ارتباط روده و مغز : عملکرد آن و نقش تغذیه

تاکنون وجود چیزی مثل پروانه را در شکم خود احساس کرده اید؟ این احساس درون شکم در واقع نشان دهنده ارتباط میان روده و مغز است.

بررسی ها نشان می دهد که مغز اثرات مستقیمی بر فعالیت روده ها داشته و در مقابل، عملکرد روده ها نیز بر سلامت مغز اثر گذار است.

به سیستم ارتباطی میان روده و مغز، محور روده مغزی گفته می ‌شود. در این مقاله به بررسی این ارتباط پرداخته و غذاهایی که سلامت این رابطه را تضمین کنند، معرفی خواهند شد.

روده و مغز چه طور باهم در ارتباطند ؟ محور روده مغزی اصطلاحی است که برای اشاره به ارتباط میان این دو عضو بدن به کار می ‌رود. این دو اندام مهم بدن هم از نظر فیزیکی و هم از لحاظ بیولوژیکی به ‌طرق به مختلف با هم در ارتباط هستند.

در مغز انسان چیزی حدود 100 میلیارد نورون یا سلول عصبی وجود دارد که برخی از این نورون ها بر روی عملکرد روده ها نظارت می کنند. برای اینکه سلامت روده های خود را تضمین کنید، بهتر است از غذاهای طبیعی و سالم استفاده کنید. در این باره می توانید از متخصصین ما در کلینیک دکتر خسروی کمک بگیرید.

عصب واگ و ارتباط روده و مغز

نورون ها سلول های سیستم عصبی هستند که فعالیت مجموعه آنها، چگونگی عملکرد بخش های مختلف بدن را مدیریت می کند. در مغز انسان چیزی حدود 100 میلیارد نورون یا سلول عصبی وجود دارد.

جالب اینکه روده نیز 500 میلیون سلول عصبی دارد که از طریق شبکه نورون ها با مغز در ارتباطند. عصب واگ بزرگترین عصب بدن است که روده را به مغز متصل کرده و سیگنال ‌هایی را از دو طرف به هم منتقل می کند.

برای مثال مطالعات حیوانی نشان می‌ دهد که سیگنالهای استرس در مسیر عصب واگ جریان پیدا می کنند. از این رو استرس در مواردی منجر به بروز مشکلات گوارشی خواهد شد.

از طرفی بر اساس بررسی‌های انجام شده، افرادی که مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر IBS یا بیماری کرون هستند، فعالیت عصب واگ در آنها تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد.

در دو آزمایش جالبی که بر روی موش ها صورت گرفت مشخص شد که مصرف محصولات پروبیوتیک، میزان استرس و اضطراب را کاهش می دهد.

با این حال زمانی که عصب واگ در موش‌ها غیرفعال شد، پروبیوتیک هیچ تاثیری بر آرامش آنها نداشت. این نتایج نشان می‌ دهد که عصب واگ نقش مهمی در ارتباط میان مغز و روده و البته کنترل استرس دارد.

انتقال دهنده های عصبی

مغز و روده از طریق انتقال دهنده های عصبی نیز با هم در ارتباطند. این انتقال دهنده ها وظیفه کنترل احساسات و عواطف را در مغز بر عهده دارند.

برای مثال انتقال دهنده ای به نام سروتونین هم عامل ایجاد شادی و نشاط در فرد است و هم به تنظیم ساعت بدن می پردازد.

جالب است بدانید دسته ای از انتقال دهنده های عصبی به وسیله سلولهای روده و هزاران میکروبی که در آن وجود دارد ساخته می ‌شوند.

درصد زیادی از سروتونین مورد نیاز بدن در روده ساخته می شود. روده همچنین تولید کننده اسیدی به نام گاما آمینوبوتیریک (GABA) است که احساساتی مثل ترس و عصبانیت را کنترل می ‌کند.

مطالعات انجام شده ثابت می ‌کند که مصرف پروبیوتیک درصد تولید GABA را افزایش داده،  عصبانیت را مدیریت کرده و رفتارهای شبه افسردگی را کاهش می ‌دهد.

میکروب های معده ترکیباتی شیمیایی تولید می ‌کنند که بر عملکرد مغز اثر گذار است

 هزاران هزار میکروبی که در روده ها زندگی می‌ کنند ،تولید کننده یک سری ترکیبات شیمیایی هستند که مستقیماً عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.

میکروب‌ های روده مقدار زیادی اسید های چرب زنجیره کوتاه (SCFA) مثل بوتیرات، پروپیونات و اسیتیت تولید می ‌کنند. این اسیدها با گوارش و هضم فیبر به دست می آیند و بر فعالیت‌های مختلف مغز مثل کاهش اشتها اثر گذارند.

نتایج یک تحقیق نشان داد که تولید پروپیونات در بدن اشتیاق به صرف غذای زیاد و پر انرژی را در فرد کاهش می‌دهد. نوع دیگری از SCFA بوتیرات است که این نوع اسید و میکروب های تولیدکننده آن، نوعی مانع بین مغز و خون ایجاد می‌ کند.

علاوه بر این ‌ها میکروب ‌های روده، اسیدهای صفراوی و اسیدهای آمینه را سوزانده و یک سری ترکیبات شیمیایی موثر بر مغز تولید می‌ کنند.

اسیدهای صفراوی نوعی ماده شیمیایی تولید شده توسط کبد است که در حالت عادی در جذب چربی از مواد غذایی در خون موثر هستند. با این حال ممکن است بر عملکرد مغز نیز اثرگذار باشد.

دو آزمایشی که بر روی موش‌ها انجام شد نشان می‌دهد که استرس و اختلالات اجتماعی میزان تولید اسیدهای صفراوی را توسط میکروب‌ های روده کاهش داده و ژن هایی را که در تولید شان دخالت دارند هوشیار می سازند.

بیشتر بخوانید : تشخیص و علائم التهاب کیسه صفرا + علت ها

میکروب های روده بعد از ابتلا به التهاب

روده و مغز از طریق سیستم ایمنی نیز با هم در ارتباط بوده و میکروب های موجود در آن با کنترل آنچه که وارد بدن شده و آن چیزی که خارج می شود، نقش مهمی در فعالیت سیستم ایمنی و التهاب در بدن دارد.

در صورتی که سیستم ایمنی برای مدت طولانی فعالیت کمی داشته باشد، التهاب در بدن ایجاد خواهد شد که نتیجه آن بروز یک سری اختلالات مغزی مثل افسردگی و آلزایمر است.

لیپوپلی ساکارید LPS)) نوعی سم التهابی است که به وسیله یک سری باکتری های خاص تولید می‌شود. در صورتی که مقدار زیادی از این ترکیب از طریق روده ها وارد جریان خون شود، التهاب حاد در بدن رخ می دهد.

همه این اختلالات زمانی به وجود می‌آیند که موانع روده دچار نشتی شده و LPS و باکتری ها وارد خون می شوند.

از جمله بیماری‌ هایی که در اثر التهاب در بدن فرد را درگیر می ‌کند، می‌توان به افسردگی، زوال عقل و اسکیزوفرنی اشاره کرد.

پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها و ارتباط روده و مغز

باکتری های روده به حفظ سلامت مغز کمک می کنند. پس تغییر در نوع آنها سلامت مغز را بهبود خواهد بخشید.

پروبیوتیک‌ ها نوعی باکتری زنده مفید هستند که در صورت مصرف متعادل به عملکرد بهتر مغز کمک خواهند کرد، البته همه پروبیوتیک ها یکسان نیستند.

پروبیوتیکی که مستقیماً برای حفظ سلامت بدن مفید است سایکوبیوتیک نام دارد. بررسی‌ها نشان می‌ دهد این دسته از باکتری های مفید در کنترل یا کاهش استرس، خشم و افسردگی موثر می باشند.

نتایج یک آزمایش بر روی مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر و افرادی که درگیر افسردگی هستند ثابت می کند مصرف منظم نوعی پروبیوتیک به نام بیفیدو باکتریوم لانگوم تا ۶ هفته علائم را در این افراد تا حد قابل توجهی کاهش داده است.

پری بیوتیک نوعی فیبر است که به وسیله باکتری های روده ساخته شده و به سلامت مغز کمک می کند.

تحقیقی که جهت بررسی جزئیات این ترکیب انجام شده نشان می دهد مصرف سه هفته نوع خاصی از که پری بیوتیک به نام گالاکتولیگوساکارید، ترشح هورمون کورتیزول را کنترل کرده و منجر به کاهش علائم استرس خواهد شد.

بیشتر بخوانید : چگونه مغز عمل بلع را کنترل می­کند؟

چه غذاهایی به سلامت و ارتباط روده و مغز کمک می کنند؟

برخی از غذاها به طور مستقیم بر حفظ سلامت ارتباط میان روده و مغز اثر گذارند که مهمترین آنها عبارتند از:

چربی های امگا 3 :  این دسته از چربی های مفید به مقدار زیاد در انواع ماهی ها و البته در خود بدن یافت می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌ دهد مصرف امگا 3 به مقدار کافی به رشد باکتری های مفید در روده کمک کرده و از بروز بسیاری از اختلالات مغزی جلوگیری می ‌کند.

غذاهای تخمیر شده :  ماست، کفیر، ترشی کلم و پنیر همه غذاهای حاوی میکروب های مفیدی مثل لاکتیک اسید هستند. به طور کلی غذاهای تخمیر شده به هوشیاری و فعالیت بهتر مغز کمک می کنند.

غذاهای سرشار از فیبر : غلات کامل، مغزها، دانه ها، میوه و سبزیجات حاوی پروبیوتیک های فیبری هستند که به تولید باکتری های مفید روده منجر می‌شوند. پری بیوتیک ها تولید هورمون استرس را در بدن کاهش می دهند.

غذاهای دارای پلی فنول :  کاکائو، چای سبز، روغن زیتون و قهوه همه سرشار از پلی فنول می باشند، نوعی ترکیب گیاهی که در واقع تغذیه باکتری های مفید روده را تشکیل می دهد.

تولید پلی فنول عملکرد سیستم گوارشی را بهبود بخشیده و به تولید و تقویت باکتری ها کمک می کند.

غذاهای حاوی تریپتوفان : تریپتوفان نوعی آمینو اسید است که در بدن به گونه ای انتقال دهنده عصبی به نام سروتونین تبدیل می شود. اردک، تخم‌مرغ و پنیر از جمله منابع غنی این آمینو اسید هستند.

بیشتر بخوانید : بیماری التهاب روده ، انواع آن و روش های درمان

سخن پایانی

میان مغز و روده یک ارتباط فیزیکی و شیمیایی وجود دارد. میلیون‌ها نورون یا سلول عصبی بین مغز و روده روزانه در حال تبادل است. به عبارتی انتقال دهنده های عصبی و دیگر ترکیبات شیمیایی که در روده تولید می‌شود،  فعالیت مغز را نیز تحت تاثیر قرار می ‌دهند.

با هدف قرار دادن و تقویت یک سری باکتری های مفید روده می توان به بهبود عملکرد مغز کمک کرد. چربی های امگا 3 غذای تخمیر شده، پرو بیوتیک ها و پلی فنول ها سلامت روده را تضمین کرده و در پی آن مغز نیز سالم تر و کامل تر عمل خواهد کرد.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188571523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.