لوله گاواژ ، فرآیند، عوارض و مشکلات آن

لوله گاواژ چیست؟

لوله تغذیه یا لوله گاواژ برای غذا رسانی به نوزادانی که قادر به خوردن غذا نیستند به کار می رود.

این لوله برای هر بار تغذیه وارد و بعد از اتمام کار خارج می شود. همچنین برای چندین بار تغذیه به کار می رود.

اِن جی تیوب ها از طریق بینی وارد بدن می شوند و از حلق به معده می رسند. اِن دی تیوب ها مشابه ان جی تیوب ها هستند اما از طریق معده وارد بدن شده و در نهایت در اولین قسمت روده کوچک (دوئودنوم) به انتها می رسند.

ان جی تیوب ها حتی ممکن است به بخش دوم روده کوچک (ژژونوم) هم برسند.

رایج ترین مشکلاتی که به لوله تغذیه نیاز دارند عبارتند از نارس بودن (نوزاد)، عدم توانایی در تغذیه (سوء تغذیه)، اختلال نورولوژیکی و عصبی – عضلانی، ناتوانی در بلع، بدشکلی های آناتومیک و بعد از عمل در ناحیه دهان، مری، انواع سرطان و اختلالات مربوط به هضم.

تغذیه با لوله گاواژ به چه معنا است؟

تغذیه با لوله گاواژ برای نوزادان، راهی جهت وارد کردن شیر مادر یا شیر خشک به معده نوزاد است.

لوله ای وارد بینی نوزاد می شود (لوله نازوگاستریک یا ان جی تیوب) که حامل شیر مادر یا شیر خشک است.

عوارض و مشکلات لوله گاواژ برای نوزادان

لوله گاواژ یا لوله‌های تغذیه، از ملزومات لازم در تغذیه‌ی نوزادن نارسی است که در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری می‌شوند و تا زمانی که نوزاد قادر به تغذیه از شیر مادر نباشد از این طریق تغذیه خواهد شد.

اهمیت تغذیه داخلی در طول ۲۵ سال اخیر، اثبات شده است.

پیش از این تصور بر این بود که تغذیه‌ی داخلی زودهنگام در نوزادان منجر به مسائلی چون نکروز انتروکولیت که نوعی بیماری حاد گوارشی در نوزادان نارس است، می‌گردد.

ولی امروزه تغذیه داخلی در نوزادان نارس یکی از عوامل پیشگیری از نکروز انتروکولیت محسوب می‌شود.

نوزادان نارسی که تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارند برای تغذیه داخلی نیاز به لوله‌های گاواژ دارند چرا که در طول سه تا چهار روز اول پس از تولد قادر به تغذیه به روش سنتی نیستند.

البته باید به این نکته اشاره کرد که نوزادانی که به صورت طولانی مدت تحت تغذیه‌ داخلی از لوله‌ی گاواژ قرار می‌گیرند دیگر قادر به تغذیه از پستان مادر و یا بطری شیر نخواهند بود.

به رغم اینکه لوله‌های گاواژ نقش حیاتی در تغذیه و حیات نوزاد دارند با این حال شناخت عوارض احتمالی استفاده از آن حائز اهمیت است.

بیشتر بخوانید : اختلال بلع در نوزادان

مشکلات جایگذاری لوله گاواژ

به منظور قرار دادن لوله گاواژ، ابتدا پرستار میزان لوله ای ای که باید وارد معده نوازد شود را اندازه می‌کند؛ که برای این منظور پرستار فاصله‌ی بین بینی تا ناف نوزاد را اندازه‌گیری می‌کند.

برای نوزادان از لوله‌ی دهانی یا اورال تیوب استفاده می‌شود. به این صورت که لوله گاواژ مستقیما از دهان وارد معده نوزاد می‌شود. پس از آن، لوله را با احتیاط درون دهان یا بینی نوزاد قرار می‌دهند.

بعضی اوقات پزشکان لوله را قرار می‌دهند، اما معمولا این فرآیند توسط پرستار انجام می شود.

دقیق‌ترین راه برای تست اینکه لوله در مکان درست قرار گرفته است (بدون انجام تست اشعه ایکس) بیرون کشیدن مقداری از مایع درون معده کودک و تست pH آن به کمک یک نوار تست ساده است.

با این کار اطمینان حاصل خواهد شد که لوله وارد معده شده و به اشتباه وارد ریه نشده است.

جایگذاری لوله گاواژ به سبک روش‌های سنتی اغلب موجب آسیب دیدن مری  و یا ورود اشتباه لوله به مسیر تنفسی می‌شد. که این امر خطر ابتلا به آسپیراسیون را افزایش می‌داد. یا گاهاً بجای وارد شدن لوله به معده، به دوازدهه یا اثنی عشر نوزاد وارد می‌شد که این نیز منجر به ناتوانی در جذب مواد مغذی در نوزاد می‌گردید.

خطر سوراخ شدن

جایگذاری لوله گاواژ باید با دقت انجام شود. چرا که شواهدی از سوراخ شدن مری یا معده‌ی نوزادان در این مورد دیده می‌شود.

البته در این شواهد جزئیات دقیقی از جنس لوله و یا طراحی نوک لوله ارائه نشده. و نمی‌توان سوراخ شدن معده یا مری را به طور قطع به لوله نسبت داد.

با این حال مسلماً لوله‌های سفت با نوک تیز ممکن است منجر به چنین عارضه‌ای شوند. بنابراین لوله‌هایی از جنس نرم‌تر ارجحیت دارند. و توصیه لازم این است که پزشک یا پرستار، لوله را قبل از جایگذاری خوب چرب کند. و بدون اعمال فشار و در زاویه مناسب آن را وارد معده نوزاد کند.

گاهی ورود لوله به مری یا معده نوزاد به سختی صورت می‌گیرد. که لازم است چندبار تکرار شود که این خود منجر به آسیب رساندن به بافت مری و معده نوزاد می‌گردد.

عفونت

از دیگر عوارض و مشکلات لوله گاواژ می‌توان به افزایش احتمال ابتلا به عفونت در نوزادان اشاره کرد. عفونت جریان خونی یکی از مشکلات شایع در این خصوص است.

البته باید اشاره کرد که با ورود و قرارگیری هر شی خارجی در بدن امکان عفونت افزایش می‌یابد.

آزمایشاتی که در زمینه عفونت جریان خون انجام شده، نشان داده که عفونت‌ دستگاه گوارش شایع‌ترین علل عفونت جریان خون است.

وجود میزان اندکی از عفونت در دستگاه گوارشی مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند. اما با رشد و انتشار آن در دستگاه گوارش ممکن است که عفونت وارد جریان خون شود.

میزان عفونت روده در نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه قرار دارند به نسبت نوزادانی که زودتر از بیمارستان ترخیص می‌شوند بیشتر است.

علت این عفونت با عوامل مختلفی چون نحوه‌ی تغذیه نوزاد، استفاده از لوله گاواژ، نحوه قراردهی آن، دفعات تعویض لوله و موارد دیگر مرتبط است.

اگر چه نتیجه‌ی تحقیقات نشان داده که برخی از باکتری‌ها پیش از قرار دادن لوله گاواژ در دستگاه گوارش نوزاد وجود دارند. و برخی از آنها نیز در لوله گاواژ پیش از اینکه وارد دستگاه گوارشی نوزاد کنند وجود دارد.

بنابراین علت این آلودگی ممکن است به نحوه‌ی مراقبت از نوزاد و یا به منبع تغذیه‌ او مرتبط باشد.

پرسش اساسی این است که برای محافظت نوزاد در برابر آلودگی ناشی از لوله گاواژ چه اقداماتی را باید انجام داد.

آزمایش‌هایی که در این زمینه انجام شده نشان داده که در اغلب موارد باکتری موجود در لوله‌ی گاواژ در حدود ۴۸ ساعت یا ۷ روز پس از جایگذاری آن در دستگاه گوارش نوزاد، رشد کرده است. بیشترین شواهد حاکی از بیشترین میزان رشد باکتری طی ۴۸ ساعت اول است. و هیچ یک به رشد باکتری و عفونت در ۱۲ ساعت اول اشاره‌ای نکرده‌اند.

مطالعات اندکی بر روی عواملی که بر روی رشد باکتری ها و تاثیر آن بر روی نوزاد، صورت گرفته است وجود دارد.

با این حال، در ادامه برخی از توصیه های لازم در این زمینه ارائه شده‌اند:

• مدیریت و مراقبت از لوله گاواژ به منظور حفظ سلامت و جلوگیری از عفونت سیستم گوارش
• استفاده از دستکش هنگام قرار دادن لوله‌ی گاواژ
• درست قرار دادن لوله‌ی گاواژ برای اطمینان از عدم حرکت و جابجایی لوله که ممکن است منجر به عفونت شود
• پس از تغذیه، لوله گاواژ به منظور تمیز کردن شیر و جلوگیری از رشد باکتری در آن باید به خوبی شستشو شود
• لوله‌ گاواژ در فواصل منظم باید مرتباً تعویض شود

فرآیند تغذیه با لوله گاواژ

۱. هویت بیمار را با استفاده از مدارک هویتی تایید کنید.

۲. نسخه پزشک را تایید کنید. تغذیه با لوله باید توسط پزشک تجویز شود. این تجویز نوع شیرخشک، میزانی که باید هر بار مصرف شود و تعداد دفعات تغذیه را شامل می ‌شود.

۳. نحوه فرایند انجام لوله گذاری را با بیمار کامل در میان بگذارید.

۴. روی سینه بیمار حوله یا پد مخصوص بگذارید تا گردن و بدن او کثیف نشود.

۵. بیمار را در زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه نگه دارید. از او بخواهید تا یک ساعت بعد از تغذیه به همین حالت باقی بماند تا خطر آسپیراسیون و رفلاکس کاهش یابد.

۶. دست‌ها را بشویید و دستکش پزشکی دست کنید.

۷. تجهیزات را به هم وصل کنید.

۸. قرار گیری لوله تغذیه را جهت تایید قرار گیری صحیح در معده بررسی کنید. هرگز تا زمانی که از قرارگیری صحیح لوله در معده اطمینان حاصل نکرده اید تغذیه را آغاز نکنید. در این صورت غذا وارد ریه ها می شود.

جهت بررسی قابلیت و موقعیت صحیح لوله، درپوش را از لوله جدا کرده و سرنگی جهت تخلیه محتویات معده آماده کنید. تخلیه را به خوبی بررسی کرده و اندکی از مایع را روی نوار تست PH قرار دهید.

در صورتی که محتوای مورد نظر PH با رقم ۵ یا کمتر داشته باشد یعنی لوله مناسب است.

اگر PH بالاتر بود تغذیه را انجام ندهید و به پزشک اطلاع دهید چرا که احتمالا لوله از جای خود بیرون آمده است.

روشی دیگر جهت بررسی وضعیت لوله، گرفتن عکس اشعه ایکس است. در گذشته دمیدن هوا به درون لوله با گوش دادن به صداهای شکم همراه بود.

این تکنیک دیگر در تعیین محل دقیق لوله مورد اطمینان نیست.

۹. محتویات معده را بیرون کشیده و ارزیابی کنید. اگر حجم مایع بیرون کشیده شده بیش از ۱۵۰ میلی لیتر یا بیشتر از مقداری است که توسط پزشک مشخص شده تغذیه را متوقف کنید.

۱۰. مدام شکم را جهت شناسایی خالی شدن با تاخیر معده و کاهش خطر استفراغ و آسپیراسیون ریوی بررسی کنید.

۱۱. شکم را جهت صدا های روده و توانایی هضم مواد غذایی وارد شده توسط مسیر گوارشی نظارت کنید.

۱۲. تغذیه از طریق لوله را به خوبی مدیریت کنید.

تغذیه بلوس یا متناوب:

• انتهای پروگزیمال لوله تغذیه را اندکی فشار دهید تا هوای اضافه وارد معده بیمار نشود.
• سرنگ را به انتهای لوله وصل کرده و آنرا ۴۵ سانتی متر بالای سر بیمار قرار دهید.
• شیرخشک را وارد سرنگ کرده و اجازه دهید سرنگ کم کم خالی شود. دوباره سرنگ را پر کنید تا زمانی که به مقدار تجویزی پزشک برسد.

روش مداوم (Continues-Drip):

• کیسه گاواژ را به میله نگهدارنده آویزان کنید. بیمار باید هر ۶ تا ۸ ساعت چک شود.
• انتهای کیسه را به انتهای پروگزیمال لوله تغذیه متصل کنید.
• پمپ را وصل کرده و سرعت را تنظیم کنید.

۱۳. بعد از انتقال میزان غذای تجویز شده، لوله را با افزودن ۶۰ میلی لیتر آب به کیسه گاواژ یا پوآر بشویید. این کار غذای اضافه را پاک کرده و لوله سالم تر می ماند.

۱۴. انتهای لوله تغذیه را با درپوش یا گیره ببندید تا از هر گونه نشتی و ورود آلودگی به آن پیشگیری شود.

۱۵. دستکش ها را دربیاورید و دور بیاندازید.

۱۶. زمان، میزان غذای وارد شده و نوع تغذیه را مکتوب کنید.

حتما بخوانید : اختلال بلع چیست و چه علائمی دارد؟

بدن نیازمند غذا برای تامین انرژی و عملکرد اندام ها، تعویض و ترمیم سلول ها و افزایش سرعت نقاهت از بیماری است.

بنابراین برای بیمارانی که در بلع یا جویدن غذا مشکل دارند تغذیه با لوله گاواژ یکی از مهم ‌ترین فرآیند هایی است که پرستاران انجام می دهند.

درصورتی که کودک تان نیاز به تغذیه با لوله گاواژ دارد و در استفاده از آن دچار مشکل شده اید می توانید برای مشاوره و آموزش با کلینیک درمان اختلالات بلع دکتر خسروی تماس بگیرید.

برای دریافت مشاوره و یا نوبت حضوری با شماره تلفن های : ۰۲۱۸۸۰۷۳۱۳۶ و یا از طریق تماس تلفنی و یا واتساپ با شماره ۰۹۳۳۷۸۳۶۸۲۰ در تماس باشید.
سایر شماره تماس های کلینیک ۰۲۱۸۸۵۷۱۵۲۳ و ۰۲۱۸۸۵۹۱۳۵۸
آدرس ما را در صفحه تماس با ما مشاهده کنید.