حساسیت غذایی – انواع، علائم و روش های درمانی
حساسیت غذایی چیست
آلرژی یا حساسیت غذایی وقتی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن انسان پاسخی غیر طبیعی به یک یا چند پروتئین موجود در غذا بدهد.
این امر اغلب منجر به بروز علائمی ناخوشایند همچون خارش، ورم دهان، کهیر و استفراغ می شود.
در حالی که اکثر واکنش های آلژیک به غذا خفیف هستند، در برخی موارد پاسخ شدیدی به نام آنافیلاکسی هم ممکن است رخ دهد.
در چنین مواردی توجه ویژه پزشکی احتیاج است. در صورت شک به آلرژی غذایی خاصی به پزشک مراجعه کنید.
انواع مختلفی از آلرژی غذایی وجود دارد. تشخیص معمولا بر پایه علائم هستند و تست هایی مثل آزمایش آلرژی از راه پوست یا آزمایش خون انجام می شوند.
اصلی ترین حقایق درباره حساسیت غذایی
- آلرژی غذایی رایج نیست اما می تواند جدی باشد
- آلرژی غذایی با عدم تحمل ماده غذایی (food intolerance) متفاوت است و عدم تحمل بسیار رایج تر است.
- شایع ترین انواع آلرژی های غذایی در بزرگسالان با کودکان متفاوت است
- کودکان با بزرگتر شدن ممکن است حساسیت غذایی را پشت سر بگذارند اما در بزرگسالان این گونه نیست.
- علائم آلرژی غذایی شامل خارش دهان، اختلال در بلع و تنفس می شود. تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم حین هضم غذا رخ می دهند.
- آلرژن های غذایی جذب خون می شوند و کهیر، اگزما و آسم ایجاد می کنند.
- تشخیص آلرژی غذایی با گرفتن تاریخچه کامل سلامت فرد و شیوه تغذیه او انجام می شود.
- شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، صدف، ماهی، گندم از علل اصلی آلرژی غذایی هستند.
- اولین درمان حساسیت غذایی، اجتناب از مصرف غذاهای محرک است.
تفاوت آلرژی غذایی و عدم تحمل غذا چیست
آلرژی غذایی و عدم تحمل غذا یکسان نیستند. علائم عدم تحمل ماده غذایی معمولاً عبارتند از:
- نفخ
- درد و کرمپ معده
- ناراحتی معده و اسهال
برخی تفاوت های اصلی بین آلرژی غذایی و عدم تحمل غذا این ها هستند:
- علائم عدم تحمل، بلا فاصله ظاهر نمی شوند و چند ساعت طول می کشند.
- حتی خوردن مقدار اندکی از غذای آلرژی زا، سبب تحریک آلرژی می شود اما مصرف حجم بالایی از غذا نیاز است تا علائم عدم تحمل ظاهر شوند.
- عدم تحمل غذایی خاص مهلک نیست در حالی که آلرژی می تواند کشنده باشد.
علت حساسیت غذایی چیست
- هم وراثت و هم محیط نقش مهمی در بروز حساسیت غذایی دارند.
- آلرژن های موجود در غذا مسئول بروز واکنش های آلرژیک هستند.
- آلرژن ها پروتئین هایی به شمار می آیند که معمولاً در مقابل گرمای غذا، اسید معده و آنزیم های گوارشی روده مقاومت می کنند.
- در نتیجه آلرژن ها زنده می مانند و وارد خون می شوند. سپس واکنش های آلژیک در درون بدن ایجاد می شوند. مکانیزم آلرژی غذایی، سیستم ایمنی و وراثت را شامل می شود.
بیشتر بخوانید : سوء هاضمه (دیس پپسی) + علت‌های احتمالی و درمان
سیستم ایمنی
واکنش آلرژیک به غذا دو بخش از سیستم ایمنی را در بر می گیرد.
- یک بخش، نوعی پروتئین و آنتی بادی به نام ایمونوگلوبین (IgE) است که درون بدن جریان می یابد.
- بخش دیگر، سلول مست است یعنی سلولی خاص که هیستامین را ذخیره کرده و اغلب در تمامی بافت های بدن پیدا می شود.
- سلول مست بیشتر در نقاطی از بدن یافت می شود که در واکنش های آلژیک دخیل هستند مثل بینی، گلو، ریه ها، پوست و دستگاه گوارش.
وراثت
تمایل فرد به تولید ایمونوگلوبین در مقابل غذا به نظر ژنتیکی است.
- عموماً افراد دارای آلرژی از خانواده هایی هستند که آلرژی در آنها رایج است. حساسیت هایی نه لزوماً به غذا، بلکه به آلاینده ها، موی حیوانات، پِر یا داروها
- بنابراین فردی که هر دو والد او آلرژی دارند بیشتر احتمال بروز آلرژی غذایی در آنها وجود دارد.
مکانیزم اثر
آلرژی غذایی یک واکنش بسیار حساس است یعنی قبل از واکنش آلرژیک به آلرژنی در غذا می تواند رخ دهد، فرد قبلاً در معرض آلرژن قرار گرفته یا به آن غذای خاص حساس شده است.
- در اولین مواجهه، آلرژن لمفوسیت ها (گلبول های سفید خون) را تحریک می کند تا ایمونوگلوبین تولید کنند که مختص همان آلرژن است.
- این ایمونوگلوبین آزاد شده و به سطح سلول های مست در بافت های مختلف بدن می چسبد
- دفعه بعدی که فرد آن غذای خاص را می خورد، آلرژنِ آن روی آنتی بادی ایمونوگلوبین و روی سطح سلول های مست چسبیده می شود.
بنابراین سلول ها را تشویق به آزاد سازی مواد شیمیایی مثل هیستامین می کند.
- این مواد شیمیایی بسته به بافتی که در آن آزاد شده اند، علائم مختلفی از آلرژی غذایی ایجاد می کنند.
بیشتر بخوانید : ورم زبان کوچک
انواع آلرژی غذایی
افراد می توانند به انواع مختلفی از غذاها واکنش آلرژیک نشان دهند اما در کل فقط ۱۴ نوع آلرژن وجود دارد که قانون، تولید کننده ها را مجبور به اعلام وجود آنها روی مواد غذایی شان می کند.
این اعلان روی لیبل مواد غذایی زده می شود. ۱۴ آلرژن ذکر شده عبارتند از:
- کرفس
- غلات صبحانه حاوی گلوتن (مثل گندم، جو)
- برخی غذاهای دریایی مثل خرچنگ، صدف، میگو
- تخم مرغ
- ماهی
- شیر
- صدف
- خردل
- بادام زمینی
- کنجد
- سویا
- سولفور دی اکسید / سولفیت (اگر بیش از ۱۰ قسمت در میلیون باشد)
- فندق، پسته، گردو و بادام
- گندم
درمان حساسیت غذایی
FDA به صنایع غذایی، مصرف کنندگان و سایر افراد دخیل در حوزه غذایی درباره روش های ارزیابی و کنترل خطرات آلرژی غذایی توصیه هایی کرده است.
همچنین بازرسی و سمپلینگ جهت بررسی وجود آلرژن ها در محصولات و لیبل گذاری صحیح آنها انجام داده است.
در صورت وجود هرگونه نگرانی، FDA با همکاری شرکت ها، جمع آوری محصولات را اعلام کرده و اعلان های عمومی جهت اطلاع مصرف کنندگان ارائه می کند.
به علاوه FDA این حق را دارد که محصولات غیرقانونی را از بازار جمع آوری کرده از واردات محصول مورد نظر به کشور پیشگیری کند.
درمان همیشه گزینه دوم است. به علت عملکرد سریع دیفن هیدرامین (۱۵ تا ۶۰ دقیقه) و در دسترس بودن آن، به عنوان یکی از گزینه های درمانی آلرژی غذایی حاد توصیه می شود.
اپی نفرین اولین خط درمانی برای آنافیلاکسی به شمار می آید. به علاوه، گیجی و خواب آلودگی عارضه اصلی دیفن هیدرامین است که همین امر ارزیابی بیمار را با مشکل مواجه خواهد کرد.
سیتریزین، آنتی هیستامین نسل دوم است که شروعی مشابه دیفن هیدرامین دارد اما زمان تاثیر آن طولانی تر است.
حین درمان آلرژی های شدید غذایی، سیتریزین و دیفن هیدرامین تاثیرات مشابهی دارند. سیتریزین یک گزینه درمانی عالی برای حساسیت های غذایی است چون تاثیر مشابه دیفن هیدرامین دارد.
پزشکان استفاده از تزریق کننده خودکار را هم توصیه می کنند.
سخن آخر
فرد زمانی دچار حساسیت غذایی می شود که بدن آنتی بادی خاصی برای غذایی خاص تولید کند. واکنش آلرژیک نتیجه یک سری وقایع است. صدف، بادام زمینی، بادام درختی و شیر از رایج ترین آلرژن ها به شمار می آیند.
به این غذا ها Big-8 می گویند یعنی ۸ خوراکی که بیشترین آلرژی زایی را دارند. شیر و تخم مرغ علت اصلی اغلب آلرژی های غذایی در کودکان است.
آجیل ها و صدف هم از رایج ترین عوامل بروز حساسیت غذایی در بزرگسالان به حساب می آیند. استفاده از تزریق خودکار هم گاهی توصیه می شود.
هیچ درمانی برای آلرژی غذایی وجود ندارد اما علائم با مصرف داروهایی همچون سیتریزین و دیفن هیدرامین کاهش می یابند. برای تشخیص و درمان حساسیت غذایی می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
