اختلال بلع و ۱۳ درمان طبیعی برای مقابله با آن

آیا تا به حال پیش آمده است که غذایی را بخورید و در قورت دادن آن مشکل داشته باشید؟ شاید قادر به قورت دادن بوده اید اما غذا بطور کامل پایین نرفته است. در این موارد، ممکن است حس کنید که چیزی درون گلو یا سینه تان گیر کرده است. آیا می دانستید که نامی برای این عارضه وجود دارد؟ این عارضه اختلال بلع نام دارد و همه ما آن را با اثراتی مانند سرفه کردن حین غذا خوردن و یا گیر کردن غذا در گلو و یا احساس خفگی می شناسیم. اما این اختلال اگر بصورت مزمن رخ دهد و طی یک مدت طولانی با فرد با قی بماند می تواند به مشکلات جدی بالقوه اشاره داشته باشد. بنده (فرشاد خسروی – متخصص ارزیابی و درمان اختلال بلع) در این مقاله قصد دارم نگاه دقیق تری به معنای عارضه اختلال بلع یا مشکل بلع (دیسفاژی) و درمان طبیعی آن بیندازم.

تعریف اختلال بلع

اختلال بلع در ساده ترین معنای خود، صرفاً مشکل داشتن در بلعیدن است.

اما مهم است که آن را خیلی ساده نگیریم چون می تواند اشکال مختلف با درجات شدت مختلفی داشته باشد.

علائم مشکل بلع عبارتند از:

احساس درد به هنگام بلع: بله امکان دارد که در حین ابتلا به اختلال بلع، هر چیزی را به پایین و به درون معده تان بفرستید اما اگر در حین انجام این کار، درد و ناراحتی را تجربه می کنید،شما نیز به این عارضه مبتلا هستید.

در هر وعده غذایی بررسی کنید که آیا هنوز هم حس درد دارید یا اینکه فقط بعضی اوقات آنرا احساس می کنید.

گلو درد: گلو درد ممکن است در حین بلعیدن توسط انواعی از گرفتگی در گلو یا مری ایجاد شود. برخی اوقات گلو درد بیش از چند روز بطول نمی انجامد اما هنگامی که فرد اختلال بلع دارد ممکن است گلو دردش بیش از حد طولانی شود.

احساس خفگی: گاهی اوقات برخی افراد از غذا خوردن می ترسند، زیرا ممکن است حین خوردن به آنها حس خفگی دست دهد. این یک امر غیر طبیعی و نشانه بارز اختلال بلع است، زیرا آب و مواد غذایی به جای آنکه وارد مری شوند، به سمت نای حرکت کرده و راه تنفس فرد را مسدود می سازند.

سرفه کردن: هنگامی که آب، غذا و یا بزاق دهان وارد نای می شود، نایژه ها تحریک شده و فرد شروع به سرفه کردن می کند. سرفه کردن به علت انحراف مواد غذایی از مسیر اصلی شان رخ می دهد.

استفراغ غذا یا بازگشت اسید معده: این نیز می تواند اثر مخربی بر روی مری داشته باشد و بنابراین بلعیدن را برای غذاها در آینده دشوارتر سازد.

حس کردن اینکه غذا در پشت استرنم (جناغ سینه) گیر کرده است: فشار زیاد بر روی مری و معده منجر به دشوار شدن تنفس شده و می تواند اختلالاتی در خواب ایجاد کند که این به تنهایی می تواند میزبان خطرناکی برای سایر مشکلات سلامتی باشد.

احساس سوزش در پشت استرنم (جناغ سینه) : این نیز یکی دیگر از علائم اختلال بلع است.

گرفتگی سینه: احساس اینکه چیزی در گلویتان گیر کرده است نه تنها خوردن و بلعیدن را دشوار می سازد بلکه صحبت کردن را هم سخت تر می سازد.

تا اینجا دانستیم که اختلال بلع چه اتفاقاتی را ایجاد می کند. اکنون بگذارید نگاه عمیق تری به علت این بیماری بیندازیم و پی ببریم به چه علت این بیماری رخ می دهد.

علل عمومی اختلال بلع

مشکل بلع می تواند علل مختلفی داشته باشد اما علت آن اغلب به سیستم عصبی نسبت داده می شود.

اختلال بلع و یا مشکل در غذا خوردن اغلب از یک مشکل عصبی ناشی می شود. مشکلی که مستقیما بر اعصاب مغز و نخاع تاثیر می گذارد. (بعنوان مثال بیماری پارکینسون، سکته مغزی یا ALS).

چندین نوع مختلف از اختلال بلع وجود دارد و هر یک علت های مختلفی دارند، مثلا در اختلال بلع نوع مری (اختلال بلع تحتانی)، مشکل ایجاد شده در دهان و حلق نیست، بلکه این مشکل در مری است و معمولاً بخاطر انسداد یا ریفلاکس ایجاد می شود.

تومورها و رشدهای نابهنجار در صورت (لب یا سقف دهان ضخیم) نیز می تواند دلیل اختلال بلع باشد.

اگر مشکل بلع و یا مشکلات غذا خوردن را بصورت منظم تجربه می کنید حتماً باید به پزشک مراجعه کنید و علت آنرا مشخص سازید چون این می تواند نشانه یک عارضه مهم و جدی باشد، حتی با اینکه خود اختلال بلع معمولاً مرگبار نیست (مگر در موارد خاص).

تأثیرات اضطراب بر روی اختلال بلع

وقتی که برای اولین بار اختلال بلع را تجربه می کنید – مثلا وقتی برای اولین بار دچار احساس خفگی شده اید – این عارضه می تواند منبع استرس و اضطراب باشد.

از نقطه شروع اختلال بلع، این عارضه به یک مشکل عودکننده تبدیل می شود و سلامت فرد را شدیدا به خطر می اندازد.

در اختلال بلع نباید مؤلفه های روانشناختی را نادیده بگیریم. به همین علت است که باید بعضی از درمان های خانگی (که بعداً توضیح می دهیم) را مد نظر داشته باشیم.

بدترین سناریوهای موردی

ما نمی گوییم که تا بحال هیچ کس بخاطر اختلال بلع نمرده است.

چون بطور کلی ناتوانی در بلعیدن می تواند منجر به خفه شدن و خطرات اورژانسی دیگر گردد.

بعنوان مثال ای ال اسALS  – یک بیماری مهلک است که در اغلب موارد منجر به مرگ می شود.

اختلال بلع می تواند باعث شود که غذا و مایعات وارد ریه های افراد شود و طبق گفته محققان دانشگاه ویسکونزین، این منجر به عفونت، ذات الریه و مرگ خواهد شد.

منتظر نمانید که بفهمید مشکل از کجاست.

درمان هایی (هم پزشکی و هم طبیعی) وجود دارد که می توانید برای رفع این عارضه از آنها استفاده کنید.

در بخش بعدی در این باره توضیح می دهیم.

اختلال بلع معمولاً چطور درمان می شود؟

اولین کاری که باید انجام دهید این است که به پزشک و یا یک متخصص در زمینه ارزیابی و درمان اختلال بلع مراجعه کنید تا مطمئن شوید که هیچکدام از بدترین سناریوهای موردی، در آینده شما نیست.

دکتر فرشاد خسروی یکی از بهترین متخصصین تشخیص و درمان بیماری اختلال بلع در ایران است. برای دریافت نوبت با کلینیک درمان اختلال بلع واقع در شهرک غرب و غرب تهران با ما تماس بگیرید.

اگر اینطور باشد مشکل بزرگتری (و یک مسیر درمان متفاوت) دارید که باید آن را حل کنید.

وقتی که قادر بودید مشکل بزرگ (تشخیص بیماری) را حل کنید به آسانی می توانید علت واقعی مشکل بلعیدن را پیدا کنید.

این عارضه می تواند بعلت یک تومور در مری باشد. تومورها می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند.

در هر صورت، احتمال دارد به جراحی نیاز پیدا کنید تا این انسداد برطرف شود و غذا به آسانی از آن عبور کند.

البته جراحی – مخصوصاً برای این ناحیه – یک گزینه متداول نیست.

شما بایستی در مورد گزینه های موجود برای درمان با پزشک صحبت کنید.

کورتیکواستروییدها و شل کننده های عضله، رایج و مؤثر هستند.

این داروها اسید معده را کاهش می دهند و به تسهیل عملکرد آن کمک می کنند.

۱۳ درمان طبیعی اختلال بلع

در این بخش درمان های طبیعی را توضیح می دهیم.

بعضی از این درمان ها تکنیک های ساده ای هستند که به راحتی می توانید انجام دهید.

این درمان ها بشرح زیر هستند:

۱. اصلاح نحوه نشستن و طرز قرار گیری بدن

به منظور بهبود مشکل بلع می توانید از طرز نشستن های خاصی پیروی کنید که رایج ترین آنها عبارتند از:

• چسباندن چانه: خم کردن سر به سمت پایین و نزدیک کردن چانه به سینه. این کار سبب کنترل جریان ورود غذا به داخل مری می شود و بنابراین نمی توانید مقدار زیادی از غذا را همزمان بخورید. همچنین افرادی که مدام در حین غذا خوردن سرفه می کنند می توانند از این روش استفاده کنند، زیرا در این روش مواد غذایی نمی توانند به راحتی تغییر مسیر داده و به سمت نای حرکت کنند.
• تکیه دادن: تکیه دادن بدن به پشت و در عین حال نشستن به یک شکل قائم. این نیز مانند مورد بالا سبب سهولت عمل جویدن و بلع شده و به وارد شدن تکه های کوچکتری از غذا به درون دهان کمک می کند.
• چرخش سر: چرخاندن سر به یک سمت در حین قورت دادن غذا. این کار یک طرف گلو را تنگ و طرف دیگر را گشاد می کند، لذا باعث می شود که فضای کافی برای ورود غذا از سمت گشادتر وجود داشته باشد و هم اینکه از سمت ضعیف تر کمتر کار کشیده شود.
• لم دادن به طرفین: خم شدن به سمت چپ یا طرف راست بدن. تست کنید و ببینید در کدام حالت مشکل کمتری در بلعیدن دارید.

۲. تمرینات متمرکز برای درمان طبیعی اختلال بلع

وقتی که قصد افزایش قدرت ماهیچه ها را دارید چه کاری انجام می دهید؟

جواب این سوال مسلماً ورزش کردن است. شما عضله ای که می خواهید قوی سازید را از طریق مقاومت یا ایجاد وزن بر روی آن، تحت فشار قرار می دهید.

انجام تمرینات برای بهبود عملکرد بلع نیز به همین صورت است، فقط بجای برداشتن وزنه و یا دویدن طولانی مدت، بر تقویت عضلاتی تمرکز می کنید که بیشتر مسئول بلعیدن و پایین رفتن غذا هستند.

سه ناحیه وجود دارد که به اینکار کمک می کنند:

زبان، لب ها و فک.

چطور می توانید تمریناتی را بر روی این نواحی انجام دهید؟

اینکار خیلی آسان تر از تمرینات دست یا پا است، چون لازم نیست آنقدر وزنه بلند کنید تا خسته شوید.

در عوض، تمرینات ظریفی مانند تمرین بوسیدن، تمرین جویدن، باز و بسته کردن فک، خندیدن و کشیدن لب ها و باد کردن لپ ها را انجام دهید.

شما همچنین می توانید زبان را هم در داخل و هم در خارج از دهان از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهید (احتمالاً اگر در کنار خانواده یا دوستان هستید بیشتر مایل هستید حرکت زبان در داخل دهان را انجام دهید).

این تمرینات ساده و متمرکز، سه ناحیه کلیدی را تقویت می کنند و باعث می شوند کنترل بهتری بر روی جویدن و خوردن تکه های کوچکتری از غذا داشته باشید تا غذا راحت تر وارد مری شود.

۳. خوردن تکه ها و غذاهای کوچکتر

اگر اختلال بلع دارید و در عین حال اشتهای زیادی هم دارید این کار می تواند برایتان کمی سخت باشد.

رژیم غذایی غربی بیشتر بر غذاهای بزرگ متمرکز است، تا بر غذاهای کوچکتر و تعداد دفعات بیشتر.

اما اگر بتوانید این عادت را کنار بگذارید شاهد نتایج خوبی در سهولت بلعیدن خواهید بود.

۴ تا ۶ وعده غذایی در روز را برنامه ریزی کنید.

سعی کنید غذایی که معمولاً در ۲ تا ۳ وعده غذایی می خوردید را در این وعده ها تقسیم کنید.

هدف از اینکار کاهش فشاری است که در حین غذا خوردن تجربه می کنید.

بعنوان مثال اگر معمولاً دو وعده در روز غذا می خورید می توانید آنرا دو برابر کنید:

موقع صبح، میان روز، کمی بعد از موقع ظهر، و موقع غروب.

حتی با افزایش تعداد وعده های غذایی، باید مقدار غذایی که در هر وعده می خورید را کم کنید.

مطمئن شوید غذا را به تکه های کوچکتر از قبل خرد می کنید.

۴. از غذاهای چسبناک پرهیز کنید

غذاهای چسبناکی وجود دارد که در صورت ابتلا به اختلال بلع خفیف، باید خوردن آنها را متوقف کنید.

ما می گوییم اختلال بلع خفیف چون فرض می کنیم که هنوز می توانید غذاهای جامد بخورید.

اگر نمی توانید غذای جامد بخورید بهتر است از قوانین و روش های درمانی پیروی کنید که پزشک برایتان تجویز کرده است.

اما اگر می توانید غذای جامد بخورید، به هیچ وجه نباید غذاهای زیر را بخورید:

• میوه تازه: به نظر عجیب می رسد اما نمی توانید میوه تازه بخورید اما نگران نباشید به جای آن می توانید آب میوه بخورید. میوه تازه عملکرد بلعیدن را محدودتر می سازد. اگر پیشاپیش در خوردن مشکل دارید (اختلال بلع)، مشکل با خوردن میوه تازه بدتر می شود.
• سبزیجات خام: سبزیجات اگر پخته نشوند معمولاً سخت تر و خشک تر از میوه تازه هستند. اگر بزاق کافی تولید نمی کنید یا در بلعیدن با مشکل مواجه هستید پس احتمالاً به سختی خواهید توانست کلم بروکلی خام را قورت دهید.
• ساندویچ مثلثی (کلاب): کلاب ها خیلی چسبناک هستند، به سقف دهان می چسبند، سبب پر شدن دهان می شوند و به سختی می توان آنها را از مری عبور داد.
• نان سفید: نان سفید هم مانند کلاب است. عبور نان سفید تازه از مری معمولاً با سختی زیادی همراه است. نان سفید برای بیماران اختلال بلع، می تواند سبب احساس خفگی و مشکل در تنفس شود.
• ماست با تکه های میوه: با اینکه خود مصرف ماست مشکلی را ایجاد نمی کند اما اگر تکه های میوه داخل آن باشد مشکلاتی را در بلعیدن ایجاد می کند.
• گوشتی که بخوبی پخته یا آماده نشده است: گوشتی که به خوبی طبخ نشده باشد، سفت است، جویدن آن سخت و همچنین قورت دادنش هم بسیار دشوار می شود.

البته این یک فهرست کامل نیست. مسلماً درباره رژیم غذایی باید با پزشک خود مشورت کنید.

تغذیه مناسب برای بیماران اختلال بلع را در این مقاله بخوانید

۵. تکنیک های بلعیدن برای درمان طبیعی اختلال بلع

تغییر دادن نحوه بلع، یک مسئله ظریف است که اگر آناتومی و فیزیولوژی بلع را بخوبی نشناسید، توصیف آن کار سختی است (البته نگران نباشید ما آموزش های لازم را به شما می دهیم).

معمولاً نوعی از کار افتادگی در دهان و گلو وجود دارد.

مشخص کردن اینکه کدام یک از ارگان ها و عضلات دخیل در عملکرد بلع ضعیف هستند به شما کمک می کند تا توجه خود را بیشتر بر بخش هایی از دهان، حلق و حنجر متمرکز سازید که هنوز به خوبی کار می کنند و می توانید از آن ها کمک بگیرید.

تمرین خود را با بلع تکه های خیلی ریز از غذا شروع کنید.

اندازه تکه های معمولی شما هر چقدر که هست آنرا نصف کنید.

جاهایی که احساس می کنید غذا در آنجا جمع می شود را بخاطر بسپارید و سعی کنید به جای آنها از نقاط دیگر استفاده کنید.

۶. غلیظ کردن مایعات برای درمان طبیعی اختلال بلع

با مایعات غلیظ تر (مانند میلک شیک) آسان تر می توانید مواد غذایی لازم را به بدن برسانید بدون اینکه مجبور باشید روند سریع یا اشتباهی را انتخاب کنید.

غلیظ ساختن مایعات با ترکیب کردن میوه جات و سبزیجات با آنها، شانس این را به شما می دهد که بلعیدن کنترل شده ای داشته باشید و می توانید قبل از اینکه مایع را قورت دهید و آنرا به مری وارد سازید، قسمت زیادی از آن را در دهان نگه دارید.

اینکار سبب کنترل بیشتر شما بر مقدار و نحوه وارد کردن به مری خواهد شد.

۷. ریحان Basil Holy (نوعی گیاه)

ریحان، روغن آن و یا اسانس آن در بهبود جنبه های معینی از اختلال بلع شما می توانند بسیار مفید واقع شوند.

شما می توانید از ریحان، اسانس آن و یا روغن آن در غذا استفاده کنید و یا بصورت خوراکی و جداگانه آن را میل کنید.

با ریحان، شما یک روغن اساسی را مصرف کرده اید که بخاطر توانایی اش در کاهش استرس و اضطراب، معروف می باشد.

اگر در مصرف غذای خود مشکل دارید معمولاً استرس و اضطراب زیادی خواهید داشت.

۸. گل شمعدانی و درمان طبیعی اختلال بلع

گل شمعدانی علاوه بر ضد اضطراب بودن، روغن خوبی برای مبارزه با التهاب نیز می باشد.

اگر اختلال بلع شما از التهاب در مری یا دهان ایجاد شده باشد گل شمعدانی می تواند به تسهیل انسداد یا بازگرداندن عملکرد بلع به حالت نرمال، کمک کند.

۹. گل بی مرگ، گل خشک یا هلیکروسوم Helichrysum

ممکن است در ایران در کمتر شهری این گل پیدا شود اما در صورت دستیابی شما به روغن این گل بدانید که محققان گفته اند: به نظر می رسد که روغن هلیکروسوم خصوصاً برای اختلال بلع ساخته شده باشد.

 این روغن برای افراد با اختلال بلع اندک، سبب بهبود التهاب می شود. گل بی مرگ همچنین یک ضداکسنده با خواص ضد میکروبی، ضد قارچی، و ضد باکتری است.

این گل چرا مهم است؟

چون به بهبود سیستم ایمنی شما کمک می کند و با عفونت ها و بیماری های احتمالی دهان مبارزه می کند. این دو مزیت باعث سالم ماندن عملکرد جویدن و سلامت بدنتان می شوند.

۱۰. علف لیمو و درمان طبیعی اختلال بلع

علف لیمو بسیاری از خواص گل بی مرگ، خصوصاً مزایای ضداکسنده و بهبود سیستم ایمنی را دارا می باشد.

۱۱. مرزنجوش و درمان طبیعی اختلال بلع

خواص زیادی از جمله تقویت میل جنسی، به مرزنجوش نسبت داده شده است. احتمالاً مهمترین مزیت مرزنجوش برای افراد مبتلا به اختلال بلع، خاصیت ضد انقباض و تشنج آن است.

در اختلال بلع، کنترل اسپاسم ها خیلی دشوار است چون با خطراتی مانند احساس خفگی، سرفه کردن، و سوزش قلب (در زمان غذا خوردن) مواجه هستید.

استفاده از مرزنجوش می تواند اسپاسم ها را کنترل کند و بنابراین باعث شود که دستگاه گوارشی تان تا حد ممکن عملکرد نرمالی داشته باشد.

۱۲. نعناع بیابانی و درمان طبیعی اختلال بلع

این احتمالاً تصویری نیست که از نعناع بیابانی انتظار داشتید، اما این گیاهی است که روغن نعناع از آن بدست می آید. و این روغن ها برای تعدادی از مشکلات از جمله اختلال بلع خیلی مفید هستند.

اگر قبلاً هرگز از روغن نعناع استفاده نکرده اید این توضیح می تواند خیلی برایتان مفید باشد.

شما ابتدا کمی احساس خارش (یا حتی حس سوزش) می کنید اما سپس احساس کرختی راحتی می کنید که ماهیچه ها را شل می کند و آنها را برای فعالیت آماده تر می سازد.

نعناع بیابانی بعنوان آرامبخش نیز استفاده می شود.

اما برای افرادی که به اختلال بلع مبتلا هستند، برای شل کردن زبان، فک و گلو مناسب است بطوریکه احساس تنگ شدگی در آنها محو شود و فرد بتواند راحت تر بر جویدن، بلعیدن و گوارش مناسب متمرکز شود.

۱۳. رزماری (اکلیل کوهی) و درمان طبیعی اختلال بلع

آخرین روغن گیاهی برای رفع عارضه اختلال بلع – که ما بر استفاده از آن خیلی تأکید داریم – رزماری است.

روغن رزماری مزایای زیادی دارد که بسیاری از آنها برای مشکلات ناشی از اختلال بلع مفید هستند.

رزماری در بهبود عملکرد شناختی، می تواند به بسیاری از علت های عصب شناختی اختلال بلع کمک کند.

رزماری همچنین یک کاهش دهنده استرس، یک آرامبخش و ماده ای برای کاهش التهاب و بهبود گوارش است.

بخاطر اینکه سوء هاضمه در اختلال بلع، شدیدتر می شود این یک درمان طبیعی خیلی امیدبخش است که شما حتماً باید از آن استفاده کنید.

آخرین نکته در مورد روغن ها: همه اثرات توصیف شده این روغن ها برای همه افراد یکسان نیستند. همه ما با هم تفاوت داریم و بسختی می توان دانست که کدام درمان برای شما مناسب تر است.

ما به شما امتحان کردن چندین گزینه مختلف و یا حتی ترکیبی از آنها را پیشنهاد می کنیم.

شما سپس می توانید ارزیابی کنید که کدامیک از آنها بهترین نتیجه را برای شما به همراه داشتند.

ملاحظات نهایی برای اختلال بلع

اختلال بلع را می توانیم بصورت «مشکل داشتن در بلعیدن» توصیف کنیم اما این مشکلی است که باید آنرا جدی بگیرید.

اغلب مواقع این بیماری جای نگرانی نیست اما اگر اختلال بلع مزمن باشد باید ریشه مشکل را پیدا کنید و قادر باشید که از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار گردید.

بنابراین علاوه بر اینکه از توصیه های پزشک پیروی می کنید بعضی از درمان های طبیعی معرفی شده در بالا را هم با اجازه متخصص ارزیابی و درمان اختلال بلع امتحان کنید.

اکنون نوبت شماست. آیا اختلال بلع دارید؟

اگر این عارضه را دارید توضیح دهید که از درمان هایی که امتحان کرده اید کدامیک بهتر و کارسازتر بوده اند؟ نظرات خود را در زیر بیان کنید.

در صورتی که نگران مبتلا به بیماری مشکل بلع هستید و یا علائم این بیماری را تجربه می کنید بهتر است به کلینیک ما در شهرک غرب در غرب تهران مراجعه کنید تا زیر نظر متخصص اختلال بلع دکتر فرشاد خسروی درمان خود را آغاز کنید.

تلفن ثابت

۰۲۱۸۸۵۹۱۵۲۳

۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶

۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸

تلفن همراه

۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰

آدرس:

تهران، شهرک غرب، بلوار فرحزادی، دویست متر بالاتر از بلوار دادمان، کوچه ناخدا محتاج، انتهای بن بست، پلاک یک، طبقه یک

کلینیک اختلال بلع غرب تهران