بیماری های مربوط به لوزالمعده + تشخیص
بیماری های لوزالمعده با ویژگی های تشخیصی، روند جریان، تظاهرات غالب و تحلیل های آزمایشگاهی تفاوت دارند.
لوزالمعده از نظر عملکردی برای بدن اهمیت بسیار دارد. تصور اینکه وضعیت تمامی متابولیسم بدن و هضم به عملکرد اندامی با وزن ۸۰ تا ۱۰۰ گرم بستگی دارد دشوار است.
طی یک ساعت آهن ۲۰ میلی گرم آنزیم تولید می کند که این آنزیم ها بیش از ۲۰ گونه هستند. علائم بیماری لوزالمعده انعکاس دهنده عضوی با عملکرد مختل شده است و این علائم از نظر پاتولوژی با منشا متفاوت، مشابه هستند.
شرایط پاتولوژیک لوزالمعده روی عملکرد های مختلف بدن تاثیر می گذارد و می تواند خود را به شکل انواعی از اختلالات سوء هاضمه و سندرم درد شدید نشان دهد.
این غده، علیرغم سایز کوچک و وزن اندکی که دارد، نقش بسیار مهمی ایفا می کند چون به شکل مستقیم در فرایند هضم نقش داشته و مسئول تولید آنزیم های لازم و انسولین است.
دسته بندی بیماری های لوزالمعده
یک دسته بندی واحد از همه بیماری های غدد وجود ندارد و برای هر آسیب شناسی، یک سیستم تشخیصی بالینی در دسترس است.
طبق اصل پاتوژنیک و با در نظر گرفتن علل بیماری های لوزالمعده، دسته بندی زیر به دست می آید:
- اختلالات عملکردی
- بیماری های التهابی (پانکراتیت)
- آسیب عروقی
- کلسیفیکاسیون (پانکراتیت سنگی)
- تغییرات کیستیک
- مسمومیت حرفه ای
- نئوپلاسم
- دیابت
- فرایند های خاص با سفلیس، سل
- عفونت با انگل
بیماری های لوزالمعده
- پانکراتیت حاد
- پانکراتیت مزمن
- نکروز پانکراس
- سرطان پانکراس
- کیست پانکراس
- دیابت
پانکراتیت حاد
یک ضایعه التهابی حاد پانکراس است که پانکراتیت حاد نام دارد. حدود ۷۰ درصد از موارد پانکراتیت حاد با اعتیاد به الکل و مسمومیت با الکل همراه است.
تشخیص پانکراتیت حاد مشکل است مخصوصاً اگر در مراحل اولیه باشد. روش های تشخیصی شامل موارد زیر است:
- آزمایش کلی تحلیل خون : امکان تشخیص علائم روند التهابی (مثل افزایش تعداد لکوسیت ها) را فراهم می کند
- شیمی خون : غلظت بیش از حد آنزیم آمیلاز را مشخص می کند (نشانه پیشرفت بیماری است)
- سونوگرافی حفره شکمی : شناسایی تغییرات در پانکراس و اندام های مجاور و سنگ کیسه صفرا
- آزمایش تحلیل ادرار : وجود آمیلاز را در ادرار نشان می دهد و وجود پانکراتیت را در بیمار تایید می کند
- EGDS : میزان درگیری معده را در فرایند التهابی ارزیابی می کند
پانکراتیت مزمن
بروز پانکراتیت مزمن به علت فرایندی التهابی و طولانی مدت در پانکراس است.
مردان بالای ۴۰ سال بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند اما طی سال های اخیر در زنان و جوانان هم مشاهده شده است.
شایع ترین علل بروز بیماری سنگ کیسه صفرا در بیماران، مصرف بیش از حد الکل است.
روش های تشخیص پانکراتیت مزمن
جهت تشخیص پانکراتیت مزمن، آزمایش های زیر انجام می شوند:
- آزمایش خون : با شدت گرفتن پانکراتیت مزمن، افزایش غلظت لکوسیت ها در خون مشاهده می شود و سرعت رسوب گلبول های قرمز افزایش می یابد. همچنین، سرعت آمیلاز هم زیاد می شود (قابل تشخیص در ادرار).
- سونوگرافی : بزرگ شدن غده پانکراس (کامل یا جزئی)، مطابقت اندازه سر، دم و بدنه با اندازه نرمال و یکنواختی خطوط، بررسی می شود
- سی تی اسکن : سونوگرافی، کانون های بیماری و وجود سنگ در مجاری را مشخص می کند.
نکروز پانکراس
تقریبا ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به پانکراتیت حاد، یک دوره شدید بیماری دارند که در پس زمینه آن تغییراتی در پارانشیم لوزالمعده ایجاد می شود و ماهیتی مخرب دارد.
نکروز پانکراس در سنین پایین شایع تر است و زنان بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
تشخیص نکروز پانکراس
برای تشخیص نکروز پانکراس، همان تست های تشخیص پانکراتیت انجام می شود.
سرطان پانکراس
سرطان پانکراس بیماری ای نادر است که با تشکیل سلول های بدخیم در بافت پانکراس مشخص می شود.
بعد از معاینه فیزیکی، پزشک آزمایشات زیر را تجویز می کند:
- سونوگرافی : سونوگرافی شکمی در صورتی بروز زردی و درد در قسمت فوقانی شکم توصیه می شود. همچنین تشکیل تومور را نشان می دهد.
- سی تی اسکن : حتی تومورهای ریز را هم نشان می دهد.
- بیوپسی : اندکی از محل تومور جهت بررسی های آزمایشگاهی برداشته می شود و نتیجه آن خوش خیم یا بدخیم بودن نئوپلاسم را تایید می کند.
- آزمایش خون : این آزمایش جهت ارزیابی سطح غلظت آنتی ژن CA19-9 در بدن ضروری است.
- جهت تعیین دقیق مرحله سرطان پانکراس، عکس اشعه ایکس از قفسه سینه و سونوگرافی کبد انجام می شود.
کیست پانکراس
حباب مایع در پارانشیم پانکراس یا بافت های اطراف کیست نام دارد. کیست پانکراس اکتسابی یا مادرزادی است و نوع مادرزادی آن با آسیب شناسی رشد بافت همراه است.
عوامل موثر در تشکیل کیست عبارتند از پرخوری، غذاهای چرب، مصرف بیش از حد الکل و استرس مزمن.
روش های تشخیص کیست پانکراس
تشخیص کیست پانکراس با لمس برآمدگی قسمت فوقانی شکم آغاز می شود. ابزارهای تشخیص کیست پانکراس عبارتند از:
- سونوگرافی، نئوپلاسم با اکوژنیسیته کاهش یافته را نشان می دهد که با یکنواختی خطوط و گرد بودن شکل و فرم ها مشخص می شود.
- سونوگرافی آندوسکوپی
- این روش کیست را تشخیص می دهد و ماهیت آن را مشخص می کند. درمان به این تشخیص نیاز دارد
- عکس اشعه ایکس با ماده حاجب که جابجایی معده را به علت کیست مشخص خواهد کرد
- سی تی اسکن که باعث تشخیص کیست های کاذب و واقعی می شود
دیابت
بروز دیابت در افراد به علت برهم خوردن روند تولید انسولین در لوزالمعده و تجمع قند در خون است. استعداد ژنتیکی عامل اصلی بروز دیابت به شمار می آید.
تشخیص دیابت
برای تشخیص دیابت آزمایش قند، آزمایش گلوکز و خون و آزمایش ادرار انجام می دهیم. در صورت لزوم، سایر روش های تجویزی هم انجام خواهند شد.
بیماری های لوزالمعده تهدیدی برای زندگی و سلامت بیمار محسوب می شوند و عوارض خطرناکی دارند.
در صورت مشاهده هر کدام از علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید : آندوسکوپی روده و شکم (فوقانی)
علل بیماری های لوزالمعده
مشکلات مرتبط با لوزالمعده به علل مختلفی ایجاد می شوند. رژیم غذایی نامناسب، مصرف افراطی غذاهای چرب و پُرپروتئین، بار زیادی روی پانکراس برای تولید آنزیم های لازم ایجاد می کند.
در نتیجه، فرسودگی و عملکرد نادرست این تولید باعث تخریب سلول های بدن خواهد شد. در ضایعه های غدد در دوران کودکی، عواملی مثل تغذیه زودرس، استفاده از آب میوه ها و غذاهای کنسروی و تغذیه بیش از حد در بروز مشکلات پانکراس دخیل هستند.
مصرف بیش از حد الکل هم یکی از عوامل موثر در بروز بیماری های مربوط به لوزالمعده است.
افزایش میزان اتانول در خون نیاز به حذف از بدن دارد و همین امر افزایش عملکرد کبد را در پی خواهد داشت.
خروجی صفرا هم مختل می شود. در این صورت بافت های پانکراس در معرض عملکردی سمی قرار می گیرند.
اختلال عملکرد اسفنکتر باعث سرریز شدن مجرای اصلی و لوب ها می شود. آنزیم ها هم شروع به ذوب سلول های خود می کنند و استرس و افزایش بار عصبی منجر به برهم خوردن تنظیم اندام های داخلی خواهد شد.
تغییرات عملکردی، به التهاب آسپتیک (پانکراتیت) تبدیل می شود. برخی داروها (آنتی بیوتیک های گروه تتراسایکلین، کورتیکواستروئیدها، استروژن ها) از نظر تاثیر سمی روی پانکراس متفاوت هستند.
الکل، نیکوتین (سیگار) بخشی مهمی از فعالیت آترواسکلروتیک شریان ها هستند. این فرآیند روی تغذیه پانکراس تاثیر می گذارد و سبب کمبود اکسیژن (هیپوکسی) می شود.
در این صورت عملکرد سلول ها هم مختل خواهد شد. بارداری، علت فیزیولوژیکی و طبیعی تلقی می شود اما اگر زن، نارسایی عملکردی پانکراس، رژیم غذایی نادرست، استعداد بیماری های لوزالمعده داشته باشد، افزایش بار شرایط را بدتر خواهد کرد.
دپرسیون عروقی در آخرین ماه های بارداری مشکل را تشدید می کند و خون رسانی بدن تحت تاثیر تغییرات مرتبط با سن قرار می گیرد.
آترواسکلروز شدید باعث ایجاد اختلال در تغذیه سلول ها شده و در نتیجه منجر به اختلال عملکرد پانکراس و تولید ترشحات می شود.
فرایندهای عفونی مزمن در بیماری سل در بلند مدت و بدون درمان، باعث تغییرات خاصی در بافت غده پانکراس با التهاب و اختلال در عملکرد خواهد شد.
التهاب لوزالمعده می تواند با عفونت حاد (آنفلوانزا در کودکان با سابقه آبله مرغان، سرخک و مخملک) رخ بدهد.
در دوران کودکی پاتولوژی توسط کرم ها ایجاد می شود.
تشخیص بیماری پانکراس و لوزالمعده
روش های تشخیصی برای بیماران، به علائم آنها بستگی دارد و شامل طیف وسیعی از آزمایش های خون یا تصویربرداری ها می شود. سایر آزمایش ها عبارتند از:
- تست عملکرد پانکراس : آزمایش خونی است که میزان التهاب پانکراس را اندازه گیری می کند.
همچنین، آزمایش مدفوع برای اندازه گیری میزان عملکرد گوارشی لوزالمعده هم تجویز می شود.
- گلوکز ناشتا : آزمایش خونی است که میزان گلوکز خون را جهت تشخیص پیش دیابت یا دیابت مشخص می کند.
- سونوگرافی : در این روش از امواج صوتی برای تولید تصاویری از اندام های داخلی استفاده می شود.
- سی.تی.اسکن : نوعی تصویربرداری است که برای تشخیص سرطان و پانکراتیت به کار می رود.
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) : آزمایشی از ترکیب تکنیک های اندوسکوپی و فلوروسکوپی است که در آن لوله ای نازک با یک دوربین از طریق دهان از معده عبور می کند و به اثنی عشر وارد می شود.
سپس رنگی در این ناحیه آزاد می شود (مجرای پانکراس یا مجرای صفراوی) تا تشخیص بصری نواحی درگیر را امکان پذیر کند.
- آزوفاژوگاسترودئودنوسکوپی با سونوگرافی (EUS) : آزمایشی است که در آن لوله ای نازک با یک پروب سونوگرافی متصل به آن از طریق دهان به معده فرستاده می شود.
در این صورت تصاویر سونوگرافی از اندام های صفراوی و سیستم پانکراس گرفته خواهد شد.
بیشتر بخوانید : انواع بیماری های کبدی و علائم آن
سخن پایانی
لوزالمعده غده ای در پشت شکم و جلوی ستون فقرات است و شیره هایی ترشح می کند که باعث تجزیه غذا شده و به هورمون ها در کنترل سطح خون کمک می کند.
مشکلات مربوط به لوزالمعده می تواند منجر به بروز مشکلات بسیاری در زمینه سلامت شود از جمله:
- پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده وقتی اتفاق می افتد که آنزیم های گوارشی شروع به هضم خود پانکراس می کنند.
- سرطان پانکراس
- فیبروز کیستیک که اختلال ژنتیکی نادری است و در آن مخاط غلیظ و چسبنده، لوله های پانکراس را مسدود می کنند.
همچنین، لوزالمعده در بروز دیابت هم نقش دارد. در دیابت نوع ۱، سلول های بتای لوزالمعده دیگر انسولین نمی سازند چون سیستم ایمنی بدن به آنها حمله می کند.
در دیابت نوع ۲ پانکراس نمی تواند انسولین کافی را در پاسخ به وعده های غذایی ترشح کند.
هرگونه مشکل و نارسایی عملکردی این عضو بدن، عوارض بسیار خطرناکی به دنبال دارد و باید به پزشک مراجعه کرد. برای درمان بیماری های لوزالمعده و پانکراس می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
