آشنایی با انواع مشکلات و بیماری های گوارشی
بیماری گوارشی چیست؟
بیماری های گوارشی بر دستگاه گوارش که از دهان تا مقعد است ،تأثیر می گذارند. انواع بیمارهای گوارشی عملکردی و ساختاری وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از: تهوع یا استفراغ، مسمومیت غذایی، عدم تحمل لاکتوز و اسهال.
انواع مشکلات و بیماری های عملکردی دستگاه گوارش
بیماری های عملکردی آن دسته از بیماری هایی هستند که دستگاه گوارش هنگام معاینه سالم به نظر می رسد، اما به درستی عمل نمی کند.
این بیماری ها رایج ترین مشکلاتی هستند که بر دستگاه گوارش (از جمله کولون و رکتوم) تأثیر می گذارند.
یبوست، سندرم روده تحریک پذیر، حالت تهوع، مسمومیت غذایی، گاز، نفخ، رفلاکس معده و اسهال نمونه های رایج بیماری های عملکردی دستگاه گوارش هستند.
عوامل زیادی از جمله موارد زیر بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر می گذارند:
- داشتن رژیم غذایی کم فیبر
- ورزش نکردن کافی
- سفر یا تغییرات دیگر در زندگی
- خوردن مقدار زیاد لبنیات
- استرس
- مقاومت در برابر مدفوع کردن به دلیل هموروئید
- مصرف بیش از حد داروهای ضد اسهال که به مرور زمان حرکت ماهیچه های روده را ضعیف می کند.
- مصرف داروهای ضد اسید حاوی کلسیم یا آلومینیوم
- مصرف برخی داروها (به ویژه داروهای ضد افسردگی، قرص های آهن و داروهای مسکن قوی مانند مواد مخدر)
- بارداری
بیشتر بخوانید : کلینیک گوارش در تهران و درمان هایی که در این کلینیک انجام می شود.
بیماری های ساختاری دستگاه گوارش
بیماری های ساختاری دستگاه گوارش بیماری هایی هستند که روده در معاینه، غیر طبیعی به نظر می رسد و به درستی کار نمی کند. گاهی اوقات ناهنجاری ساختاری نیاز به جراحی دارد.
تنگی کانال، استنوزیس، هموروئید، بیماری دیورتیکولار، پولیپ روده بزرگ، سرطان روده بزرگ و بیماری التهابی روده از انواع بیماری های ساختاری دستگاه گوارش هستند.
یبوست
یبوست که یک مشکل عملکردی است، دفع مدفوع را سخت کرده، تعداد دفعات مدفوع کردن را کاهش داده (کمتر از سه بار در هفته) و یا نمی توانید به طور کامل مدفوع کنید.
یبوست معمولا به دلیل ناکافی بودن مواد غذایی فیبری در رژیم غذایی یا اختلال در برنامه یا رژیم غذایی معمولی ایجاد می شود.
یبوست باعث می شود در حین اجابت مزاج فشار زیادی به خود وارد کنید. مدفوع کوچک و سفت است و گاهی منجر به مشکلات مقعدی مانند شقاق و هموروئید می شود. یبوست به ندرت نشانه یک بیماری جدی تر است.
می توان یبوست را با اقدامات زیر درمان کرد:
- افزایش مقدار فیبر و آب در رژیم غذایی
- ورزش منظم و افزایش شدت تمرینات در حد تحمل
- مدفوع کردن در مواقع ضروری (مقاومت در برابر مدفوع کردن باعث یبوست می شود)
در صورت مؤثر نبودن این روش های درمانی می توان ملین مصرف کرد. همچنین باید مطمئن شوید که مرتب غربالگری سرطان روده بزرگ انجام می دهید. همچنین، از دستورالعمل های داروی ملین و توصیه های پزشک پیروی کنید.
سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (که کولون اسپاستیک، کولون تحریک پذیر یا معده عصبی نیز نامیده می شود)، یک وضعیت عملکردی است که عضله روده بزرگ بیشتر یا کمتر از حالت طبیعی منقبض می شود.
برخی از غذاها، داروها و استرس عاطفی از عواملی هستند که باعث تحریک این بیماری می شوند. علائم سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از:
- درد و گرفتگی شکم
- نفخ بیش از حد
- تغییر در عادات اجابت مزاج مانند سفت تر یا شل تر بودن مدفوع یا اضطرار در دفع مدفوع
- یبوست و اسهال متناوب
درمان شامل موارد زیر خواهد بود:
- اجتناب از مصرف بیش از حد کافئین
- افزایش فیبر در رژیم غذایی
- نظارت بر مصرف غذاهایی که باعث تحریک سندرم روده تحریک پذیر می شوند (و اجتناب از مصرف این غذاها)
- به حداقل رساندن استرس یا یادگیری روش های مختلف برای مقابله با استرس
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
- جلوگیری از کم آبی بدن و نوشیدن آب کافی در طول روز
- استراحت یا خواب با کیفیت بالا
بیشتر بخوانید : علل و درمان سوراخ شدن اندام های گوارشی
هموروئید
هموروئید یک بیماری ساختاری است که منجر به گشاد شدن رگ ها در کانال مقعد شده و این رگ های خونی متورم دهانه مقعد را می پوشانند.
این مشکل به دلیل فشار زیاد ناشی از زور زدن در طول اجابت مزاج، اسهال مداوم یا بارداری ایجاد می شود. دو نوع هموروئید وجود دارد: داخلی و خارجی.
هموروئید داخلی
هموروئید داخلی رگ های خونی در قسمت داخلی دهانه مقعد هستند. این رگ ها در اثر زور زدن به داخل مقعد افتاده، تحریک شده و شروع به خونریزی می کنند.
در نهایت هموروئید داخلی به اندازه ای پایین می افتد که از مقعد خارج می شود. درمان این مشکل شامل موارد است:
- بهبود عادات روده (پرهیز از یبوست، زور نزدن در حین اجابت مزاج و مدفوع کردن در مواقع اضطراری)
- استفاده از نوار لیگاسیون برای از بین بردن عروق
- خارج کردن رگ ها از طریق جراحی. جراحی تنها برای تعداد کمی از افراد مبتلا به هموروئید بسیار بزرگ، دردناک و مداوم مورد نیاز است.
هموروئید خارجی
هموروئید خارجی سیاهرگ هایی هستند که درست زیر پوست در قسمت بیرونی مقعد قرار دارند.
گاهی اوقات این رگ ها پس از زور زدن می ترکند و زیر پوست لخته خون ایجاد می شود. به این وضعیت بسیار دردناک پایل نیز گفته می شود.
درمان شامل برداشتن رگ و لخته خون تحت بی حسی موضعی و یا برداشتن خود هموروئید است.
شقاق مقعد
شقاق مقعدی نیز یک بیماری ساختاری است که باعث ایجاد شکاف یا ترک در پوشش دهانه مقعد می شود. رایج ترین علت شقاق مقعدی دفع مدفوع بسیار سفت یا آبکی است.
شکاف در پوشش مقعد منجر به نمایان شدن ماهیچه های زیرین که دفع مدفوع از مقعد را کنترل می کنند خواهد شد.
شقاق مقعدی یکی از دردناک ترین مشکلات گوارشی است، زیرا ماهیچه هایی که در معرض مدفوع یا هوا قرار دارند تحریک شده و باعث ایجاد درد سوزشی شدید، خونریزی یا اسپاسم پس از اجابت مزاج می شوند.
درمان اولیه برای شقاق مقعدی شامل داروهای مسکن، مصرف غذاهای فیبری برای کاهش حجم مدفوع و نشستن در حمام (نشستن در چند اینچ آب گرم) است.
در صورتی که این درمان ها درد را تسکین ندهند احتمالا برای ترمیم عضله اسفنکتر به جراحی نیاز خواهید داشت.
بیشتر بخوانید : زخم های استرسی و تاثیر آن بر گوارش
آبسه پری آنال
آبسه پری آنال یک بیماری ساختاری بوده و انسداد غدد ریز مقعدی که در قسمت داخلی مقعد باز می شوند و ایجاد عفونت توسط باکتری های موجود در این غدد منجر به بروز این بیماری می شود.
پس از عفونت، آبسه ایجاد می شود. درمان شامل تخلیه آبسه بوده و معمولا تحت بی حسی موضعی در مطب پزشک انجام می شود.
فیستول مقعدی
فیستول مقعدی یک بیماری ساختاری دیگر است. معمولا پس از تخلیه آبسه یک مسیر لوله مانند غیر طبیعی از کانال مقعد به سوراخی در پوست در نزدیکی دهانه مقعد ایجاد می شود.
مواد زائد بدن که از طریق کانال مقعدی دفع می شوند به این کانال کوچک منحرف شده، از پوست خارج و باعث خارش و تحریک می شوند. فیستول همچنین باعث ترشح، درد و خونریزی می شود.
این بیماری به ندرت خود به خود بهبود می یابد و معمولا برای تخلیه آبسه و بستن فیستول به جراحی نیاز خواهید داشت.
عفونت های پری آنال
گاهی اوقات در یک نوع بیماری ساختاری غدد پوستی نزدیک مقعد، عفونی شده و نیاز به تخلیه دارند. درست در پشت مقعد، آبسه هایی تشکیل شده که در آن ها یک دسته کوچک مو وجود دارد (به نام کیست پیلونیدال).
زگیل مقعدی، تبخال، ایدز، کلامیدیا و سوزاک از جمله بیماری های مقاربتی هستند که بر مقعد تأثیر می گذارند.
بیماری دیورتیکولار
بیماری ساختاری دیورتیکولوزیس باعث به وجود آمدن بیرون زدگی های کوچک (دیورتیکول) در دیواره عضلانی روده بزرگ و نواحی ضعیف روده می شود.
این مشکل معمولا در ناحیه پرفشار پایین روده بزرگ به نام کولون سیگموئید رخ می دهد.
بیماری دیورتیکولار بسیار رایج است و در کشورهای غربی در 10 درصد افراد بالای 40 سال و در 50 درصد افراد بالای 60 سال دیده می شود.
این بیماری اغلب به دلیل بیش از حد کم بودن مقدار فیبر در رژیم غذایی ایجاد می شود. دیورتیکولوزیس گاهی اوقات به دیورتیکولیت پیشرفت می کند.
حدود 10 درصد از افراد مبتلا به بیرون زدگی، عوارض بیماری دیورتیکول از جمله عفونت یا التهاب (دیورتیکولیت)، خونریزی و انسداد را تجربه می کنند.
درمان دیورتیکولیت شامل رفع یبوست و در صورت شدید بودن بیماری، مصرف آنتی بیوتیک است.
برای افرادی که برداشتن بخش درگیر روده بزرگ عوارض قابل توجهی به همراه دارد، جراحی به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شود.
بیشتر بخوانید : ارتباط بین مشکلات گوارشی و کمر درد
پولیپ و سرطان روده بزرگ
یکی دیگر از انواع بیماری های گوارشی، پولیپ و سرطان روده بزرگ است. هر ساله 130000 نفر به سرطان کولورکتال، دومین نوع رایج سرطان، مبتلا می شوند.
خوشبختانه با پیشرفت هایی که در زمینه تشخیص و درمان به موقع انجام شده است، سرطان کولورکتال یکی از قابل درمان ترین اشکال این بیماری است.
با استفاده از انواع تست های غربالگری می توان به سرعت علائم بیماری را تشخیص داد و درمان کرد.
تقریبا تمام سرطان های روده بزرگ به صورت پولیپ یا زائده های خوش خیم (غیر سرطانی) در بافت های پوشاننده روده بزرگ و راست روده شروع می شوند.
سرطان زمانی ایجاد می شود که این پولیپ ها رشد کرده و با ایجاد سلول های غیرطبیعی شروع به حمله به بافت های اطراف می کنند.
برداشتن پولیپ ها از پیشرفت سرطان روده بزرگ جلوگیری می کند و تقریبا می توان تمام پولیپ های پیش سرطانی را بدون درد و با استفاده از یک لوله انعطاف پذیر به نام کولونوسکوپ برداشت.
عدم تشخیص سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه منجر به پخش شدن بیماری در سراسر بدن پخش می شود. سرطان پیشرفته تر به تکنیک های جراحی پیچیده تری نیاز خواهد داشت.
اکثر اشکال اولیه سرطان کولورکتال علائمی ایجاد نمی کنند و این موضوع نشان دهنده اهمیت ویژه غربالگری است. علائم زمانی ظاهر می شوند که سرطان کاملا پیشرفته است.
علائم شامل دفع خون یا مخلوط شدن خون با مدفوع، تغییر در عادات طبیعی روده، باریک شدن مدفوع، درد شکم، کاهش وزن یا خستگی مداوم خواهد بود.
اکثر موارد سرطان کولورکتال با یکی از چهار روش زیر تشخیص داده می شوند:
- غربالگری افراد در معرض خطر متوسط سرطان کولورکتال که از سن 45 سالگی شروع می شود.
- غربالگری افراد در معرض خطر بالاتر سرطان روده بزرگ (کسانی که سابقه خانوادگی یا سابقه شخصی پولیپ یا سرطان روده بزرگ دارند).
- بررسی روده در بیماران با علائم
- تشخیص شانسی در یک معاینه معمولی
تشخیص زودهنگام بیشترین شانس درمان را به همراه خواهد داشت.
کولیت
کولیت باعث التهاب روده شده و انواع مختلفی از جمله موارد زیر دارد:
- کولیت عفونی
- کولیت اولسراتیو (علت ناشناخته)
- بیماری کرون (علت ناشناخته)
- کولیت ایسکمیک (ناشی از نرسیدن خون کافی به روده بزرگ)
- کولیت پرتویی (پس از رادیوتراپی)
کولیت باعث اسهال، خونریزی مقعدی، گرفتگی شکم و فوریت مدفوع (نیاز مکرر و فوری به تخلیه روده) می شود. درمان به تشخیص بستگی داشته و با کولونوسکوپی و بیوپسی انجام می شود.
بیشتر بخوانید : 9 علامت بیماری های گوارشی
پیشگیری از انواع بیماری های گوارشی
می توان با داشتن سبک زندگی سالم، عادات خوب روده و غربالگری سرطان از ابتلا به بسیاری از بیماری های روده بزرگ و راست روده پیشگیری کرد یا احتمال بروز بیماری را به حداقل رساند.
کولونوسکوپی برای بیماران با خطر متوسط در سن 45 سالگی توصیه می شود. اگر سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال یا پولیپ داشته باشید کولونوسکوپی در سنین پایین تر انجام می شود.
معمولا توصیه می شود کولونوسکوپی 10 سال جوانتر از سن عضو خانواده مبتلا انجام شود. (برای مثال اگر برادر شما در سن 45 سالگی به سرطان کولورکتال یا پولیپ مبتلا شده است باید غربالگری را از 35 سالگی شروع کنید.)
در صورت تجربه علائم سرطان روده بزرگ باید فورا با پزشک صحبت کنید. علائم رایج عبارتند از:
- تغییر در عادات طبیعی روده
- وجود خون روشن یا تیره در مدفوع
- درد یا نفخ غیرمعمول شکم
- مدفوع بسیار باریک
- احساس عدم تخلیه کامل روده پس از دفع مدفوع
- کاهش وزن بی دلیل
- خستگی
- کم خونی
سایر مشکلات و بیماری های گوارشی
مشکلات و بیماری های گوارشی انواع بسیار زیادی دارند که درباره برخی از آن ها صحبت کردیم و برخی دیگر در این مقاله پوشش داده نمی شوند.
زخم معده، گاستریت، گاستروانتریت، بیماری سلیاک، بیماری کرون، سنگ کیسه صفرا، بی اختیاری مدفوع، عدم تحمل لاکتوز، بیماری هیرشپرونگ، چسبندگی روده، مری بارت، آپاندیسیت، اختلال گوارشی کاذب، سوء هاضمه، سندرم روده کوتاه، بیماری ویپل، سندرم زولینگر الیسون، سندرم های سوء جذب و هپاتیت سایر بیماری های عملکردی و ساختاری هستند.
رفلاکس معده، اسهال و سرطان کولورکتال از انواع بیماری های گوارشی هستند. برخی از بیماری های گوارشی هنگام معاینه دستگاه گوارش تشخیص داده نمی شوند، اما همچنان علائم وجود دارد. سایر بیماری ها دارای علائم هستند و در دستگاه گوارش نیز اختلالاتی ایجاد می کنند. در صورت مشاهده علائم سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : 02188073136 و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره 09337836820 در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک 02188591523 و 02188591358
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.
