود و در صورت عدم درمان عوارض جانبی جدی ایجاد می کند. در صورت مشاهده علائم گاستریت مزمن باید به پزشک مراجعه کنید.

مدیریت گاستریت مزمن شامل درمان هر گونه مشکلات پس زمینه ای، مصرف داروها برای خنثی کردن اسید معده و انجام تغییرات در سبک زندگی و برنامه غذایی می باشد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.