بیماری برونشیت چیست؟ علل، علائم، درمان
کسانی که به برونشیت مبتلا هستند در لوله های برونش خود تورم و التهاب دارند، این لوله ها دهان و بینی را به ریه ها متصل می کند. علائم برونشیت شامل سرفه، خس خس سینه و دشواری در تنفس است. احتمالا این افراد برای پاک کردن مجراهای هوای خود از وجود خلط و مخاط غلیظ هم مشکلاتی دارند.
برونشیت می تواند حاد و یا مزمن هم باشد. برونشیت حاد معمولا برطرف می شود اما برونشیت مزمن باقی می ماند و هرگز کاملا از بین نمی رود. ترک سیگار یا دوری از آن می تواند به پیشگیری از برونشیت کمک کند.
در این مقاله به بررسی علل، علائم، درمان و پیشگیری از برونشیت می پردازیم.
علائم برونشیت
برونشیت می تواند حاد یا مزمن باشد. در صورتی که برونشیت حاد یا شدید باشد، ناگهانی اتفاق می افتد و بعد شخص بهبود می یابد اما اگر مزمن باشد، درمان نشده و فرد همیشه با آن زندگی می کند، اگرچه گاهی بهتر یا بدتر می شود.
علائم و نشانه های برونشیت چه مزمن و چه حاد شامل این موارد است:
- سرفه مداوم که احتمالا منجر به ایجاد خلط می شود
- خس خس سینه
- تب پایین و لرز
- احساس تنگی در قفسه سینه
- درد در گلو
- دردهایی در بدن
- تنگی نفس
- بسته شدن بینی و سینوس ها
فرد مبتلا به برونشیت ممکن است به سرفه مبتلا باشد که اگر بهبود لوله های برونش زمان زیادی طول بکشد، سرفه های وی چندین هفته یا حتی چند ماه ادامه دارد.
علائم برونشیت مزمن می تواند در فواصل منظم عود کند. در بسیاری از افراد این اتفاق در ماههای زمستان می افتد.
با این وجود برونشیت تنها بیماری نیست که موجب ایجاد سرفه می شود. سرفه ای که از بین نمی رود می تواند نشانه آسم، ذات الریه، یا بسیاری از بیماری های دیگر باشد. افرادی که زمان زیادی است سرفه می کنند باید برای تشخیص بیماری به پزشک مراجعه کنند.
برونشیت حاد
برونشیت حاد یک دوره زمانی خاصی طول می کشد. این بیماری معمولا از الگویی مشابه عفونت های ویروسی مثل سرماخوردگی، آنفلوانزا پیروی می کند و می تواند منشا ویروسی مشابهی داشته باشد. ممکن است شخص این علائم را داشته باشد:
- سرفه با خلط یا بدون آن
- ناراحتی یا درد در قفسه سینه
- تب
- یک سردرد خفیف و بدن درد
- تنگی نفس
علائم معمولا بعد از چند روز یا چند هفته از بین می روند.
برونشیت مزمن
برونشیت مزمن علائمی مشابه برونشیت حاد دارد، اما این بیماری ادامه دار است.
طبق یک تعریف، فردی به برونشیت مزمن مبتلاست که در مدت دو سال متوالی، حداقل در سه ماه از سال، روزانه سرفه پشت سر هم دارد.
کتابخانه ملی پزشکی آن را نوعی بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) توصیف می کند که در آن لوله های برونش مقدار زیادی مخاط تولید می کنند. این مخاط از بین نمی رود یا از بین رفته و دوباره باز می گردد.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) یادآوری می کند که فردی که همراه با برونشیت مزمن به آمفیزم مبتلا شود، علائم بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) را خواهد داشت. این یک بیماری جدی و کشنده است.
انتقال بیماری
اگر برونشیت به دلیل یک عفونت باکتریایی یا ویروسی به وجود آمده باشد، احتمال انتقال عفونت به فرد دیگر از طریق قطرات ریز هنگام عطسه و سرفه امکان پذیر است.
برای کاهش خطر انتقال عفونت، فرد مبتلا باید:
- دست هایش را مرتب بشوید
- در دستمال عطسه کند
- مراقبت بیشتری در مواجهه با خردسالان، سالمندان و کسانی داشته باشد که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند.
بیشتر بخوانید : عفونت های مکرر تنفسی در بزرگسالان
علل بیماری: چگونه به برونشیت مبتلا می شوید؟
برونشیت زمانی اتفاق می افتد که یک ویروس، باکتری یا ذرات تحریک کننده باعث التهاب لوله های برونش می شوند. سیگار یک عامل خطرزای اصلی است اما غیرسیگاری ها هم ممکن است به برونشیت مبتلا شوند.
علت ابتلا به برونشیت حاد
عامل ایجاد برونشیت حاد می تواند اینها باشد:
- یک ویروس، برای مثال سرماخوردگی یا آنفلوانزا
- یک عفونت باکتریایی
- قرار گرفتن در معرض مواد تحریک کننده ریه مثل دود تنباکو، گرد و غبار، دود ها، بخارات و آلودگی هوا
افرادی در معرض خطر بیشتر ابتلا به بروتشیت حاد هستند که:
- ویروس یا باکتری باعث ایجاد التهاب در ریه آنها شده است
- سیگار می کشند یا در معرض دود دست دوم سیگار هستند
- به آسم یا یک آلرژی مبتلا هستند
راههای اجتناب از عفونت شامل شستن منظم دست ها و اجتناب از کشیدن سیگار و تنفس سایر ذرات است.
علت ابتلا به برونشیت مزمن
برونشیت مزمن ناشی از تحریک مداوم و آسیب به بافت ریه و مجراهای هوایی است. شایع ترین دلیل آن کشیدن سیگار است اما هر کس که به برونشیت مزمن مبتلاست لزوما سیگاری نیست.
دلایل احتمالی دیگر اینها هستند:
- قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، گرد و خاک و دودهای ناشی از محیط به مدت طولانی
- عوامل ژنتیکی
- تکرار دوره های ابتلا به برونشیت حاد
- سابقه بیماری نفسی یا بیماری رفلاکس مری به معده (GERD)
طبق تحقیقات قرار گرفتن در معرض آفت کش ها نیز می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
افرادی که بیماری آسم یا آلرژی دارند خطر ابتلا به هر دو نوع برونشیت در آنها بالاتر است. بهترین راه برای جلوگیری از برونشیت مزمن اجتناب از سیگار است.
درمان بیماری برونشیت
پزشک ممکن است برای فرد مبتلا به برونشیت این موارد را توصیه کند:
- استراحت
- نوشیدن مایعات
- مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه مثل ایبوپروفن
داروهای مسکن بدون نسخه به کاهش سرفه کمک کرده و تحمل درد را نیز راحت می کنند. برونشیت حاد به مرور زمان و غالبا بدون درمان خاصی برطرف می شود.
علائم برونشیت مزمن می تواند برای مدتی برطرف شده یا بهبود یابد. با این حال، این بیماری بر می گردد و بدتر از قبل عود می کند، به ویژه اگر فرد در معرض سیگار یا محرک های دیگر باشد.
گزینه هایی که می توانند به درمان کمک کنند شامل:
- مصرف داروی سرفه : سرفه برای خارج کردن مخاط از لوله های برونش سودمند است اما دارو می تواند تسکینی برای سرفه باشد برای مثال در شب.
- خوردن عسل : مصرف 2 قاشق پر عسل می تواند به کاهش علائم سرفه کمک نماید.
- استفاده از دستگاه بخور (رطوبت ساز) : با این دستگاه مخاط داخل ریه شل شده، جریان هوا به ریه باز شده و صدای خس خس سینه بهتر می شود.
- استفاده از برونکودیلاتورها (گشاد کننده ریه): این داروها باعث باز شدن لوله های برونش شده و به پاکسازی مخاط کمک می کند.
- استفاده از موکولیتیک ها (مواد خلط آور) : این ها باعث رقیق شدن مخاط در جریان های هوایی شده و روند سرفه و خروج خلط را آسان می کنند.
- مصرف داروهای ضدالتهاب و استروئیدی : این داروها به کاهش التهاب کمک می کنند تا آسیب کمتری به بافت برسد.
- اکسیژن درمانی : در موارد شدید ممکن است فرد به کپسول اکسیژن نیاز داشته باشد تا تنفس را آسان نماید.
درمان های رفتاری
راهکارهای دیگر برای درمان برونشیت شامل این مواردند:
- حذف یک عامل محرک، مثلا سیگار نکشیدن
- تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات قفسه سینه و کمک به تنفس بهتر
- بکارگیری تکنیک های تنفسی از طریق توانبخشی ریه
انجام تمرینات تنفسی مانند تکنیک تنفس با لب های جمع شده می تواند به آرام شدن تنفس و موثرتر بودن آن کمک کند.
آنتی بیوتیک ها
اگر برونشیت حاد ناشی از یک عفونت باکتریایی باشد، یک پزشک می تواند آنتی بیوتیک تجویز کند. در برخی موارد، مصرف آنتی بیوتیک ها از عفونت ثانویه جلوگیری می کند.
اگرچه این داروها برای کسانی که مبتلا به ویروس هستند مناسب نمی باشد.
بیشتر پزشکان آنتی بیوتیک توصیه نمی کنند مگر اینکه یک بیماری ناشی از باکتری را تشخیص داده باشند. یکی از دلایل آن نگرانی درباره مقاوم شدن بدن به آنتی بیوتیک است که به دلیل مصرف بیش از حد آن به مرور درمان عفونت را طولانی می کند.
بیشتر بخوانید : عفونت تنفسی کودکان
تشخیص بیماری برونشیت
یک پزشک با معاینه جسمی و استفاده از یک گوشی پزشکی به صداهای غیرطبیعی ریه گوش می دهد.
آنها ممکن است از افراد درباره مسائل زیر سوال کنند:
- علائمی که دارند، و به ویژه سرفه
- سوابق پزشکی و بیماری ها
- دوره های اخیر سرماخوردگی یا آنفلونزا
- آیا فرد سیگار می کشد یا خیر
- آیا در معرض دود دست دوم سیگار، گردوغبار، دودهای صنعتی یا آلودگی هوا قرار دارد
پزشک همچنین اقداماتی انجام می دهد:
- با یک سواب نمونه ای از خلط برمی دارد تا آزمایش کشت باکتری یا ویروسی بودن در آزمایشگاه انجام شود.
- سطح اکسیژن را در خون فرد کنترل می کند.
- یک تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه، آزمایش عملکرد ریه یا آزمایش خون تجویز می کند.
عوارض ناشی از بیماری برونشیت
رایج ترین عارضه برونشیت ابتلا به ذات الریه است. این اتفاق وقتی می افتد که عفونت تا ریه ها منتشر شده باشد. در فردی که به ذات الریه یا پنومونی مبتلاست کیسه های هوا درون ریه پر از مایع می شوند.
احتمال ابتلا به ذات الریه در سالمندان، افراد سیگاری، کسانی که بیماری زمینه ای دارند و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشتر است. این وضعیت می تواند کشنده باشد و به توجه پزشکی بیشتری نیاز دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اکثر افراد مبتلا به برونشیت می توانند با استراحت در خانه، مصرف داروی ضدالتهاب و نوشیدن مایعات فراوان بهبود یابند. با این حال وقتی شخصی علائم زیر را مشاهده کرد باید به دکتر مراجعه کند:
- سرفه ای که بیش از سه هفته طول کشیده است
- تبی که 3 روز یا بیشتر طول کشیده است
- وجود خون در مخاط و خلط
- تنفس سریع، درد قفسه سینه یا هردو
- خواب آلودگی یا گیجی
- بازگشت مجدد بیماری یا بدتر شدن نشانه های آن
هر کسی که بیماری قلبی یا ریوی دارد در صورت شروع علائم برونشیت باید به پزشک مراجعه نماید.
بیشتر بخوانید : آنچه که باید درباره پنومونی بدانید
پیشگیری از بیماری برونشیت
جلوگیری از ابتلا به برونشیت حاد یا مزمن همیشه امکان پذیر نیست اما چند راهکار می تواند از خطر آن بکاهد شامل:
- دوری یا ترک کامل سیگار
- اجتناب از محرک ها مانند سیگار، دودها، بخارات و آلودگی هوا
- پوشیدن ماسک برای پوشش بینی و دهان در زمانی که سطح آلاینده ها بالاست
- شستن دست ها قرار گرفتن در معرض میکروب ها و باکتری ها را محدود می کند
- پرسش درباره واکسیناسیون ها و تزریق برای پیشگیری از ابتلا به ذات الریه یا آنفلوانزا
دورنمای بیماری
برونشیت حاد بیماری شایعی است. این بیماری می تواند آزاردهنده باشد اما بالاخره بعد از چند روز از بین می رود.
برونشیت مزمن یک بیماری پایدار است. اگر فردی سیگار بکشد و به آن ادامه دهد، ممکن است با بدتر شدن علائم آمفیزیم و یا بیماری مزمن انسدادی ریه را تجربه کند که همه این بیماری ها می توانند کشنده باشند.
هر شخصی که درباره علائم احتمالی برونشیت احساس نگرانی می کند باید حتما به پزشک مراجعه نماید.
پرسش
برخی افراد می گویند که نباید داروی سرفه مصرف کرد زیرا سرفه به خارج شدن خلط کمک می کند. آیا باید از این دارو استفاده کنیم یا خیر؟
پاسخ
انواع مختلفی از داروهای سرفه وجود دارد
برخی داروهای سرفه مانند دکسترومتورفان خاصیت ضدسرفه یا سرکوبگری دارند. از نمونه های بدون نسخه می توان روبیتوسین و تریامینیک را نام برد. داروی دیگر سرفه اکسپکتورانت است که خود سرفه آور است. از جمله موارد بدون نسخه آن ماسینکس و انواع دیگری از روبیتسون است.
اگر سرفه شما را در شب بیدار نگه می دارد، احتمالا می خواهید از داروهای سرکوبگر سرفه مصرف کنید تا به کاهش سرفه کمک کند. اگر بخواهید با سرفه خلط ها خارج شوند باید از اکسپکتورانت کمک بگیرید.
در صورت داشتن هر گونه نگرانی درباره علائم برونشیت و ابتلا به بیماری زمینه ای همراه با آن به پزشک مراجعه کنید. اگر در تهران هستید می توانید برای تشخیص و درمان بیماری های ریوی، گوارشی و اختلالات بلع به کلینیک دکتر خسروی در شهرک غرب مراجعه نمایید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
