مقاومت به انسولین چیست؟ + علت به وجود آمدن و درمان
مقاومت به انسولین معمولاً به کندی پیش رفته و علائم آشکاری نشان نمی دهد. مقاومت به انسولین وقتی رخ می دهد که بدن به انسولین آن طور که باید پاسخ نمی دهد.
انسولین به سلول ها در استفاده از گلوکز قند برای انرژی سازی کمک می کند.
وقتی بدن در مقابل انسولین مقاومت نشان دهد، گلوکز در خون جمع شده و قند بالا می رود. مقاومت به انسولین منجر به پیش دیابت و سندرم متابولیک می شود.
در صورت عدم درمان این مشکل، عوارض طولانی مدت ایجاد شده که شامل دیابت نوع دو، بیماری های قلبی و مشکلات عروقی است.
علائم مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین باعث بروز خستگی در فرد و کاهش انرژی می شود.
از آنجایی که اکثر افراد این علائم را به کم خوابی نسبت می دهند، مقاومت به انسولین برای سال ها پنهان می ماند.
وقتی پیش دیابت یا سندرم متابولیک دارید، افزایش مزمن قند خون علائم واضحی ایجاد می کند مثل:
- تکرر ادرار
- عطش فراوان
- لکه های تیره پوستی روی کشاله ران، زیر بغل و پشت گردن که به آن آکانتوز سیاه می گویند
- افزایش وزن
اگر مقاومت به انسولین دارید شاید برخی از علائم ذکر شده را تجربه کنید. احتمال اینکه هیچ علامت قابل توجهی هم نداشته باشید هم زیاد است.
در صورت مشاهده چنین مواردی به پزشک مراجعه کنید چرا که در خطر ابتلا به دیابت قرار دارید.
علت مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین با عوامل خطرساز بسیاری مرتبط است. علت اصلی بروز آن کاملاً مشخص نبوده و برخی بیماری ها احتمالاً سبب مقاومت به انسولین شوند مثل:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالای خون
- سطوح بالای تری گلیسیرید
- بیماری های قلبی
- HDL (کلسترول خوب) پایین
- بیماری تخمدان پلی کیستیک
- اختلالات هورمونی مثل سندرم کوشینگ، آکرومگالی و کم کاری تیروئید
- برخی بیماری های خاص ژنتیکی مثل سندرم مقاومت به انسولین نوع A
- سندرم رابسون – مندن هال
- برخی داروها مثل داروهای فشار خون، ایدز و استروئیدها
- سابقه دیابت بارداری
عوامل خطرساز
ژنتیک، سن و برخی فاکتورهای خاص در سبک زندگی، فرد را در معرض خطر بیشتری برای مقاومت به انسولین قرار می دهند از جمله:
- اضافه وزن
- مصرف بالای غذاهای فرآوری شده و قند
- عدم تحرک و فعالیت فیزیکی
- چربی زیاد شکم
- سیگار کشیدن
- سن بالای ۴۵ سال
- دیابت در یکی از افراد درجه یک خانواده
- نژاد آفریقایی آمریکایی یا لاتین
رابطه بین مقاومت به انسولین و عوامل خطرساز قدری پیچیده است چون می توانند یکدیگر را تشدید کنند.
بیشتر بخوانید : 16 ماده غذایی مناسب برای افراد دیابتی
عوارض مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین در بلند مدت مشکلات بسیاری ایجاد می کند مثل:
- بیماری عروق کوچک (microvascular disease) که مربوط به عروق کوچک قلب است.
- نوروپاتی محیطی (پریفرال)، بیماری ای که به علت آسیب عصبی ایجاد می شود.
- کاردیومیوپاتی یا آسیب عضلات قلب
- نارسایی کلیه
- افزایش خطر دمانس (زوال عقل)
- افزایش خطر سکته
انسولین و قند خون
پانکراس چند دقیقه بعد از مصرف غذا انسولین آزاد می کند. این هورمون به بدن در ذخیره گلوکز کمک خواهد کرد.
عملکرد انسولین با فعالسازی پروتئین روی سلول هایی است که به گلوکز می چسبند. این امر به قند اجازه می دهد وارد کبد، عضلات و سلول های چربی شود.
با مقاومت انسولین، سلول ها آن طور که باید به انسولین پاسخ نمی دهند. به همین منظور پانکراس در تلاش برای به ثبات رساندن قند خون، انسولین بیشتری آزاد می کند.
به مرور، این مسئله منجر به افزایش انسولین در خون می شود. افزایش انسولین، گلوکز را به شکل موثر کاهش نمی دهد در عوض، استفاده از انرژی ذخیره شده را برای بدن دشوار می کند.
تشخیص مقاومت به انسولین
برای تشخیص مقاومت به انسولین، پزشک با معاینه بالینی آغاز می کند که موارد زیر را هم شامل می شود:
- سابقه پزشکی فرد
- سلامت کلی بدن
- فاکتورهای خطر ساز
هیچ تست تشخیصی ای که مقاومت به انسولین را مشخص کند وجود ندارد. در صورت دارا بودن عوامل خطرساز مقاومت به انسولین، آزمایش های مختلفی در دسترس خواهند بود از جمله:
آزمایش قند خون ناشتا
قند خون ناشتا در حالت مقاومت به انسولین بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ است. اگر قند خون ناشتا به صد برسد یعنی پیش دیابت و اگر به ۱۲۶ و بیشتر برسد یعنی دیابت دارید.
در صورت داشتن علائم دیابت، آزمایش قند خون ناشتا باید هر سال به شکل روتین انجام شود.
بیشتر بخوانید : بهترین خوراکی‌ها و غذاها برای کاهش و کنترل قند خون
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
باید ۱۲ ساعت قبل از انجام این آزمایش ناشتا باشید. ابتدا یک آزمایش به صورت ناشنا انجام می شود و سپس مایعی سرشار از گلوکز می نوشید.
دوباره بعد از چند ساعت از فرد خون گرفته خواهد شد تا میزان قند خون مشخص شود. در کل قند خون بالای ۱۴۰ طی دو ساعت بعد از مصرف گلوکز نشانه ای از پیش دیابت است.
قند خون بالای ۲۰۰ علامت دیابت بوده و در واقع ارتباطی بین سطح بالای قند خون در این آزمایش و مقاومت به انسولین وجود دارد.
آزمایش هموگلوبین H1C (HgH1C)
این آزمایش میانگین سطح گلوکز را طی دو تا سه ماه اندازه گیری می کند. سطح نرمال گلوکز در این حالت بین 4 و 5.6 درصد باید باشد.
رقم بین 5.7 درصد یا بیشتر نشانه دیابت است. در این آزمایش هم هیچ محدودیتی برای تشخیص مقاومت به انسولین وجود ندارد اما سطوح بالای این رقم، همراه با فاکتورهای خطر ساز و علائم، احتمال وجود این بیماری را نشان می دهد.
آزمایش سطح انسولین خون، روشی استاندارد برای تشخیص مقاومت به انسولین نیست.
درمان مقاومت به انسولین
مقاومت به انسولین و پیش دیابت هر دو به دیابت ختم خواهند شد. اگر مقاومت به انسولین تشخیص داده شد می توانید اقداماتی جهت پیشگیری از بدتر شدن شرایط انجام دهید:
سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی مقاومت به انسولین را تغییر داده و به کاهش احتمال بروز دیابت و افزایش سلامت بدن کمک می کند. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- ورزش : ورزش منظم به افزایش متابولیسم بدن کمک می کند. همین امر مانع از بروز تغییرات متابولیک همچون مقاومت به انسولین می شود.
- رژیم غذایی : اکثر پزشکان توصیه به مصرف غذاهای مدیترانه ای و یا رژیم غذایی DASH جهت کنترل مقاومت به انسولین می کنند.
هر دو این رژیم های غذایی بر مصرف چربی‌های سالم، میوه ها، سبزیجات، مغزیجات، غلات کامل و گوشت بدون چربی تاکید دارند.
- کاهش وزن : حفظ وزن مناسب یکی از راه های کاهش تاثیر و پیشرفت مقاومت به انسولین است.
مقاومت به انسولین می تواند باعث افزایش وزن شود که در این صورت کاهش وزن چالش برانگیز خواهد شد. چربی جمع شده در شکم یکی از بزرگ ترین فاکتورهای خطر ساز برای مقاومت به انسولین است.
به همین علت رها شدن از چربی شکم یکی از بهترین روش ها جهت کاهش خطر بروز پیش دیابت و دیابت است.
فراموش نکنید که هیچ دارویی بدون تغییر سبک زندگی در کنترل مقاومت به انسولین کارآمد نیست. هیچ وقت برای ایجاد تغییرات سالم در رژیم غذایی و شروع ورزش تعلل نکنید.
بیشتر بخوانید : 18 ماده غذایی عالی برای کاهش فشار خون بالا
درمان های طبیعی
چون آن چه می خوریم ارتباط مستقیمی با انسولین و گلوکز دارد، بسیاری از گیاهان دارویی و مکمل ها به عنوان تعدیل کنندگان مقاومت به انسولین خود را نشان داده اند.
با این حال هیچ مدرکی دال بر کنترل و پیشگیری از مقاومت به انسولین توسط مکمل ها وجود ندارد.
داروها
اگر مقاومت به انسولین دارید، به درمان بیماری های منجر به بروز این مشکل احتیاج خواهید داشت یعنی درمان فشار خون، بیماری های قلبی یا کلسترول بالا.
داروهای درمان دیابت نوع دو هم گاهی اوقات برای مقاومت به انسولین تجویز می شوند اما شواهد اندکی مبنی بر کمک به کنترل این مشکل توسط دارو ها وجود دارد.
مهار کنندگان GLP-1s و GIP/GLP-1 بییتا (Byetta) و ویکتوزا (لیراگلوتاید) جزء بهترین داروها جهت بهبود وضعیت مقاومت به انسولین به شمار می آیند.
گلوکوفاژ (متفورمین) بدن را به انسولین حساس تر می کند و برای درمان دیابت تجویز می شود.
گاهی هم برای مقاومت به انسولین و پیش دیابت، پزشکان توصیه به مصرف متفورمین می کنند.
گلیتازون ها مثل آواندیا (روزیگلیتازون) و آکتوز (پیوگلیتازون) داروهایی هستند که پاسخ بدن به انسولین را بهبود می بخشند.
این داروها برای دیابت نوع ۲ تجویز می شوند که جهت کنترل مقاومت به انسولین مفید هستند.
فراموش نکنید همه داروها عوارض دارند. به همین علت تشخیص مقاومت به انسولین لزوما به معنای نیاز به داروی تجویزی نیست.
چکیده
مقاومت به انسولین وقتی رخ می دهد که بدن نسبت به تاثیرات هورمون انسولین مقاومت کند.
این مسئله می تواند منجر به افزایش قند خون شود که در صورت عدم درمان منجر به پیش دیابت و دیابت نوع ۲ خواهد شد.
در صورتی که بیماری هایی همچون فشار خون بالا یا کلسترول بالا داشته باشید، در خطر بیشتری برای مقاومت به انسولین قراردارید.
سایر فاکتورها همچون ژنتیک، رژیم غذایی و سبک زندگی هم نقش مهمی در این زمینه دارند.
درمان مقاومت به انسولین اغلب فقط به معنای تغییرات سالم در شیوه تغذیه و میزان ورزش و فعالیت است. اعمال چنین تغییراتی در زندگی خطر بروز عوارض مرتبط با این بیماری را کاهش می دهد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره برای استفاده از انسولین می توانید به کلینیک دکتر فرشاد خسروی در تهران مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
