بیماری التهابی روده – علت، علائم و درمان
اگر بیماری التهابی روده داشته باشید، بخشی از سیستم گوارش ملتهب می شود. به مرور زمان این التهاب درد شدید، اسهال و گاهی اوقات مدفوع خونی ایجاد می کند.
سیستم گوارش از دهان آغاز شده و به مقعد ختم می شود. اگر سیستم گوارش سالم باشد، غذا به آرامی از درون سیستم گوارشی عبور کرده و سپس از بدن خارج خواهد شد.
بدن مواد مغذی مورد نیاز خود را از غذا جذب می کند و باقی آن به عنوان ادرار و مدفوع دفع خواهد شد.
علائم بیماری التهابی روده در اپیزودهایی شدت گرفته و بعد فروکش می کند. به علت التهاب در سیستم گوارش به دلیل IBD، بدن نمی تواند همه مواد مغذی را از غذاها جذب کند.
همین امر منجر به سوء تغذیه و سایر مشکلات همچون آنمی می شود.
فرق سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD)
گاهی اوقات افراد در تشخیص این دو اشتباه می کنند. سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است که روده ها را درگیر می کند اما این دو بیماری کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند.
در IBS التهاب وجود ندارد. افراد مبتلا به IBS ممکن است دوره ای یبوست و بعد اسهال داشته باشند.
علت این امر می تواند افزایش حساسیت پذیری عصب های روده یا مشکل در شیوه حرکت روده ها، هماهنگی عصب ها و عضلاتی باشد که غذا و مواد زائد را درون سیستم گوارش به جلو می راند.
انواع بیماری التهابی روده
شایع ترین نوع IBD کولیت اولسراتیو و بیماری کرون است. این بیماری ها مشابه هم هستند اما بخش های مختلفی از سیستم گوارش را تحت تاثیر قرار می دهند.
- کولیت اولسراتیو روده بزرگ و رکتوم را درگیر می کند. این بیماری ورم و زخم های کوچکی روی سطح دیواره روده بزرگ یا مقعد به وجود می آورد.
این زخم ها خونریزی کرده و چرکی هستند. در کولیت اولسراتیو، آسیبی دائمی در ناحیه ای از روده بزرگ و رکتوم ایجاد می شود و زخم به صورت تکه تکه نیست.
- بیماری کرون می تواند هر قسمتی از سیستم گوارش را درگیر کند از دهان گرفته تا مقعد.
التهاب در بیماری کرون اغلب به شکل زخم های تکه ای روی اندام های گوارشی همچون معده یا روده ها ظاهر می شود.
در بیماری کرون بافت طبیعی در کنار بافت ملتهب یا زخم شده و آسیب دیده قرار می گیرد.
بیماری التهابی روده اصطلاحی است که بیشتر به دو بیماری مربوط به روده ها اشاره دارد یعنی بیماری کرون و کولیت اولسراتیو.
این دو بیماری اندک شباهت هایی دارند اما تفاوت شگرفی در دو نکته اصلی بین آنها وجود دارد یعنی ناحیه درگیر شده در مسیر گوارشی و میزان التهاب.
در کولیت اولسراتیو، التهاب تنها شامل غشای مخاطی داخلی می شود در حالی که در بیماری کرون، التهاب درست از درون دیواره روده گسترده شده یعنی از غشا تا عضلات و حتی شامل لایه نازک خارجی سلول های مسیر گوارشی (غشای سروزی) می شود.
پروسه التهابی سبب اتساع رگ های خونی با افزایش گرما، ورود مایع به بافت، نفوذ به سلول های التهابی و زخم غشای مخاطی می شود.
همچنین التهاب می تواند ناشی از عوامل عفونت زا همچون باکتری، قارچ، انگل یا حتی ویروس باشد.
همچنین ممکن است به دلیل قرارگیری در معرض مواد شیمیایی، سوختگی ها، انواع تروماها یا برخی عوامل دیگر ایجاد شود.
علت بروز بیماری التهابی روده نا مشخص است اما طبق تحقیقات صورت گرفته، فعل و انفعالات بین فاکتورهای محیطی، باکتری های روده، اختلال در سیستم ایمنی و استعداد ژنتیکی همگی موثر هستند.
با اینکه بیماری کرون هم اکنون نامی صحیح برای این بیماری است، گاهی اوقات اسامی قدیمی دیگری هم استفاده می شوند مثل آنتریت موضعی، التهاب ایلئوم، کولیت گرانولوماتوز یا ایلئوکولیت.
آیا برخی افراد بیشتر در خطر IBD قرار دارند
بله خطر IBD در شرایط زیر بالاتر است:
- در گذشته تحقیقات نشان دادند افراد غیر لاتین تبار سیاه پوست کمتر نرخ ابتلا را داشته اما جدید ترین مطالعات نشان داده اند بیماری التهابی روده در آفریقای – آمریکایی ها یا لاتین تبارها بیشتر شده است.
- یهودیان با نژاد اروپایی (اشکنازی)
- اگر سیگار می کشید بیشتر در خطر ابتلا به بیماری کرون قرار دارید.
- برخی ژن های ارث رسیده از اعضای خانواده ممکن است سبب شود سیستم ایمنی در افراد با IBD واکنش بیش از حد نشان دهد و درد و التهاب ایجاد شود.
بیشتر بخوانید : تاثیر التهاب روده بر روی کمر درد
علائم بیماری التهابی روده
شایع ترین علامت بیماری التهابی روده اسهال است. التهاب می تواند روی زمان انتقال مواد در روده تاثیر بگذارد و سبب حرکت سریع تر غذا شود.
در این صورت زمان کمتری برای جذب آب باقی می ماند و مدفوع شل خواهد شد. بیماری کرون روی روده کوچک تاثیر گذاشته و مانع از جذب صحیح غذا و در نتیجه اسهال می شود.
به علاوه، چربی ها و سایر مواد مغذی هم دفع می شوند. در کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، عملکرد نرمال روده در حذف مایعات از محتوای روده با مشکل مواجه می شود و منجر به دفع شل در دفعات متعدد خواهد شد.
چون دیواره روده زخم است اسهال اغلب با خون همراه است. در مراحل نهایی بیماری، روده باریک و کوتاه شده و جذب آب بیشتر با مشکل روبرو می شود.
در نتیجه فرد با کنترل ضعیف مدفوع و مراجعه مکرر به سرویس بهداشتی مواجه خواهد شد.
یبوست هم ممکن است ایجاد شود چرا که بدن برای حفظ عملکرد نرمال روده تلاش می کند.
درد شکم علامت دیگری از التهاب روده است. مثل هر عضله دیگری در بدن، غشای عضلانی روده دچار اسپاسم شده و روده ملتهب تحریک می شود.
در این صورت فشار بسیاری به پایانه های عصبی دیواره روده وارد خواهد شد. همین امر، برخی انواع درد و مخصوصاً کرمپ را در بیماری التهابی روده توضیح می دهد.
در بیماری کرون، فشار پشت بخش باریک شده روده تجمع یافته و درد ایجاد می شود. معمولاً این باریک شدگی بسیار شدید است به گونه ای که انسداد روده رخ می دهد و به درمان اورژانسی و گاهی جراحی احتیاج خواهد شد.
تشخیص بیماری التهابی روده
اگر فکر می کنید بیماری التهابی روده دارید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک سوال هایی در رابطه با علائم می پرسد و تست هایی تجویز می کند تا مشخص شود بیماری التهابی روده دارید یا خیر.
در صورت وجود بیماری نوع آن هم مشخص می شود. برخی از تست های تشخیصی IBD عبارتند از:
- آزمایش خون : نمونه خون به آزمایشگاه جهت تحلیل و بررسی التهاب و سایر علائم بیماری التهابی روده مثل آنمی فرستاده می شود.
- آزمایش نمونه مدفوع : نمونه مدفوع جهت بررسی وجود خون و سایر علائم التهاب مربوط به IBD گرفته می شود.
- کلونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی : برای هر دو این تست ها پزشک لوله ای باریک و بلند حاوی چراغ و دوربین وارد مقعد می کند. فرد باید بیهوش باشد و تصویر گرفته شده روی مانیتور می افتد.
در طول سیگموئیدوسکوپی پزشک به دیواره بخش تحتانی روده بزرگ نگاه می کند.
در کلونوسکوپی پزشک دیواره کل روده بزرگ را بررسی می کند و گاهی بخشی از روده کوچک را هم مشاهده می کند.
بیشتر بخوانید : خونریزی روده + علائم، علل و درمان
هرگونه التهاب، خونریزی یا زخم هم مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت لزوم نمونه بافت از لایه دیوار مسیر گوارشی برداشته می شود.
- آندوسکوپی فوقانی : بعد از آرامبخشی، پزشک لوله ای منعطف و چراغدار به نام آندوسکوپ را از درون مری و معده وارد روده کوچک می کند.
نمونه برداری هم از بافت انجام خواهد شد.
- رادیوگرافی روده کوچک : مایعی حاوی رنگی خاص می نوشید و با حرکت این مایع از معده به روده کوچک، عکس اشعه ایکس گرفته می شود تا مشکل مشخص شود.
این تست گاهی اوقات بعد از آندوسکوپی فوقانی صورت می گیرد.
- سی تی اسکن : در سی تی اسکن، عکس اشعه ایکس از زوایای مختلفی از بدن گرفته خواهد شد. هرگونه التهاب احتمالی در این عکس مشخص می شود.
- سی تی یا ام.آر آنتروگرافی : در سی تی انتروگرافی از نوع خاصی از اشعه ایکس برای بررسی مشکلات دستگاه گوارش استفاده می شود.
ام آر آنتروگراف روشی دیگر برای مشاهده سیستم گوارش است اما از پرتو اشعه ایکس استفاده نمی کند.
برای هر دو این روش ها ابتدا مایعی حاوی رنگ یا محلول کنتراست می نوشید. این محلول مسیر گوارشی را رنگی می کند و بنابراین هرگونه مشکل در این ناحیه با فیلد های مغناطیسی مشخص می شود.
- کپسول آندوسکوپی : کپسول آندوسکوپی دوربینی کوچک و شبیه قرص است که آن را می بلعید.
سپس این دوربین مسیر گوارشی را طی می کند و از روده کوچک فیلم می گیرد. فیلم به مانیتور فرستاده شده و پزشک آن را مشاهده می کند.
درمان بیماری التهابی روده
افزایش التهاب باعث شدت گرفتن بیماری می شود یعنی باید آن را هرچه سریع تر درمان کرد. التهاب بسیار سریع گسترش می یابد چون خود التهاب، سبب افزایش آماس و التهاب های بیشتر خواهد شد.
هر روز بدون درمان مساوی با بدتر شدن شرایط است. به علاوه، التهاب درمان نشده نه تنها منجر به بروز علائم مرتبط با بیماری التهابی روده می شود بلکه می تواند خطر عوارضی همچون سرطان کلورکتال را هم افزایش دهد.
به علائم توجه داشته باشید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر یا حتی افزایش آن به پزشک مراجعه کنید.
با اینکه هیچ روش درمانی خاصی برای IBD وجود ندارد اما کاستن التهاب و علائم با انواع شیوه ها مفید خواهد بود.
هدف درمان بیماری التهابی روده شامل توقف عود مجدد التهابات در آینده و رفع التهاب در سطح دیواره و عمق روده کوچک است.
چون IBD اغلب مشکلاتی در بخش های مختلفی از بدن ایجاد می کند، روش چند تخصصی مفید خواهد بود.
درمان التهابی روده ممکن است شامل دارو درمانی، جراحی، انواع رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی شود. در این صورت التهاب کاهش یافته و سیستم ایمنی تقویت خواهد شد.
داروهای بیماری التهابی روده
داروها کلید درمان این مشکل هستند. اکثر افراد مبتلا به بیماری التهابی روده حداقل به یک نوع دارو نیاز دارند. هدف، کاهش علائم و فروکاستن التهاب است. باید داروها را طبق دستور استفاده کنید حتی اگر بهتر شدید.
هرچه دارو درمانی سریع تر آغاز شود، نتایج بلند مدت بهتر خود را نشان می دهند مخصوصاً در افراد با بیماری کرون.
- سرکوب کنندگان سیستم ایمنی برای التهابی روده: از این داروها برای سرکوب حمله سیستم ایمنی به روده استفاده می شود همچنین برای IBD متوسط تا شدید هم توصیه خواهد شد.
- داروهای موضعی ضد التهابی : این داروها به شکل شیاف به کاهش اسهال و بی‌اختیاری مدفوع کمک می کنند.
این داروها به خوبی تحمل شده و خطر بسیار اندکی دارند. همچنین برای موارد خفیف تا متوسط بیماری التهابی روده به کار می روند.
- مسکن ها : کاهش درد شکم می تواند چالش برانگیز باشد و رهایی از درد با کنترل التهاب حاصل می شود.
- آنتی بیوتیک ها : برخی آنتی بیوتیک های خاص برای بیماری کرون خفیف تا متوسط مفید هستند.
همچنین جهت درمان آبسه، فیستول مقعد، التهاب بعد از جراحی بیماری کرون هم به کار می روند.
- استروئید ها : استروئید ها با سایر داروهای ضد التهابی جهت کاهش علائم بیماری التهابی روده استفاده می شوند.
اما به علت عوارض جدی ای مثل افزایش احتمال عفونت، پوکی استخوان، دیابت و چاقی فقط باید برای کوتاه مدت مصرف شوند.
متخصص گوارش، جراح کلورکتال، روماتولوژیست، متخصص پوست و سایر فیلد های پزشکی همگی با کمک یکدیگر باعث افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا به بیماری التهابی روده می شوند. برای تشخیص و درمان انواع بیماری التهابی روده می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
